سلسله " شانگ " -- نخستین سلسله ثبت شده در تاریخ چین

در محافل علمی و دانشگاهی چین ، سلسله " شیا " نخستین سلسله در روزگار قدیم چین دانسته می شود . اما وضع سلسله " شیا " اساسا دراسناد سلسله های بعدی نوشته شده و تاکنون برهان قاطعی در باره این سلسله حاصل نشده است . نخستین سلسله ثبت شده در اسناد تاریخی چین سلسله " شانگ " است . سلسله " شانگ " در حدود قرن 16 قبل از میلاد تاسیس و در قرن 11 قبل از میلاد سرنگون شد و حدود 600 سال حیات داشت . در اوائل سلسله " شانگ" بارها پایتخت تغییر کرد و سرانجام شهر " این " ( در کنار شهر " آن یان " استان " حه نان " امروز ) پایتخت شد . مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که در اوائل سلسله " شانگ " تمدن چین پیشرفت زیادی داشت . ویژگی عمده آن " جیا گو ون " ( کبیبه های نگاشته شده روی استخوان ها و یا لاک های لاک پشتان ) و فرهنگ مفرغ است . پیدایش " جیا گو ون " بطور تصادفی بود . اوائر قرن 20 ، یک دهقان دهکده " شیائو تن " واقع در شهر شمال غرب " آن یان " استان " خه نن " لاک های لاک پشتان و استخوان حیوانات را به عنوان مواد دارویی می فروخت . کارشناسان متوجه شدند که روی آن کتیبه هایی نگاشته شده است . چندی نگذشت که کارشناسان چین تائید نمودند که کتیبه های نگاشته شده بر روی استخوان ها و لاک های لاک پشتان شامل واژه های سلسله " شانگ"است . بر این اساس دهکده " شیائو تن " خرابه های شهر " این " پایتخت سلسله " شانگ " است که در کتاب های قدیمی به آن اشاره شده است .

کشف و استخراج خرابه های شهر " این " مهم ترین کشف اشیای قدیمی چین در قرن بیستم حسوب می شود . از نخستین دوره کشف در سال 1928 میلادی ، در این خرابه ها بسیاری آثار باستانی پر ارزش از جمله " جیا گو ون " و ظروف مفرغی پیدا شده است . " جیا گو ون " به کتیبه های نگاشته شده روی استخوان ها و لاک های لاک پشتان گفته می شود . در سلسله " شانگ " ، پادشاه اعتقاد به فال داشت . استخوان های حیوانات و لاک های لاک پشتان وسیله ای برای گرفتن فال بود . برای این منظور باید قبل از هر چیز گوشت و خون استخوان را از میان بر داشته ، سپس با اره استخوان ها را هموار ساخت . بعد از آن در داخل لاک لاک پشت و یا پشت استخوان با کارد حفره هایی ایجاد می شود . فال بین اسم خود و زمان فال گرفتن و سئوالات را روی این استخوان ها و لاک لاک پشتان حکاکی کرده و سپس با آتش گودال های روی این استخوان ها و لاک ها را می سوزاند . شکاف باقیمانده " جائو " نامیده می شد . فال بین جهت این شکاف را تحلیل می کرد و نتیجه می گرفت و این نتیجه را روی استخوان ها و لاک لاک پشتان حکاکی می کرد . این استخوان ها و لاک ها به عنوان آرشیوهای رسمی نگهداری می شد .

اکنون ، در خرابه های شهر " این " جمعا 160 هزار تکه استخوان کشف شده است . بعضی از آنها کامل و برخی تکه های بدون کلمات است . طبق آمار کلمات روی این استخوان ها به بیش از چهار هزار رسیده و کارشناسان حدود سه هزار مورد از آنان را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند . از این میان ، کارشناسان در باره بیش از یک هزار کلمه به توافق رسیده اند . کلمات دیگر قابل توضیح و خواندن نیست و یا کارشناسان در باره آن اختلافات نظر دارند . با وجود اینکه مردم نمی توانند کلیه این کلمات را بشناسند ، اما از طریق یک هزار کلمه مذکور ، مردم تقریبا می توانند با اوضاع سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی سلسله " شانگ " آشنا شوند . کتابی با نام " تیه یون چان گوی " که " لیو ئه " در سال 1913 میلادی نوشت ، نخستین کتاب در باره " جیا گو ون " است . کتاب دیگر با نام " مطالعه جیا گو ون " که " گوا موا ژوا " تاریخ شناس و ادیب معروف چین در سال 1929 میلادی چاپ کرده ، کتاب مهم دیگری در باره " جیا گو ون " است . اکنون ، کسانی مانند استاد " چیو سی گوی " از دانشگاه پکن و استاد " لی شوی چین " از پژوهشگاه تاریخ چین در زمینه مطالعات " جیا گون ون " تبحر زیادی دارند .

همانند استخوان های حکاکی شده ، ظروف مفرغی اشیای ویژه سلسله " شانگ" است . ساخت ظروف مفرغی در سلسله " شانگ " توسعه شایانی یافت. شمار ظروف مفرغی از خاک بیرون آورده شده در خرابه های شهر " این " به حدود چند هزار رسیده است . از این میان ظرف چهار پایه " سی مو وو " سال 1939 میلادی از خرابه های شهر " این " از خاک بیرون آورده شده است . وزن این ظرف 875 کیلوگرم و بلندی آن 133 سانتی متر ، طول آن 110 سانتی متر و عرض آن 78 سانتی متر است . این ظرف یکی از ظروفی است که دوران پر شکوه فرهنگ ظروف مفرغی در روزگار قدیم چین را نمایندگی می کند . مطالعات نشان می دهد که در سلسله " شانگ " ، کشور به وجود آمده و مالکیت خصوصی اساسا ایجاد شده است . از آن زمان ، تاریخ چین وارد دوران متمدن شد .