اندیشکده روسی|آمریکا مانعی در برابر پیمان‌های کنترل تسلیحات

کارشناس روس در مقاله‌ای می‌نویسد واشنگتن به صورت یکجانبه از پیمان‌های کنترل تسلیحات عقب نشینی می‌کند و مانع برگزاری گفت‌وگوهای سازنده در رابطه با این موضوع می‌شود.

به گزارش رادیو بین المللی چین به نقل از خبرگزاری تسنیم، تاثیر مخرب تسلیحات هسته‌ای و شروع جنگ سرد، دوره‌ جدیدی در روابط بین‌الملل بود که نوعی استراتژی بازدارندگی در رقابت بین دو بلوک سرمایه‌داری غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا و کمونیستی به رهبری اتحاد جماهیر شوروی را پدید آورد. سازوکارهای مربوط به کنترل تسلیحات هسته‌ای مربوط به همین دوران است که در هر دوره به موازات مسائل امنیتی پیمان‌های جدیدی امضا می‌شد.

با فروپاشی شوروی، جهان وارد نظام تک قطبی با محوریت آمریکا شد. از همین زمان تاثیر پیمان‌های کنترل تسلیحات به مرور کاهش پیدا کرد، به گونه‌ای که حفظ آن در شرایط کنونی تقریبا غیرممکن شده است. در این رابطه، اندیشکدهِ شورای امور بین‌الملل فدارسیون روسیه (ریاک)، مقاله‌ای را به قلم ایگور ایوانف، وزیر امور خارجه سابق روسیه و عضو آکادمی علوم این کشور منتشر کرده است.

وی در این مقاله می‌نویسد: روسیه و ایالات متحده آمریکا در زمینه کنترل تسلیحات مذاکراتی را از اواخر ژوئن در وین آغاز کردند. امید بر این است که اقدامات برای کاهش بیشتر و محدود کردن تسلیحات تهاجمی استراتژیک (استارت 3) برای مدتی تمدید شود. اما امکان عدم توافق در این مذاکرات بسیار زیاد است.

عقب نشینی یکجانبه واشنگتن از پیمان‌های کنترل تسلیحات

کارشناس روس در ادامه، اضافه می‌کند: در قرن بیستم و بیست و یکم طرف روسی برای ترغیب واشنگتن به حفظ پیمان محدودیت موشک‌های ضدبالستیک بسیار مصمم بود و برای انجام این کار آماده سازش جدی بود. تقریبا همه کشورهای جهان طرفدار حفظ و رعایت این پیمان بودند. در دفاع از این پیمان، قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویر کشورها رسید و تنها چهار کشور علیه آن رای دادند. با این حال توافق روند خودش را طی کرد، اما در تابستان سال 2002، ایالات متحده آمریکا به صورت یکجانبه از آن عقب نشینی کرد. بعدها توافق‌نامه‌های مشابه مانند پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا (CFT) و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میانبرد (INF) نیز به همین سرنوشت دچار شدند. البته باید گفت که برای حفظ آنها مانند پیمان محدودیت موشک‌های ضدبالستیک، حمایت جدی‌ای صورت نگرفت.

واشنگتن مانعِ گفت‌وگوهای سازنده برای کنترل تسلیحات بود

ایوانف با توجه به همراهی اروپایی‌ها با واشنگتن، می‌نویسد: روسیه برای حفظ این پیمان‌ها تلاش می‌کرد اما کشورهای اروپایی که منافع امنیتی آنها به طور مستقیم با این پیمان‌ها ارتباط داشت و در یک زمان با شور و شوق از آنها حمایت می‌کردند، در یک موضع مشترک با واشنگتن قرار گرفتند و نظاره‌گر انحلال آنها (پیمان‌ها) بودند. ایالات متحده امریکا به طور یکجانبه از پیمان‌های گفته شده عقب نشینی کرد و به هر طریق ممکن مانع تصویب پیمان نیروهای مسلح متعارف در ارپا توسط کشورهای عضو ناتو شد. واشنگتن از گفت‌وگوی سازنده درباره سایر موضوعات مربوط به کنترل تسلیحات جلوگیری کرد.

وزیر امور خارجه سابق روسیه معتقد است که ایالات متحده آمریکا سهم قابل توجهی در بی‌ اثر شدن سیستم کنترل تسلیحات بین‌المللی دارد. واشنگتن پس از جنگ سرد به خیال برنده ماجرا بود، بنابراین آن دسته از سازوکارهای بین‌المللی‌ای که آزادی تسلیحات برای آنها را محدود کند، توسط آمریکا رد می‌شود. در واقع سازوکارهایی که مانع تسلط ایالات متحده آمریکا بر جهان شود، مورد تایید آمریکایی‌ها نیست.

بسیاری از مسائل امنیتی از سطح جهانی به منطقه‌ای رسیده است

در این گزارش آمده است: پس از پایان جنگ سرد، جهان دوقطبی متوقف شد و با گذشت زمان، مباحث امنیتی به سطوح مناطق و کشورها منتقل شده است. در همین زمان اولویت‌ها برای تهدیدات امنیتی نیز شروع به تغییر کرد که در میان بیشتر تاکید بر مبازه با تروریسم، اشکال مختلف افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر و مسائلی مانند مهاجرت غیرقانونی بود. اگرچه در این شرایط واکنش جامعه بین‌الملل به ظهور تسلیحات هسته‌ای در هند و پاکستان محکوم کننده بود، اما به اندازه‌ای نبود که مانع از تحقق آن شود. گرچه این یک نقص مهم در رژیم منع گسترش سلاح هسته‌ای بود، اما در جهان نه به عنوان یک تهدید مستقیم برای امنیت جهانی، بلکه بیشتر یک مسئله منطقه‌ای تلقی می‌شد.

مرور تاریخچه توافق‌نامه‌هایِ کنترل تسلیحات ناامید کننده است

ایوانف در پایان می‌نویسد: بررسی نیم قرن تاریخچه کنترل تسلیحات هسته‌ای به طور فزاینده‌ای ناامیدکننده است. به شکلی که تقریبا از همان نخستین توافق‌نامه‌هایی که توسط لئونید برژنف و ریچارد نیکسون منعقد شده بود، می‌دانستیم این تلاش‌ها برای کنترل تسلیحات به طور طبیعی و به مرور به پایان خود نزدیک خواهد شد. از سوی دیگر، اظهارات دونالد ترامپ نیز درام دیگری را به آن افزوده است. امروز به احتمال زیاد هیچکس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که دقیقا آینده این سازوکارها چه خواهد بود یا بهتر است بگوییم که آنها به احتمال زیاد چه چیزی نخواهند بود. تصویب هرگونه توافق بین‌المللی در جهان امروز بسیار دشوار است و در بسیاری از موارد غیرممکن است. با این حال بازیگران جهانی بایستی الگوی جدیدی را برای کاهش خطرات هسته‌ای و تقویت ثبات استراتژیک در سطح جهانی و منطقه‌ای ترسیم کنند.