مخالفت سازمان همکاری شانگهای با حمایتگرایی تجاری

هفدهمین نشست شورای سران (نخست وزیران) دول کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای روز جمعه 20 مهر/ میزان، 12 اکتبر در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان پایان یافت. حاضران با انتشار اطلاعیۀ مشترکی در پایان این نشست تأکید کردند که باید سازوکار چند جانبۀ تجاری تحکیم و با هر گونه یک جانبه گرایی و حمایتگرایی تجاری مخالفت شود. این ندای مجدد سازمان همکاری شانگهای برای حفظ چندجانبه گرایی و تجارت آزاد به شمار می رود.

در حاشیۀ نشست سران این سازمان در ماه ژوئن سال جاری، بیانیۀ مشترک کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای دربارۀ تسهیل تجارت منتشر شده و در آن از طرفها خواسته شده که به طور مشترک سازوکار چندجانبه تجاری بر اساس مقررات سازمان تجارت جهانی را حفظ و بر تمایل طرفها برای تسهیل تجاری بین طرفهای این سازمان تأکید کنند. چهار ماه پس از آن، نخست وزیران کشورهای عضو این سازمان بار دیگر دربارۀ این مسئله موضع مشترک تشریح کردند.

مقامات کشورها از جمله دمیتری مدودف نخست وزیر روسیه در حاشیۀ نشست در دوشنبه حمایتگرایی تجاری، اعمال تحریم یک جانبه و تهدید سیاسی از سوی برخی کشورها را محکوم کردند. این نشان می دهد که سازمان همکاری شانگهای در مخالفت با حمایتگرایی تجاری و حفظ چندجانبه گرایی نقش مهمتری ایفا کرده است.

شایان ذکر است که لی که چیانگ نخست وزیر چین در این نشست بررسی احتمال ایجاد منطقه آزاد تجاری در کشورهای اعضای این سازمان را پیشنهاد کرد تا سازوکار و برنامه برای برقراری تدریجی روابط نزدیکتر تجاری راه اندازی شود. در اطلاعیۀ مشترک این نشست نیز در این زمینه بر پیشنهاد طرفها مبنی بر پیشبرد تسهیل تجارت و سرمایه گذاری و تحقق آزادی انتقال کالا، سرمایه، خدمات و فناوری تأیید شده است.

جمعیت کل کشورهای سازمان همکاری شانگهای حدود 50 درصد جمعیت کل جهان را شامل می شود و مساحت کل آنها از 60 درصد مساحت قارۀ ارواسیا فرا رفته و میزان تولیدشان نیز بیش از 20 درصد میزان تولید سراسر جهان را شامل می شود. با توجه به شرایط کنونی، امکانات بررسی احتمال ایجاد منطقۀ آزاد تجاری این سازمان که از سوی چین ارایه شده، فراهم شده است.

نخست اینکه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اعتماد متقابل سیاسی خوب و سران این کشورها نیز روابط خوب شخصی دارند. تبادلات و رایزنی دو جانبه و چندجانبه بین این کشورها در زمینه های مختلف زیاد است و این کشورها توسعۀ اقتصادی و بهبود زندگی مردم را در اولویت کار خود قرار داده و آنها برای تقویت همکاری تمایل شدیدی دارند.

دوم آنکه کشورهای عضو این سازمان بهره ور و پشتیبان قاطع تجارت آزاد و همکاری منطقه ای هستند. آنها با یکدیگر همجوار بوده و ارتباط نزدیک تجاری دارند و در این زمینه از نیروی بالقوۀ بزرگی برخوردارند.

سوم آنکه غیر از ازبکستان، دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اعضای سازمان تجارت جهانی نیز هستند، آنها دربارۀ اجرای مقررات سازمان تجارت جهانی و پیشبرد سازوکار چند جانبه تجاری موضع مشترک دارند.

در سالهای اخیر، کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در واقع سازوکارهای دو جانبه و چندجانبه منطقه ای در زمینۀ همکاری اقتصادی و تجاری ایجاد کرده اند. این نیز پایه خوبی برای ایجاد منطقه آزاد تجاری منطقه بنا نهاده است.

نظربایف رییس جمهوری قزاقستان نیز در این باره گفت: پیوند اتحادیه اقتصادی ارواسیا به طرح یک کمربند یک جاده آیندۀ جدیدی برای گسترش همکاری اقتصادی منطقه ای ایجاد کرده و احتمال ایجاد منطقه تجارت آزاد این سازمان فراهم شده است.