منطقه ویژه اقتصادی «شن جن»؛ رویداد تاریخی گینس و الگوی توسعه چین برای عرضه به جهانیان

منطقه ویژه اقتصادی «شن جن» واقع در استان «گوانگ دونگ» در جنوب چین، یک الگوی توسعه کارآمد و موثر است که چین به جهان عرضه می کند.

شرکت «هواوی»،‌ شرکت تجهیزات مخابراتی « ZTE»، شرکت «تنسنت»، شرکت خودروسازی « BYD» و شرکت نوآوری و فناوری « DJI» و ... همه اینها اسامی آشنایی هستند که امکان ندارد شما آنها را نشناسید؛ تمامی این ها مربوط به همان شهر «شن جن» چین هستند.

شن جن مکان معجزه است که فقط در طول 30 الی 40 سال، از یک دهکده ماهیگیری که شناخت زیادی درباره آن وجود نداشت،‌ به یک کلانشهر مدرن بین المللی و سرشار از ساختمان های بلند، مرفه و شیک تبدیل شده است.

در سپتامبر سال گذشته میلادی بود که گزارشی از کنفرانس «هابیتات» (HABITAT) سازمان ملل (کنفرانس سازمان ملل در زمینه مسکن و توسعه پایدار شهری) منتشر شد که نشان می داد شن جن در جایگاه چهارم فهرست مربوط به رقابت های اقتصادی شهری جهان قرار گرفته است.

مجله انگلیسی «اکونومیست» در این باره نوشته است که چشمگیرترین اقدام چین در طول 40 سال گذشته در زمینه انجام اصلاحات و گشایش، منطقه ویژه اقتصادی شن جن بوده است؛‌ روی هم رفته بیش از 4 هزار منطقه ویژه اقتصادی در سراسر جهان وجود دارد ولی موفق ترین الگو میان آنها، معجزه ای است که در شن جن اتفاق افتاده است.

سوالی که مطرح می شود این است که چطور می شود در طول یک بازه زمانی کوتاه 40 ساله،‌ معجزه شن جن اتفاق افتاده باشد؟

مقاله های تحقیقاتی زیادی در این زمینه وجود دارد که در این جا به دو نکته اشاره می شود:

معجزه شن جن را ابتدا باید از چشم انداز جهانی بررسی کرد؛ در اواخر دهه 1970 و اوایل دهه 1980 میلادی بود که اقتصاد کشورهای غربی بعد از سال ها رکورد تورمی، با یک بحران اقتصادی روبرو شد؛‌ فشار ناشی از این تورم، تقاضای ناکافی و سرمایه بیش از حد همگی منجر شد که غرب برای ترویج انتقال صنایع تحت فشار قرار بگیرد و بدنبال فرصت های جدید برای همکاری های تجاری و اقتصادی بین المللی باشد.

اقتصاد جهان بر سر یک دوراهی قرار گرفت.

تصمیم گیرندگان چینی چشم انداز جهان را در دست می گیرند و روند را پیگیری می کنند و درست در زمانی درست، درهای کشور را باز می کنند تا به عنوان جاذب تکنولوژی و سرمایه غرب عمل کند؛ مقامات چین از این طریق، یک چرخه اقتصادی مهم بین چین و کشورهای غربی راه می اندازند که این چرخه به چین اجازه می دهد کاملا در راستای منافع خود در زمینه های تامین ذخایر و منابع انسانی رفتار کند.

تجربه مهمی که منطقه شن جن دارد، جسارتی است که به خرج داد و توسط «دنگ شیائو پینگ» رهبر فقید چین و معمار ارشد اصلاحات و گشایش در این کشور جمع بندی شد؛ مردم شن جن بدون اینکه تجربه ای داشته باشند، شعار پر سر و صدای «زمان پول است؛‌ بهره وری زندگی است» سر دادند؛ مردم شن جن اول از همه جرات کردند تا تلاش کنند و با وجود مشکلات حرکت کنند و به این ترتیب، مسیر اصلاحات و گشایش در چین رقم خورد.

الگوی شن جن یک الگوی تجربی برای توسعه جهان به حساب می آید.

معجزه شن جن توجه جهان و به خصوص برخی از کشورهای در حال توسعه که مشتاق هستند تا از تجربه موفق شن جن درس بگیرند و اولین مسیر در زمینه رشد اقتصادی اشان را آغاز کنند، جلب کرده است.

ایران، روسیه، هند، اندونزی، قزاقستان،‌ فیلیپین، کره شمالی، کوبا، کنگو و سایر کشورها از الگوی شن جن تبعیت کرده و مناطق ویژه اقتصادی خودشان را برپا کرده اند؛ در طول سال های اخیر، کارشناسان و دانشمندان چینی از سوی بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی برای کمک به طراحی، ساخت و مدیریت مناطق ویژه اقتصادی در این کشورها دعوت شده و به دستاوردهای خاصی رسیده اند.

بر اساس داده هایی که هنوز کامل نیستند، در حال حاضر بیش از 4 هزار و سیصد منطقه ویژه اقتصادی در جهان تاسیس شده اند و یا مراحل بازگشایی را می گذارند؛ پدیده «منطقه ویژه اقتصادی» دیگر صرفا یک تخصص نادر چینی نیست بلکه به یک الگوی اقتصادی تبدیل شده که به نفع مردم بسیاری از کشورهاست.

در اوایل دهه 1990 میلادی بود که دولت ایران الگوی شن جن را مرجع قرار داد و شروع به ساخت منطقه آزاد تجاری و صنعتی کرد؛ جزیره قشم بزرگ ترین منطقه آزاد در ایران به حساب می آید و از موقعیت جغرافیایی مطلوبی برخوردار است؛ این جزیره در خلیج فارس و در مجاورت دبی به عنوان بزرگ ترین مرکز مالی و تجاری خاورمیانه قرار گرفته و شرایط آن مشابه روابط شن جن و هنگ کنگ در روزهای اول تاسیس مناطق ویژه است.

جزیره قشم در عین حال یک مسیر مهم برای جاده ابریشم دریایی به حساب می آید و می تواند از تجربه موفق شن جن و همچنین ارتباط با طرح «یک کمربند یک جاده» بهره مند شود؛ سوابق تاریخی نشان می دهد که "جن هه" دریانورد قدیمی مشهور چینی در سفر خود از اقیانوس هند به خلیج فارس نیز برای یک مدت طولانی در این منطقه توقف داشته است.

بدیهی است که همزمان با گذشت زمان،‌ هر منطقه ویژه اقتصادی با مشکلات و چالش های خاص خودش روبرو خواهد شد و تمام این مناطق باید با زمان پیش بروند؛ با این حال، مورخان نسل های بعدی ممکن است با این نتیجه گیری موافق باشند که: منطقه ویژه اقتصادی یک رویداد تاریخی در گینس است؛‌ این منطقه یک راه به سوی رفاه و احیای تمدن چین و یک الگوی توسعه موثر و کارآمد است که چین به جهان عرضه کرده است.

مراسم جشن چهلمین سالگرد تاسیس منطقه ویژه اقتصادی شن جن چهارشنبه 14 اکتبر برابر با 23 مهر برگزار میشود؛ قرار است «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین سخنرانی مهمی در این مراسم داشته باشد. شن جن بار دیگر توجه جهانیان را به خود جلب کرده است و بنابراین، قطعا معجزه های جدیدی در چین اتفاق خواهند افتاد که تحسین جهانیان را به دنبال خواهد داشت.