تجارت برده در رهگذر تاریخ؛ از برده‌داری تا نژادپرستی نوین

برده‌داری علی‌رغم آنکه چندین قرن از آن می‌گذرد همچنان در جهان فراگیر است و چیزی حدود ۵۰ میلیون نفر تخمین زده می شود که برده دوران نوین باشند.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، تظاهرات‌هایی که این روزها در آمریکا و کشورهای اروپایی برای اعتراض به نژادپرستی برگزار می‌شوند پیوندهایی ناگسستنی با گذشته دارند و آن‌طور که از رفتار معترضان هم برمی‌آید، فریاد قرن‌ها اعتراض بر سر برده‌داری و تجارت برده است.

یک معترض در شهر سیاتل در برابر ده‌ها پلیس گل به دست گرفته است

تظاهرات‌ها در آمریکا با مرگ جورج فلوید آغاز شد و علیه «خشونت پلیس»، اما به سرعت تظاهرات‌ها رنگ مبارزه با «نژادپرستی» گرفت و به شهرهای بزرگ اروپا کشیده شد.

در «بریستول» انگلیس مجسمه تاجر معروف «برده» توسط معترضین ساقط شد و به رودخانه افکنده شد.

در لندن بر روی مجسمه چرچیل نوشتند که او یک «نژادپرست» بود و چهره‌ای که ده‌ها سال انگلیس سعی داشت از او یک قهرمان بسازد خدشه‌دار شد.

و در بروکسل، پایتخت اتحادیه اروپا بر روی مجسمه «لئوپولد دوم» که یاد و نامش سراسر بلژیک را فرا گرفته رنگ پاشیدند و حرف‌هایی که کمتر گفته می‌شد بیان کردند.

برده‌داری در طول تاریخ همواره وجود داشته. اهرام غول‌پیکر مصر به دست بردگان ساخته شد.

در روم باستان بردگی یک امر کاملاْ رایج بود. ساختمان‌های عظیم، ایجاد راه‌ها و کار در مزارع توسط برده‌ها صورت می‌گرفت. برده‌ها اغلب در زمان جنگ‌ها به بردگی گرفته می‌شدند.

برده‌ها در یونان باستان به عنوان «گلادیاتور» هم پرورش داده می‌شدند تا خوب ورزیده شوند، تا با تن‌ها خوب و صیقل‌یافته و با مهارت در نبرد در میدان‌های بزرگ برای تفریح مردم یکدیگر را بکشند. اسپارتاکوس یکی از این برده‌ها بود که علیه چنین وضعی قیام کرد و توسط «کراسوس» سرکوب شد.

یونان باستان و به ویژه آتن «پر از برده» بود. ارسطو از چهره‌های نام‌آشنای یونان باستان این امر را کاملاْ طبیعی و عادی می‌دید. او می‌گفت: «از همان بدو تولد عده‌ای برای تحت استیلا رفتن مارک خورده‌اند و عده‌ای برای استیلا کردن.»

از افتخارات ایران باستان همین بس که برده‌داری هرگز در شکل و سطحی که در مصر، روم یونان و ... جاری بود در ایران وجود نداشت. برای ساخت عظیم‌ترین و پرهزینه‌ترین پروژه‌های ایران باستان همچون تخت جمشید به کارگران حقوق پرداخت می‌شد.

برده‌داری در ابعاد صنعتی و گسترده از سوی پرتغالی‌ها و سپس به سرعت توسط اسپانیایی‌ها در دنیا رایج شد.

پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها می‌خواستند دور دریای مدیترانه را که در دست نیروهای قدرتمند دریای ونیز و جنوا و ... بود را خط بکشند. می‌خواستند خودشان راه دیگری پیدا کنند تا بدون واسطه بتوانند با شرقی‌ها با هندی‌ها و ایرانی‌ها و ... مبادله کنند.

پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها قاره آمریکا را کشف کردند. کاملاْ اتفاقی! بر اثر یک اشتباه و اینگونه دنیا وارد عصر تازه‌ای شد.

از قرن 15 میلادی، همزمان با کشف قاره آمریکا تجارت برده و انتقال برده به قاره آمریکا شروع شد. اول پرتغالی‌ها و بعد به سرعت اسپانیایی‌ها، فرانسوی‌ها، هلندی‌ها و انگلیسی‌ها وارد کار شدند!

حالا کشور بسیار کوچک پرتغال در غرب اروپا صاحب سرزمین‌های بزرگ و حاصلخیزی شده بود که مساحتش از تمام قاره اروپا بزرگتر بود! پرتغال یک کشور کوچک و کم‌جمعیت بود. دولت پرتغال به هر فرد یک زمین گسترده در برزیل می‌داد با ده‌ها و گاه صدها برده تا بروند آنجا و کارگاه‌ها و نهادهای اقتصادی راه بیندازند و آرام آرام مالیات بدهند به دولت.

حدود 12 میلیون برده به قاره آمریکا منتقل شد ولی میلیون‌ها نفر در مسیر انتقال به قاره جدید جان دادند. 60 درصد بردگان را پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها و بقیه را انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها و هلندی‌ها به آمریکا دادند.

ثروت عظیمی ناگهان به سمت اروپا سرازیر شد! کلیساها و کاخ‌های عظیم برپا شد! دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، سالن‌های رقص، مراکز علمی و ... خانواده‌های ثروتمند، بانک‌ها و بیمه‌ها و ...

