کلاهبرداری آمریکا از انگلستان یا  نمایشی هماهنگ از دو کشور؟

پس از آنکه دادگاه جبل الطارق حکم آزادی نفتکش ایران را صادر کرد، قاعدتاً کشمکش میان انگلستان و ایران در توقیف نفتکشها باید به تدریج پایان یافته تلقی می شد، اما امریکا که عادت به پذیرش شکست ندارد، حالا رأساً وارد میدان شده و با مداخلۀ گستاخانه در آن، وضعیت را بار دیگر به وخامت کشانده است.

برغم فشارهای آمریکا، دولت جبل الطارق از توابع انگلستان 24 امرداد حکم آزادی نفتکش ایرانی گریس ١ را که توقیف کرده بود، صادر کرد. اما در کمتر از یک روز وزارت دادگستری آمریکا حکم توقیف این نفتکش را صادر کرد. توجیه دادگستری امریکا این اتهام است که ایران از نظام مالی آمریکا به صورت غیرقانونی برای فرستادن نفت به سوریه استفاده می کند و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از آن سود می برد.

طبق این حکم آمریکا نه تنها کشتی را توقیف می کند، بلکه خدمه و داراییهای این کشتی را هم ضبط می کند. به گزارش روزنامه کاپیتول هیل امریکا در روز جمعه، حکم توقیفی که وزارت دادگستری آمریکا صادر کرده نشان می دهد کلیۀ محمولۀ نفت و 995هزار دلار احتمالاً ضبط خواهد شد.

نفتکش ایرانی که بی دلیل درگیر این ماجرا شده، وضعیت رقت آوری پیدا کرده است. به گزارش بی بی سی نفتکش گریس 1 که اکنون نامش را به آدریان دریا تغییر داده، هنوز جبل الطارق را ترک نکرده، اگرچه موقعیت خود را عوض کرده و از سویی کاپیتان آن نیز استعفا داده و گفته می شود که ۶ خدمه از جمله یک کاپیتان جدید روز یکشنبه وارد جبل‌الطارق می شوند تا نفتکش را تحویل بگیرند.

شرکت رادیویی کلمبیا روز جمعه در تفسیری گفت در حالیکه رویارویی آمریکا و ایران روز به روز شدت می گیرد، هر گونه تعویق حرکت نفتکش فرصتی به آمریکا خواهد داد تا با اقدامات حقوقی بیشتر جلوی عزیمت آن را بگیرد.

وزارت دادگستری آمریکا که در توقیف نفتکش ایران طبق تشریفات قضایی ناکام ماند و رأساً وارد میدان شده، اما روشن است اگر آمریکا با لجاجت بر توقیف نفتکش ایران اصرار کند، این رویداد مسلماً رو به وخامت خواهد گذاشت. انگلستان با تحریک آمریکا وارد معرکه ای شد که به نظر می رسد به خاطر شعار و تفکر «اول آمریکای» ترامپ، بار دیگر فریب همپیمانش را خورده است.

در حقیقت گرچه روابط انگلستان و ایران خوب نبود، اما پیش از این کشمکش شدیدی هم بین دو کشور رخ نداده بود. انگلستان به عنوان یکی از گروه پنج به علاوه یک در مسألۀ هسته ای ایران از آمریکا پیروی نکرد و از برجام خارج نشد، بلکه در کنار فرانسه، آلمان، روسیه و چین ایستاد و تا کنون موضع مشترک حفظ برجام را در پیش گرفته است.

اما همه اینها بعد از توقیف نفتکش ایران در 13 تیر تغییر کرده است. اسپانیا که بر سر حق مالکیت جبل الطارق با انگلستان اختلاف دارد، می گوید که توقیف نفتکش به درخواست آمریکا صورت گرفته است. ایران بارها نسبت به این اقدام هشدار داد ولی بی نتیجه ماند و سپس خبر از اقدام متقابل داد که در نهایت با وجود اقدامات جدی محافظتی و زیر نظارت ناوگان نظامی آمریکا و انگلستان، نیروی دریایی سپاه پاسداران 28 تیر در تنگه هرمز نفتکش استنا ایمپرو را که در حال حرکت با پرچم انگلستان بود، توقیف کرد.

چینیها ضرب المثلی دارند که می گوید اگر از نتیجۀ کارت خبر داشتی، چرا اصلاً آن را مرتکب شدی؟ تقریباً معادل این معنی که هر که خربزه می خورد پای لرزش هم می نشیند. البته انگلستان باید زودتر این وضعیت را پیش بینی می کرد که باز به قول چینیها سوار ببری شده که پیاده شدن از آن کار راحتی نیست؛ زیرا کانادا قبلاً این درس را به او آموخته بود. در یکم دسامبر سال گذشته پلیس کانادا به دستور وزارت دادگستری آمریکا خانم منگ وان جو، مدیر ارشد مالی شرکت هوا وی چین را بازداشت کرد که انزجار شدید مردم چین را برانگیخت و مشکلاتی جدی در روابط چین و کانادا در پی آورد. چین اقدامهای مقابله ای شدیدی در پیش گرفت که خسارات شدیدی به تجارت بین دو کشور وارد شد. گرچه کانادا مدتی خشنودی امریکا را جلب کرد، اما ادامۀ ماجرا از کنترل دولت ترودو خارج شده است. تنها ده روز بعد از وقوع این حادثه، دونالد ترامپ هنگام مصاحبه با رویتر علناً مدعی شد که اگر این رویداد به نفع آمریکا باشد، حتما در آن مداخله خواهد کرد.

محظور کنونی انگلستان کاملا ناشی از اقدام خودش است. اما برخی تحلیلگران معتقدند انگلستان و آمریکا فقط نمایشی از دورویی بازی می کنند. وظیفه مبرم کنونی دولت جدید انگلستان که به تازگی روی کار آمده حل مسألۀ خروج این کشور از اتحادیۀ اروپا است، لذا می خواهد با یک حرکت سریع قیچی یک کلاف سر در گم را پاره کند. این در حالیست که از سوی دیگر بوریس جانسون در مسألۀ خروج از اتحادیۀ اروپا به پشتیانی قوی امریکا نیاز دارد، بنابراین از آزرده کردن خاطر امریکا هراس دارد. پس ناچار به بازی کردن نمایشی از دورویی است تا ماجرای توقیف نفتکش ایران را به آمریکا محول کند تا هر چه زودتر از هرج و مرج کنونی در مسألۀ نفتکش رها شود.

البته این محاسبۀ انگلستان به هیچ وجه درست از آب در نخواهد آمد. ایران در معامله با غرب «اگر خرگوش را نبیند، شاهین را رها نخواهد کرد». یعنی اینکه اگر نفتکش به سلامتی به ایران برنگردد، آزادی نفتکش توقیف شدۀ انگلستان نیز غیرممکن است. خدمۀ نفتکش استنا ایمپرو و شرکت تابعشان هم حتماً ناامید شده اند و امیدشان به بازگشت فوری به خانه نقش بر آب شده است.