استراتژی ها و تاکتیکهای نظامی "سون زی" مورد استفاده کارشناسان نظامی در

دوره های مختلف قرار گرفته و بسیار مردم چین با نقشه ها، داستان های تاریخی این کتاب آشنا هستند. این کتاب از لحاظ مکانیسم کامل نظامی و فلسفی، در نظریه های نظامی جهان تاثیرات و شهرت زیادی دارد. این اثر به 29 زبان از جمله زبان انگلیسی، روسی، آلمانی و ژاپنی ترجمه شده و بسیاری مدارس نظامی کشورهای جهان آن را به عنوان کتاب درسی مورد استفاده قرار می دهند. در جنگ خلیج فارس در سال 1991 میلادی، دو طرف جنگ این کتاب را مورد بررسی قرار داده و برای راهنمای جنگ از نظریه های نظامی آن استفاده کردند.

شایان ذکر آنکه، اثر مذکور همچنین در زمینه های اجتماعی و بازرگانی مورد

استفاده قرار گرفته است. بسیاری موسسات و بازرگانان چینی و خارجی نظریه های آن را در مدیریت و خرید و فروش در بازار مورد استفاده قرار داده و نتیجه مثبتی حاصل کرده اند.

کتاب"شی جی" - یادداشتهای تاریخی

کتاب "شی جی" (یادداشتهای تاریخی) بزرگترین اثر تاریخی و اثر بیوگرافی در تاریخ چین بوده و در تاریخ و ادبیات چین بعد از آن تاریخ تاثیرات عمیقی برجای گذاشته است. این کتاب در قرن اول قبل از میلاد در سلسله "هان غربی " نگاشته شد. در این اثر امور سیاسی، اقتصادی ، فرهنگی و تاریخی حدود 3000 ساله از چین باستان تا دوران "هان غربی" تشریح شده است. این کتاب اولین اثر تاریخی بیوگرافی چین است که قهرمانان آن شخصیتهای دوره های مختلف هستند.

قبل از تشریح نقش مهم "شی جی" در تاریخ شناسی و ادبیات چین باید نویسنده آن به نام"سی ما چیان" معرفی شود. "سی ما چیان" تاریخ شناس و ادیب در دوران سلسله "هان غربی" چین است. وی در یک خانواده ادیب متولد شده و پدر وی یک مقام دولتی در زمینه تاریخ بوده است. "سی" در کودکی نسبت به مسایل مختلف تفکر می کرد و در خصوص شخصیتها و رویدادهای تاریخی دیدگاه های خاصی داشت. هنگامی جوان بود برای آشنایی با آداب و رسوم اجتماعی ، وضعیت اقتصادی و محصولات مناطق مختلف به بسیار مکانهای دیدنی و مناطق مختلف مسافرت کرد و مدارک زیادی در ارتباط با شخصیتها و رویدادهای تاریخی را جمع آوری نمود. چندی بعد، وی جایگزین پدرش در مقام دولتی شد و مسئولیت تألیف مدارک تاریخی دولت را برعهده گرفت. در آن زمان، مدارک تاریخی در ارتباط با زمانهای قبل دیدگاه های تاریخی مختلف در بر گرفت و بسیار تنگ نظرانه تهیه شده بود. "سی" ضمن تنظیم مدارک باستانی برای تالیف یک کتاب جامع تاریخی آماده شد. اما وی به علت یک رویداد سیاسی توسط دولت مجازات شد. وی از نظر بدنی و روحی بسیار آسیب دید. با وجود انتصاب مجدد وی در دولت روح و روان وی کاملأ تغییر کرده و تنها هدف او از زندگی خود تالیف کتاب یاد شده بود. وی طی 13 سال کتاب "شی جی"را با 103 مقاله وبیش از 500 هزار کلمه به رشته تحریر در آورد.

این کتاب به پنج بخش "بن جی" ، "بیائو"، "شو"، "شی جیا" و "لیه جوان" تقسیم می شود و محورهای عمده آن شخصیتهای سیاسی مانند پادشاهان تاریخی است. در این پنج بخش رویدادهای متنوعی تشریح شده است. "بن جی" دوران رونق و زوال پادشاهان سلسله های تاریخی و رویدادهای بزرگ تاریخی را ثبت کرده ، "بیائو" با جدول های آن، رویدادهای بزرگ تاریخی در دوران مختلف تاریخ را نشان داده، "شو" تاریخچه علم نجوم، تقویم، آبیاری، اقتصاد، فرهنگ و غیره را ثبت کرده، "شی جیا" فعالیتها و رویدادهای دوک ها و اشراف سلسله های تاریخی را یاد داشت کرده و "لیه جوان" زندگی نامه شخصیتهای معتبر قشرهای مختلف سلسله های تاریخی و تاریخ برخی اقلیتهای ملی را ثبت کرده است.

"شی جی" یک یادداشت تاریخی واقعی است. "سی ما چیان" همانند تاریخ نویسان قبلی نبود که تالیف کتاب تاریخی را تمجیدی برای از دستآوردهای پادشاهان و مقامات با فضیلت و زمان سلسله خود بدانند. کتاب "شی جی" از کتب تاریخی جامعه فئودالی دیگر فراگیرتر است. "سی" نه تنها زمینه های سیاسی را شرح داده، بلکه امور سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی، علم نجوم، جغرافیا و آداب و رسوم را مرتبط ساخته و آنها را یکپارچه کرده و یک جهان تاریخی غنی و پررنگ ایجاد نموده است. او سرنوشت خاصی داشت و به همین سبب، به انفجار نیروی حیاتی و تحقق ارزش های شخصی توجه می کرد. بنابراین، کتاب مذکور در مقایسه با کتابهای تاریخی گذشته بسیار متفاوت بوده و احساس عشق و نفرت در آن مشخص است. در این کتاب به طبقه حکمفرما به ویژه عالیترین گروه حاکم سلسله "هان" کنایه زده شد و از آنها انتقاد گردیده است، مخالفتهای مردمی گسترده با حکومت ستمگران منعکس گردیده و شخصیتهای قشر پایین مورد تمجید قرار گرفته اند. "سی" بسیاری رویدادهایی را که از لحاظ سنتی و تاریخی و اخلاقی شایسته تألیف در کتاب نبوده، در کتاب خود یادداشت کرده و به نظر وی این رویدادها پر ارزش بوده است.

کتاب "شی جی" ارزش ادبی زیادی دارد. ارزش به لحاظ هنری وی با استفاده از مدارک تاریخی واقعی، بسیاری شخصیتها را ترسیم کرده است. این شخصیتهای غیر عادی، جاذب ترین و مهمترین بخشهای کتاب را تشکیل می دهد.

شیوه تعریف "شی جی" ساده و زنده، ساختار آن روشن و جملات آن بسیار زیبا است. به ویژه تعریف صحنه های خیالی دلربایی و جذابیت کتاب را افزایش داده است. زبان این کتاب چکیده و ساده و روان بوده و "عالیترین دستآورد زبانی زبان دوران باستان چین" خوانده می شود.