سواحل آفریقای غربی صدها قبیله کوچک داشت که با هم در جنگ بودند و از یکدیگر اسیر می‌گرفتند. پرتغالی‌ها از اینها اسرایشان را می‌خریدند. اما ابعاد این خرید و فروش‌ها در ابتدا کوچک بود.

اما مزارع بزرگ نیشکر در برزیل و کارائیب و ... و نیاز به برده‌های بیشتر تجارت برده را بزرگ کرد. در ابعاد صنعتی! شرکت‌های بزرگ با کشتی‌های بزرگ وارد کار و رقابت شدند! از چندین کشور اروپایی با حمایت و تشویق حاکمان و دولت‌هایشان.

کشتی‌های طراحی تازه‌ای یافتند برای اینکه برده‌های بیشتری را بتوانند جابه‌جا کنند. آنها را افقی می‌خواباندند. هر کشتی بین 300 تا 600 برده را در خود جای می‌داد.

قبل از اینکه برده‌ها وارد کشتی شوند بر بدن انها داغ می‌زدند به نشانه مالکیت. موهای آنها را می‌تراشیدند، لباس‌های آنها را می‌کندند و آنها را سوار بر کشتی می‌کردند.

در کشتی مردها و زن‌ها جداگانه نگهداری می‌شدند. هر دو مرد با یک دستبند فولادی به هم و به کشتی بسته می‌شدند. زنان جداگانه بسته می‌شدند. کودکان ولی در کف کشتی بودند.

این زنان و مردان نمی‌دانستند برای چه به غل و زنجیر کشیده شده‌اند و کجا می‌روند. بعضی از ‌انها فکر می‌کردند که اگر خودکشی کنند روح آنها می‌تواند نزد خانواده و قبیله برگردد و از این رو از خوردن غذا امتناع می‌کردند.

سود صاحبان برده اما در این بود که بردگان سالم به مقصد برسند و ‌آنها را بفروشند پس با وسایل شکنجه دهان آنها را باز می‌کردند تا به اجبار به آنها غذا بدهند.

فشردگی جمعیت، گرمای زیاد، طولانی بودن مدت سفر که دو ماه بود، نبود بهداشت باعث شیوع انواع بیماری‌ها می‌شد و در این مسیر حدود 2 میلیون انسان جان باختند.

در یک ماجرای معروف کشتی انگلیسی zong دارای 442 برده بود. مسیر را پیدا نمی‌کرد. به خاطر شیوع بیماری 62 برده جان دادند. آب و آذوقه کشتی اما داشت به پایان می‌رسید به همین خاطر کاپیتان دستور داد تا 132 برده را زنده در آب بیندازند.

تجاوز به زنان در طول سفر و در کشتی یک امر عادی بود. کارکنان کشتی قبل از ‌انکه برده‌های زن را بفروشند در طول مسیر دوماهه به آنها تجاوز می‌کردند. بسیاری از زنان وقتی پا به قاره می‌گذاشتند حامله بودند.

مردان را مجبور می‌کردند در ساعتی از روز کار خاصی انجام دهند از شستن کشتی تا رقصیدن... با این هدف که برده‌ها سالم برسند و پول خوبی دریافت کنند.

آن برده‌هایی که از مسیر جان سالم به در می‌بردند و به قاره آمریکا می‌رسیدند ابتدا برای چند هفته‌ای در کمپ‌های موقت و در قرنطینه می‌ماندند تا ضعیف‌ها و بیمارها بمیرند و سپس قوی‌ترها وارد کار شوند.

آگهی فروش 250 برده‌ای که از طریق یک کشتی رسیده‌اند.

بر خلاف آمریکا در برزیل و کارائیت و ... برده‌ها حق ازدواج نداشتند و به ندرت بچه‌دار می‌شدند. پس دائم تقاضای ورود برده وجود داشت. طول عمر حضور آنها در سرزمین‌های تازه بیش از 10-12 سال بود و بر اثر سختی کار می‌مردند.

وقتی بعد از نزدیک به 400 سال فروش برده ممنوع شد در آمریکا برده‌ها چهار یا پنج نسل بود که بردگی می‌کردند. یعنی اغلب پدر پدر پدربزرگشان هم برده بودند. در همین برزیل اما اغلب همین 10-15 سال پیش از آفریقا آمده بودند.

به برده‌هایی که در مزارع نیشکر و ... کار می‌کردند پوزبندی می‌زدند و آن را از پشت قفل می‌کردند تا نتوانند غذا بخورند. آنها در فصل برداشت نیشکر گاه 48 ساعت بی هیچ وقفه‌ای کار می‌کردند.

تقریبا 200-300 سال که از تجارت برده می‌گذشت و انباشت ثروت بزرگی که در غرب رخ داده بود انقلاب صنعتی رخ داد! حالا ماشین‌ها آرام آرام وارد کار شدند. اول از همه در نساجی...

تا سال 1865 تجارت، خرید و فروش برده در آمریکا و برزیل و غیره تداوم داشت و بالاخره غیرقانونی شد. گرچه برده‌داری جایش را به نژادپرستی داد.

به گونه‌ای که در ایالت آلاباما در آمریکا تا همین 20 سال پیش ازدواج سیاهان و سفیدان به طور قانونی ممنوع بود!

خود برده‌داری به شکل نوین آن همچنان در جهان فراگیر است. چیزی حدود 50 میلیون نفر تخمین زده می شود که برده باشند. زنان و کودکان بیشترین قربانیان تجارت برده‌داری مدرن هستند. بدترین وضعیت را هند دارد.

منبع: برگرفته از صفحه اینستاگرام «فرهمند علی‌پور» فعال رسانه‌ای مستقر در اروپا