تصور واهی آمریکا درباره باگشت به برجام

مایک پمپئو اخیرا بارها بر عضویت آمریکا در برجام تاکید کرده اما از طرف دیگر می‌گوید در تلاش است تا با رایزنی با دیگر اعضای شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که قرار بود تا اکتبر 2020 به پایان برسد، اجازه ندهد ایران طبق قطعنامه 2231 تسلیحات بخرد.

سئوال اینجا است که آمریکا که ماه مه 2018 (اردیبهشت 1397) از برجام خارج شد چرا بازهم به فکر استفاده از برجام برای ادامه تحریم تسلیحاتی علیه ایران افتاده است؟

از لحاظ حقوقی و منطقی، آمریکا که خروج یکجانبه از برجام را اعلام کرده بود، دیگر حق ندارد تا دوباره ادعای عضویت خود در آن را مطرح کند.

اما دولت کنونی آمریکا با گستاخی و پر رویی هنگامی که به برجام نیاز نداشت با وجود آن همه مخالفت‌ها از سوی متحدان اروپایی خود از برجام خارج شده و حالا یعنی موقعی که برای آسیب رسانی به ایران به چنین توافقنامه ای نیاز دارد، به همین سادگی ادعای عضویت خود در برجام را مطرح می کند و خود را برخوردار از صلاحیت ادعای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران می داند.

پس از خروج آمریکا از برجام، ایران در پاسخ به آن تعویق اجرای تعهدات برجامی خود را اعلام و دستگاه‌های سانتریفیوژ جدید را نصب کرد اما کاملا از برجام خارج نشد و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را ادامه داد.

در واقع ایران طی پنج گام مرحله بندی شده، تعهدات عملیاتی خود در برجام را کاهش داد و در آخرین گام اعلام کرد که به هیچ کدام از محدودیت ها به جز بازرسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی قائل نخواهد بود.

هدف ایران از این رفتار، بی تغییر ماندن مهلت 5 ساله تحریم تسلیحاتی موضوع برجام تلقی می شود.

در سوی دیگر آمریکا با توجه به نزدیک شدن تاریخ انقضای این مهلت یعنی ماه اکتبر، برای غیرمحتمل کردن پایبندی ایران بر برجام، تلاش‌های نهایی خود را آغاز کرده است. مایک پمپئو 24 آوریل گفت: همه کشورهای صلح‌دوست باید دسترسی ایران به توان توسعه موشک بالستیک را منتفی و با تمدید مهلت تحریم تسلیحاتی ایران، موافقت کنند.

اما محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران 27 آوریل در پاسخ به وزیر خارجه آمریکا در صفحه توئیتری خود نوشت: "دو سال پیش، مایک پومپئو و رئیسش، «پایان مشارکت ایالات متحده» در برجام را اعلام کردند، به خیال این که «فشار حداکثری» آن‌ها، ایران را به زانو در خواهد آورد. با توجه به شکست آشکار این سیاست، حالا وی می‌خواهد در برجام شریک باشد. دست از خیال‌پردازی بردارید: مردم ایران همیشه خودش درباره سرنوشتش تصمیم خواهد گرفت."

نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که به نظر می‌رسد متحدان اروپایی نیز لزوما حامی آمریکا نخواهند بود. یکی از دیپلمات‌های اروپایی در همین باره می گوید: آمریکا برای رسیدن به اهداف خود استفاده از برجام یا عدم استفاده را انتخاب می کند که این امر مورد حمایت متحدان اروپایی آن قرار نمی گیرد.

اروپا و آمریکا در موضوع ایران اختلافات زیادی دارند. علاوه بر آن، ادامه تحریم تسلیحاتی علیه ایران به ضرر روسیه نیز هست و این اقدام پمپئو طبیعتا مورد رضایت مسکو نخواهد بود.

به طور کلی، آمریکا با خروج غیرمسئولانه از برجام به زعم خود سود مورد نظرش را کسب کرده اما حالا بازهم می خواهد دیگران گوش به فرمان آن باشند که این تصور بسیار واهی است.