عرضه جهانی پروفروش‎ترین کتاب‎های چین

 نویسندگان چینی در حال رسیدن به شهرتی فرای مرزهای سرزمین مادری خود هستند.

نمایشگاه کتاب فرانکفورت بزرگ‎ترین نمایشگاه کتاب جهان است که 70 سال از برگزاری نخستین دوره آن می‎گذرد و تا همین چند هفته پیش هیچ رویدادی را درباره یک نویسنده چینی برگزار نکرده بود.

مای جیا، با رمان جاسوسی و دلهره‎آور خود به نام «پیام» در این رویداد حضور داشت و ظرف چند ساعت حق انتشار کتاب او به بیش از 15 زبان فروخته شد.

گرِی تان مدیر برنامه‎های مای جیا می‎گوید ناشران غربی به ندرت برای آثار ترجمه نسبت به آثار پرفروش خود اولویت قائل می‎شوند اما رمان قبلی جیا با نام «رمزگشایی» توانسته است هزاران نسخه به 33 زبان بفروشد که یک موفقیت بزرگ برای نویسندگان چینی به شمار می‎رود.

به عقیده تان کنار هم قرار گرفتن یک داستان خوب، ترجمه هوشمندانه آن و یک ناشر برجسته کلید موفقیت در بازارهای خارجی است. "اگر بخواهم خیلی خلاصه بگویم باید یک کتاب مناسب را انتخاب کنید و آن را در اختیار مخاطب مناسب قرار دهید."

علاقه‎مندان به کتاب و کتاب‎خوانی در سراسر جهان عاشق مجموعه کتاب‎های جنایی «جنگ سرد» اثر جان لاکر و مجموعه جیمز باند ایان فلمینگ هستند. آثار منحصر به فرد مای جیا نیز می‎توانند یک زاویه دید چینی به این سبک ادبی اضافه کنند.

رمان «رمزگشایی» او درباره یک نابغه ریاضی یتیم است که زندگی خود را وقف رمزگشایی و شکستن رمز کرده است اما رمان «پیام» درباره یک بازی جاسوسی است که در دهه 1940 در پین اتفاق می‎افتد. وانگ ده‎وِی، استاد ادبیات چینی دانشگاه هاروارد می‎گوید این اثر یک معما را پیش روی مخاطب می‎گذارد تا آن را حل کند.

مای جیا دلیل محبوبیت خود در میان خوانندگان دیگر کشورها را ترجمه‎ خوب آثارش به زبان‎های دیگر می‎داند. به نظر او یک ترجمه خوب می‎تواند به رمان یک «زندگی دوم» بدهد.

هر دو اثر او توسط اولیویا میلبورن به زبان انگلیسی ترجمه شده که در خودش از رشته زبان‎ چینی باستان از دانشگاه آکسفورد فارغ‎التحصیل شده است. زیبایی کلاسیک و زبان فاخر رمان «رمزگشایی» خوانندگان انگلیسی زبان را شیفته خودش کرده است.

مجله اکونومیست از آن به عنوان «یک داستان عجیب و پر از پیچ و خم» یاد کرده که «با نثری زیبا، شفاف و جذاب نوشته شده که همه باید آن را بخوانند» و ترجمه میلبورن را نیز «گنج» نامیده است.

با توجه به نام مای جیا و تسلط میلبورن به زبان، کارشناس صنعت چاپ و نشر انتظار دارند که «پیام» نیز با موفقیت جهانی روبه‎رو شود.

مای جیا تنها نویسنده چینی نیست که از آثارش ترجمه‎های خوب انجام شده؛ حماسه علمی تخیلی «مساله سه بدن» اثر لیو سی‎‌شین با ترجمه کن لیو نیز موفق به دریافت جایزه هوگو شد که از آن به عنوان نوبل ادبیات علمی تخیلی یاد می‎کنند.

کاربران پایگاه اینترنتی آمازون به این اثر چهار و نیم ستاره داده‎اند و نوشته‎اند که ترجمه کن لیو «بسیار روان است و انگار که رمان به زبان انگلیسی نوشته شده باشد.»

کن لیو به عنوان یک نویسنده آمریکایی چینی تبار در سبک علمی تخیلی می‎گوید که مترجم باید بتواند به شکلی دقیق افکار و احساسات نویسنده را به خواننده منتقل کند «گویی که صدای نویسنده را در ذهن خود می‎شنود.»

به باور منتقدان ادبی ترجمه یک اثر به تنهایی نمی‎تواند دلیل استقبال گسترده از آن باشد و مهم‎ترین موضوع خود داستان است که باید بتواند با خوانندگان در نقاط مختلف جهان ارتباط برقرار کند.

نشریه «نقد کتاب لندن» سه گانه «مساله سه بدن» را «بلندپروازانه‎ترین اثر در سبک علمی تخیلی» خوانده «که تا کنون نوشته شده است.» در نقد این نشریه آمده است که در این اثر یک دنیای کاملاً جدید خلق می‎شود که بسیار دور از دنیای سه بعدی است و پیش‎بینی می‎کند تلاش انسان‎ها برای ارتباط با یک تمدن بیگانه به فاجعه ختم خواهد شد.

