سلسله " وی " ، سلسله " جین " و سلسله های جنوبی و شمالی

دوران حکمرانی سلسله های " وی " و " جین " سال های 220 میلادی تا 589 میلادی را در بر می گیرد . در پایان قرن دوم میلادی ، حکومت سلسله " هان " شرقی زوال یافت و تاریخ چین وارد دوران جدایی نسبتا طولانی شد . سه کشور " وی " " شو " و " وو " ( از سال 189 میلادی تا سال 265 میلادی ) در ابتدا با یکدیگر وحدت داشتند . اما سلسله " جین " غربی به این اوضاع خاتمه داد . با این حال سلسله " جین " غربی از سال 265 میلادی تا سال 316 میلادی طول کشید و بار دیگر مشکلات آغاز شد . خویشاوندان نزدیک امپراتور سلسله " جین " غربی در حوزه جنوب رود " یان تسه " سلسله " جین " شرقی ( از سال 317 میلادی تا سال 420 میلادی ) تاسیس کردند . در این ضمن ، ملیتهای مناطق شمال رود " یان تسه " با یکدیگر درگیر شدند و در همین جریان قدرت های سیاسی زیادی تاسیس شد که " 16 کشور " خوانده می شود .

در این دوران ، اقتصاد مناطق جنوبی بسیار پیشرفت کرد . اقلیت های مختلف در غرب و شمال به تدریج به داخل کشور مهاجرت کردند . مهاجرت ملیت ها و زندگی مشترک آنان به آمیختگی و تبادلات بین ملیت ها مساعدت کرد . در زمینه فرهنگی ، مکتب فلسفه رواج یافت . مذهب بودا و مذهب دائو باهم مقابله و پیشرفت می کردند . اما حاکمان معمولان از مذهب بودا حمایت می کردند . در زمینه ادبی ، 7 ادیب معروف " کنک ژون " ، " چن لین " ، وانگ جیه "، " شو گان " ، ژوان یو " ، " اینگ یان " و " لیو جن " و شاعر معروف " تائو یوان مینگ " ، خوش نویس " وانگ شی جی " و نقاش " گو کای جی " بسیار معروف بودند . هنر غارهای سنگی " دون هوانگ " از آثار جاودان این دوران است .

در زمینه علوم و فنون ، " زو چون جی " نخستین مردی بود که نسبت دقیق محیط دایره را به 7 عدد بعد از کسر اعشار محاسبه کرد . کتاب " چیمین یائو شو " اثر " جیا سی شیه " کتاب مهمی در تاریخ علم کشاورزی در جهان است. سلسله های جنوبی و شمالی ( از سال 420 میلادی تا سال 589 میلادی ) نام مشترک سلسله جنوب و سلسله شمالی بود . کشورهای سلسله شمالی عبارت بود از کشور " وی " شمالی ، بعدها ، کشور " وی " شمالی به کشورهای " وی " شرقی و " وی " غربی تقسیم شد . سپس کشور " چی " شمالی جایگزین کشور " وی " شرقی و کشور " جو " شمالی جانشین کشور " وی " غربی شد . سپس کشور " جو " شمالی کشور " چی " شمالی را سرنگون کرد .

سلسله جنوبی شامل کشورهای " سون " ، " چی " ، " لیان " و " چن " بود . مناطق جنوبی سلسله های شمالی و جنوبی نسبتا در زمینه اقتصادی پر رونق بود . به سبب مهاجرت مداوم جمعیت مناطق مرکزی به مناطق جنوبی برای پرهیز از جنگ ، نه تنها نیروی کار در حوضه جنوبی رود " یان تسه " افزایش یافت ، بلکه ورود فنون پیشرفته تولیدی به پیشرفت اقتصادی محلی مساعدت کرد . اطراف شهر " یان جو " پیشرفته ترین اقتصاد منطقه سلسله جنوبی در آن زمان بود . در زمینه فرهنگی ، مکتب فلسفی بسیار پیشرفت کرد . روزگار پر آشوب زمینه را برای پیشرفت آزادانه افکار فراهم آورد . دستآوردهای ادبی در این دوران بسیار زیاد بود که از میان آنها می توان به اشعار بر جسته اشاره کرد .

تبادلات با کشورهای خارجی در این دوران بسیار رونق یافت . از شرق با ژاپن ، کره شمالی و از غرب با آسیای مرکزی و " دا چین " ( رم ) و مناطق آسیای جنوب شرقی . پس از سرنگونی کشور " جین " شرقی ، سلسله های جنوبی و شمالی دوره جدید جدایی جنوب و شمال در تاریخ چین را رقم زدند . با وجود آنکه شکل گیری آن باعث پیشرفت کند اقتصاد شد ، اما حاکمیت خارجی بر منطقه دشتهای مرکزی به آمیختگی ملیت ها در حوضه رودخانه زرد مساعدت کرد که این امر در تاریخ چین بی سابقه است . در چنین وضعی ، ملیت های مختلف در شمال چین به تدریج با ملیت " هان " آمیخته شده و سرانجام با ملیت " هان " به وحدت رسیدند . این نشان می دهد که جدایی سلسله های شمالی و جنوبی نقش مهمی برای تسریع وحدت ملیت ها ایفا کرده و حلقه مهم در جریان پیشرفت ملت چین بحسوب می شد .