اداره ملی باستان شناسی چین چندی پیش در پکن جدیدترین دستاوردهای باستان شناسی درباره جاده ابریشم باستانی را اعلام کرد، این چهار کشف بزرگ باستانی شامل آرامگاه باستانی روستای «تیان جو چای شان» استان گان سو، آرامگاه شماره یک «شوئه وی» از مجموعه آرامگاه های باستانی «دو لان ره شوی» استان چینگ های، آرامگاه شماره یک «وو لان چوان گوئو» استان چینگ های و برج آتش خبررسانی باستانی «کراکوتوک» شهرستان یولی منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ است. این دستاوردهای جدید باستان شناسی به شناخت و بررسی تکامل تاریخ مناطق مسیر جاده ابریشم در سرزمین چین، سرمنشاء اقوام، فرهنگ و سنت و آداب و رسوم بومی و تغییرات محیط زیستی یاری کرده و اسناد جدید درباره آن ها کشف شده است.
از میان چهار کشف بزرگ یاد شده، دو مورد در استان چینگ های در غرب چین واقع است. یکی از آن ها آرامگاه شماره یک شوئه وی است و در محوطه آن آرامگاه، تجهیزات تخلیه آب و معبد قربانی قرار دارد و یک آرامگاه باستانی با کامل ترین ساختار و طراحی در فلات چینگ های- تبت چین به شمار می رود که تا کنون کشف شده است. در این آرامگاه همچنین گور اسب قربانی شده کشف شده است که مدرکی مهم درباره تحقیق و بررسی عرف تشییع جنازه و دفع به شمار می رود. در این آرامگاه همچنین بسیاری آثار باستانی ظریف و زیبا کشف شده که از ویژگی و سبک هنری ساسانیان و سغدیان برخوردار است. این نشان می دهد که منطقه دولان استان چینگ های به عنوان گذرگاهی مهم در مسیر جاده ابریشم باستانی، در تبادلات فرهنگی بین چین و ملت های دیگر نقش یک پل را ایفا می کرده است.
در آرامگاه شماره یک وو لان چوان گوئو که آرامگاه باستانی تازه کشف شده دیگری در استان چینگ های است، نقاشی های دیواری بسیار ظریف و زیبا پیدا شده که مهارت های هنری آن از سبک مرکز چین برخوردار است، اما موضوعات این نقاشی ها مربوط به اقوام کوچ نشین فلات چینگ های تبت است. این آثار برای تحقیقات و بررسی یکپارچگی فرهنگ های قوم هان و قوم تبت و رفت‌وآمدها بین اقوام مختلف در مسیر جاده ابریشم از ارزش بسیار برخوردار است. در بخشی از این آرامگاه تاج طلاکاری و جام طلایی فیروزه خاتم نیز کشف شده که نشان می دهد، صاحب این آرامگاه از اعضای سلطنتی حکومت دوران تبتی هاست.
آرامگاه باستانی روستای تیان جو چای شان در استان گان سو، آرامگاه سلطنتی حکومت «واجا» با کامل ترین ساختار در دوران آغازین و میانه سلسله تانگ (618 - 907 میلاد) به شمار می رود. در این آرامگاه بسیاری ظروف طلایی و نقره ای، چوب لاکی، اشیای چرمی و کتان و ظروف سفالی رنگی کشف شده که رسم و رسوم تشییع جنازه و دفن سلطنتی حکومت واجا را نشان می دهد. این آثار باستانی برای تحقیق شجره سلطنتی، تاریخ و روابط حکومت یاد شده با حکومت تانگ در مرکز چین و همچنین تاریخ روابط بین اقوام مختلف در جاده ابریشم دارای اهمیت فراوان است.
به گفته کارشناسان، برج آتش خبررسانی باستانی کراکوتوک شهرستان یولی منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ از تاسیسات نظامی حکومت تانگ در غرب چین است. در این برج بسیاری کتاب های باستانی خیزرانی که موضوعات آن در زمینه نظامی، سیاسی، اقتصادی و ادبیات است، کشف شده که در آن ها اسامی بسیاری گذرگاه ها و تاسیسات نظامی در ابتدای رود «کونگ چوئه» دیده می شود. این ها اسنادی دست اول برای تحقیق و شناخت زندگی نظامیان مرزبان، سیستم مدیریت نظامی در سلسله تانگ به شمار می آید و نشانگر مدیریت موثر حکومت تانگ در منطقه غربی و تایید اقوام مختلف بر این حکومت است.
در سال های اخیر، چین پروژه های مهم باستان شناسی درباره جاده ابریشم، از جمله همکاری با دیگر کشورها برای باستان شناسی در کشورهای مسیر کمربند و جاده را به اجرا در آورده است.
سونگ شین چائو، معاون اداره ملی باستان شناسی چین در این باره گفت: «استان های چینگ های، گانسو و منطقه شین جیانگ در دوران باستان، گذرگاه های مهم در جاده ابریشم بوده اند. باستان شناسی در این مناطق در زمینه حمل و نقل، فرهنگ، تبادلات، اقوام و تاریخ برای انجام تحقیقات در جاده ابریشم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با تحقیقات تاریخ و باستان شناسی در این مناطق، اطلاعاتی درباره روابط بین اقوام، اوضاع مرزی و توسعه اقتصادی آن ها در دوران باستان به دست می آید که برای رشد و توسعه چین در عصر کنونی الهام بخش و دارای اهمیت فراوان است.»