در طول برگزاری نمایشگاه سال 2018 کتاب فرانکفورت همه جا صحبت از ترجمه آلمانی قسمت دوم از سه گانه لیو سی‎شین با نام «جنگل تاریک» بود.

چن فنگ، مدیر امور مربوط به حق مالکیت آثار لیو سی‎شین به خاطر پر شدن همه جلسات لیو در این نمایشگاه سر از پا نمی‎شناخت. یکی از حاضران در نمایشگاه با دیدن صف طولانی کسانی که منتظر امضا شدن کتاب‎های‎شان توسط لیو سی‎شین بودند پرسید :"این نویسنده برنده جایزه نوبل شده؟"

راه رسیدن به شهرت جهانی هموار نیست. مای جیا و لیو سی‎شین توانسته‎اند آثاری خوب بنویسند. مترجمان این رمان‎ها توانسته‎اند از سدهای زبانی بگذرند. مدیران این دو نویسنده توانسته‎اند با ناشران خارجی قرارداد ببندند. تحلیلگران می‎گویند این افراد «دست‎هایی نامرئی» هستند که نویسندگان چینی را به سوی بازارهای جهانی هُل می‎دهند.

تان می‎گوید در راه فروش داستان‎های چینی به کشورهای دیگر رقابت اصلی بر سر به دست آوردن وقت با ارزش و توجه ویراستاران ناشران خارجی است. «برای جذب کردن و جلب رضایت این افراد باید خوب باشید و قواعد بازی آنان را بلد باشید.»

تان بر این باور است که قرار دادن آثار چینی و غربی در کنار یکدیگر، حرکتی هوشمندانه است که به ناشران کمک می‎کند تا خیلی سریع پیام یک اثر را درک و جای درست آن را در پس‎زمینه فرهنگی خود پیدا کنند.

برای مثال رمان «پیام» مای جیا با رمان «قتل در قطار سریع‎السیر شرق» آگاتا کریستی مقایسه شده است و یا رمان «باغ وحش چمنزار» اثر ما بویونگ را نسخه چینی «زندگی پای» می‎خوانند که در نمایشگاه توانست توجه چند ناشر مختلف را به خود جلب کند.

در عین حال آشنایی با فعالان حوزه کتاب نیز بسیار مهم است. دنیای نشر شامل چرخه‎ای از ناشران، استعدادیاب‎ها و مدیران ادبی است. تان می‎گوید: باید برای خود یک شبکه دوستی ایجاد کنید، اعتمادسازی کنید و تبدیل به یک برند شوید تا زمانی که می‎خواهدی کتاب‎تان را بفروشید دست آدم‎های مطمئن بیافتد.

چن به عنوان مدیر لیو سی‎شین نیز عقیده‎ای شبیه به تان دارد. او تلاش‎های ناشران برجسته نظیر «تور» را برای فروش آثار لیو به خوبی درک می‎کند: ویراستاری چندباره، انتشار خبر در روزنامه‎های بزرگ، چاپ نقد در مجله وال استریت ژورنال، برگزاری نشست‎های تبلیغاتی، مراجعه به کتاب‎فروشی‎های بزرگ و فروشگاه‎های آنلاین همه از جمله کارهایی است که یک ناشر برای فروش آثارش انجام می‎دهد.

به گفته انتشارات تور سه گانه لیو تا سال 2017 با فروش 300 هزار نسخه به زبان انگلیسی در فهرست پرفروش‎ترین آثار نیویورک تایمز قرار گرفت. از جمله طرفداران این کتاب می‎توان به باراک اوباما، رئیس جمهور سابق ایالات متحده و بنیان‎گذار و مدیر اجرایی فیسبوک اشاره کرد.

علاقه خوانندگان جهانی به داستان‎های چینی بازتابی است از جذابیت توسعه سریع این کشور آسیا و فرهنگ آن برای مردم جهان. مای جیا جایی گفته است: "با خواندن یک رمان می‎توان ضربان قلب مردم آن کشور را حس کنید." چن نیز می‎گوید هر گاه که مردم جهان حاضر باشند که بنشینند و به ما گوش کنند بهترین زمان برای آن است که داستان خودمان را تعریف کنیم.

با این وجود، فروختن شور و احساس نویسنده در قالب یک کتاب نیازمند استعداد و سخت‎کوشی است. تان می‎گوید که چین به حضور هر چه بیشتر مدیران ادبی و مترجمان حرفه‎ای نیاز دارد و باید یک نظام حق مالکیت معنوی در کشور به وجود بیاید که همه بتوانند از آن بهره ببرند.

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که عامل اصلی برای تضمین موفقیت طولانی‎مدت داستان‎های چینی در بازارهای جهانی فروش کتاب نخواهد بود بلکه به قول تان باید «پلی میان شرق و غرب ایجاد کنیم و قلب و ذهن خوانندگان را به تسخیر خود در آوریم.»