نئولیبرالیسم آمریکایی و واکنش کُند دولت ترامپ به کرونا

«چارلز دوناوی» تحلیلگر و روزنامه‌نگار برجسته آمریکایی در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری تسنیم به علت‌های ناکامی دولت آمریکا در واکنش مناسب به اپیدمی کووید-19 پرداخته است.

تسنیم: بعد از گذشت بیش از 7 هفته از تلاش‌های دولت ترامپ در پاسخ به ویروس کرونا ــ که از 29 ژانویه با اعلام مأموریت دولت آغاز شد، دو روز بعد، با اعلام وضعیت فوق‌العاده ملی ــ آزمایش کرونا تازه آغاز شد. بیمارستان‌ها می‌گویند تخت‌های کافی و تجهیزات پزشکی و دارویی لازم برای مقابله با این بحران را ندارند و با کمبود شدید دستگاه‌های تنفس مصنوعی و سایر تجهیزات و امکانات لازم برای پزشکان و پرستاران روبه‌رو هستند. شیوع این ویروس آسیب‌پذیری دولت‌های غربی در مواجهه با چنین بیماری‌های واگیرداری را حتی با وجود داشتن فناوری‎های پیشرفته دارویی و پزشکی آنها نشان داد. گزارش‌هایی وجود دارد که افراد سالخورده درمان و مراقبت‌های پزشکی را در بیمارستان‌های کشورهای غربی دریافت نمی‌کنند، نظر شما چیست؟

دوناوی: علت عمده واکنش کند دولت‌های غربی به این امر را می‌توان در عفونتی یافت که اقتصادهای آنها در طی 40 سال گذشته به آن مبتلا گشته‌اند. عفونتی که «نئولیبرالیسم» خوانده می‌شود. نئولیرالیسم ایده‌ای بر اساس برتری اقتصاد بازار است که در آن نقش دولت‌ها از بین رفته و نقش بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و بانک‌ها بطور چشمگیری تحت نام بازار آزاد افزایش می‌یابد. این امر از همان ابتدا منجر به جهانی‌شدن تولید شد. تولیدی که به دنبال تولیدکنندگانی با پایین‌ترین هزینه در کشورهایی است که کمترین محدودیت‌ را بر کسب‌و‌کارها اعمال می‌کنند. اکنون آمریکا هیچ ظرفیتی برای تولید به جز تولید سامانه‌های تسلیحاتی ندارد و مکانیزم‌های اندکی وجود دارند که بوسیله آن دولت بتواند شرکت‌های خصوصی را مجبور به تولید کالاهای ضروری کشور در یک زمان مقتضی کند.

(در نئولیبرالیسم) منابع حیاتی مانند فناوری پزشکی، بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها برای این بوجود می‌آیند که سودآور باشند نه این که خادم مردم باشند. در حالی که آمریکا می‌تواند مدعی باشد که بهترین نظام سلامت و درمان را در دنیا دارد اما این سیستم سلامت برای کسانی رزرو شده است که بتوانند هزینه‌اش را متقبل شوند. وقتی مردم نتوانند هزینه‌هایش را تقبل کنند بنابراین هیچ دلیل اقتصادی برای تولید کالا و خدمات وجود ندارد. زمانی که بحران‌هایی مانند پاندمی کووید-19 اتفاق می‌افتد، ضعیف‌های این سیستم (نئولیبرالیسم) زودتر نمایان می شوند.

تسنیم: بنا برگزارش‌ها، شیوع ویروس کرونا در نقاط مختلف آمریکا شدیدتر شده است و خسارت‌ها نیز بخاطر کمبود تجهیزات پزشکی بیشتر شده است. افزایش شمار مبتلایان بیمارستان‌های آمریکا را بر آن داشته تا برای تامین مایحتاج خود در تقلا باشند. فرمانداران ایالت‌ها از دولت فدرال تقاضا کرده‌اند که تجهیزات بیشتری در اختیارشان قرار دهد، به نظر شما در پس این سوءمدیریت کیست و تا چه اندازه ترامپ را در این امر دخیل می‌دانید؟

دوناوی: به نظر می‌رسد که ترامپ بالاخره به ماهیت جدی این پاندمی کووید-19 پی‌برده است. او باید خیلی زودتر اقدام می‌کرد. به سختی می‌توان فهمید که آیا خود وی به اطلاعات و پیش‌بینی‌هایی که در اختیار کاخ سفید قرار می گرفت بی‌توجه بوده یا معاونان وی که همه آنها بله قربانگوی وی هستند مانع از رسیدن اطلاعات به وی شده‌اند چرا که می‌دانند ترامپ تا چه حد از اخبار بد بیزار است. یا این که دولت می‌توانست با سرعت بیشتری نسبت به این بیماری واکنش نشان دهد اگر جمهوریخواهان (حزب حاکم آمریکا) تا به این اندازه از مشاغل حاضر در نهادهای علمی و بهداشت عمومی کم نمی‌کردند. صرفنظر از عقلانیت این امر، باید گفت که دولت آمریکا خیلی دیر عمل کرد و سخنان رئیس جمهور نیز نسبت به این بحران گیج کننده و متضاد بودند.

در روزهای گذاشته، تقصیرها به سمت کنگره متمایل شده است. کنگره‌ای که بخاطر اختلافات شدید حزبی در این کشوری که به شدت تحت نفوذ بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و لابی‌گران وال استریت است، ناتوان شده است. کمک‌های اقتصادی که بسیاری آمریکایی‌ها بخاطر این پاندمی به آن احتیاج دارند دیرتر به دست آنها خواهد رسید و اگر هم برسد ناکافی خواهند بود. ما شاهد یک دولت ورشکسته در آمریکا هستیم اما در عین حال ثروتمند و قوی.

تسنیم: آیت الله سید علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی اخیراً درباره این پیشنهاد آمریکا سخنرانی کردند و فرمودند "این بسیار بسیار عجیب و غریب است" که دولت ترامپ پیشنهاد کمک‌هایی را به ایران ارائه می‌دهد و در عین حال مانع از ارسال تجهیزات پزشکی و دارویی به ایران می‌شود و بحران را از این که هست بدتر می‌کند. نظر شما در این باره چیست؟ آمریکا چگونه می‌تواند به ایران کمک کند در حالی که خود با کمبود مواجه است؟ نظر شما درباره منشاء این ویروس چیست؟

دوناوی: باید بگویم که مشخصاً نخستین و تنها راه اینکه آمریکا می‌تواند به ایران کمک کند این است که تحریم‌ها را کاملاً و سریعاً بردارد. تا وقتی که آنها این کار را نکنند، دولت ایران باید هرگونه کمکی که از جانب آمریکا باشد را رد کند. چگونه آمریکا که خود با کمبود تجهیزات و ابزار پزشکی مواجه است می‌تواند به ایران کمک کند؟ آمریکا مجبور شد ماسک‌های ساخت چین را از ایتالیا به آمریکا بیاورد زیرا خودش ظرفیت تولید آن ماسک‌ها را نداشت و هیچ مکانیزمی نیز برای دولت وجود ندارد که تولید سریع این ماسک‌ها را در کشور موجب شود. آنچه که به عنوان کمک (مطلوب نظر آمریکا) به ایران یا سوریه، لبنان و یمن یا عراق یا هر کشور دیگری در آن منطقه انجام شود به احتمال زیاد به شکل عملیات تغییر نظام در این کشورها یا تبلیغات هواخواهانه از آمریکا خواهد بود.