معجزه سبز در بیابان، رمز ثروتمند شدن کشاورزان و دامپروران

بیابان کوبچی واقع در شمال شهر اردوس منطقۀ خودمختار مغولستان داخلی چین هفتمین بیابان بزرگ چین است. اما امروز اگر به نقشه های ماهواره ای از این منطقه نگاه کنیم، در جای این بیابان پهناور قطعه های سبز رنگی دیده می شود. اخیراً خبرنگار رادیو بین المللی چین در کوبچی شاهد بود که در پی تلاشهای پیوستۀ دولت، مؤسسات و مردم، بیابان کوبچی به طور موثری مهار شده و کارایی اقتصادی ناشی از بیابانزدایی، باعث ثروتمند شدن کشاورزان و دامپروران محلی شده است.

بیابان کوبچی منطقه ای غیرقابل زندگی بود. 30 سال پیش کشاورزان و دامپروران این منطقه سالانه بیش از 400 یوان درآمد نداشتند. آنان در کلبه های کوچک و قدیمی زندگی می کردند. بهار هنگامی که طوفان شن می وزید، کلبه ها همیشه زیر خاک دفن و درها کیپ می شد. شتر تنها وسیلۀ آنان برای عبور از بیابان بود، رفت و برگشت با شتر به نزدیکترین شهر که حدود 100 کیلومتر با آنها فاصله داشت، دست کم به شش روز وقت نیاز داشت.

چندی پیش خبرنگاران برای تهیۀ گزارش به مرکز بیابان کوبچی رفتند. طی یک هفته پهپاد ما چندین بار به پرواز در آمد و از ارتفاع صد متری پائین را پایید و بنا به تصاویرش، این بیابان اکنون در محاصرۀ صحرایی سبز قرار گرفته، یک جادۀ راست و مستقیم از صحرا عبور می کند و به سمت افق امداد می یابد. در دهکده های جدید کشاورزان و دامپروران مناظر متفاوتی به چشم می خورد.

در دهکدۀ دامپروران دائو توغاچای واقع در مرکز بیابان کوبچی، گروه ادبی و هنری متشکل از کشاورزان و دامپروران سرود قورو، میراثی از فرهنگ محلی را که در سطح کشوری ثبت شده، تمرین می کنند. حالا سطح زندگی مردم بالا رفته و اشکال گذراندن اوقات فراغتشان متنوع شده است. این گروه هنری همیشه در مناطق دیگر نیز نمایش می دهد و برنامه اجرا می کند.

در سال 2006 میلادی، 36 خانوار کشاورز و دامپرور به دهکدۀ جدید دامپروری دائو توغاچای منتقل شدند. این دهکده با هدایت دولت و کمک مؤسسات ساخته شد. امروز اگر به این دهکده بیایید، ساختمانهای منظم و زیبا همچون بلوری سرسبز دیده می شود. در مقابل خانه ها خودرو پارک شده، شتر حمل و نقل دیده نمی شود، بلکه شغل شترها هم عوض شده و اکنون فقط در مکانهای دیدنی و گردشگری کار می کنند.

به دنبال تعمیق اصلاحات و درهای باز، بنیه چین پیوسته افزایش و محیط زیست بیابان کوبچی نیز به تدریج بهبود یافته است. کشاورزان و دامپروران محلی از کاشت درخت و گیاهان به تدریج به بهسازی محیط زیست، صنایع دامپروری و گردشگری می پردازند. حالا درآمد سالانه هر خانوار این دهکده به 120هزار یوان رسیده است. سیرنبایو 40 ساله ساکن دهکده نه تنها رستوران و مرتع شخصی دارد، بلکه گاو و گوسفند نیز پرورش می دهد. وی با خوشحالی وضعیت زندگی خود را برای ما شرح داد و گفت: «درآمد اصلی من از رستوران و دامپروری است؛ همچنین طرح گردشگری بیابان و ورزش و تفریح آبی هم دارم. درآمد خالص من در سال جمعاً به 150هزار یوان می رسد.»

گائو مائو هو ساکن دهکدۀ هان جین زوایر میلیونر معروف منطقه است که بیش از 20 سال پیش یک هکتار زمین شور و قلیایی داشت و با محصولات کشاورزی نمی توانست امرار معاش کند. او امروز پروژۀ کاشت 6600 هکتار زمین را به مقاطعه گرفته و روستائیان را در راه ثروتمند شدن مشترک از طریق سبزسازی بیابان و کاشت محصولات اقتصادی مانند شیرین بیان هدایت می کند.

او می گوید: حالا لازم نیست از خارج شیرین بیان بخریم؛ خودمان شیرین بیان می کاریم و یک زنجیره صنعتی شکل داده ایم. قبلا خیلی فقیر بودم، اما پس از سالها تلاش، وضعم بهتر شده است. اهالی دهکده مرا به عنوان دبیر افتخاری انتخاب کرده اند تا روستائیان را در راه ثروتمند شدن مشترک هدایت کنم.»

گائو مائو هو رییس تیم کارگران گروه یی لی است. این شرکت از سال 2004 کارگران کشاورز را به خدمت گرفته و تیمهای بیابانزدایی تشکیل می دهد و به شیوه بازاری، پروژۀ کشت را به مقاطعه گرفته و کشاورزان و دامپروران را برای حضور در بیابانزدایی و توسعۀ صنایع زیست محیطی سامان می دهد. وانگ ون بیائو رئیس هیئت مدیرۀ گروه یی لی گفت: «کشاورزان و دامپروران محلی کارگران ما هستند؛ آنها هم سود می برند هم از نتایج سبز شدن منطقه بهره مند می شوند، این هم خواست مشترک مؤسسه ما است.»

طبق آمار در حال حاضر جمعا 232 تیم کارگر زیر نظر گروه یی لی فعالیت می کنند؛ 102هزار کشاورز و دامپرور از فقر و تهیدستی رها یافته اند. امروز بیش از 80 شرکت نظیر گروه یی لی در بیابانزدایی و توسعۀ صنایع شنی حضور دارند.

در چند دهه گذشته، دولت مرکزی و محلی چین همواره هدایت کنندۀ اصلی سازندگی محیط زیست کوبچی بوده اند. به ویژه پس از هیجدهمین کنگرۀ ملی حزب کمونیست چین در سال 2012 چین راهبرد سازندگی تمدن زیست محیطی را به اجرا گذاشته و شهر اُردوس نیز که کوبچی از توابع آن است، پیوسته مزایای زیادی برای کوبچی قائل شده است. به عنوان مثال جنگلکاری، ممنوعیت دامپروری، ساخت دهکدۀ جدید دامپروران، حمایت از گردشگری، تشویق کشاورزان و دامپروران به حضور در سازندگی محیط زیست به شیوه های مختلف مانند مقاطعه کاری، سهیم شدن، اجاره، کارگری و غیره.

طبق آمار، در سالهای 2011 الی 2015 مبلغ کل سرمایه گذاری دولت و محافل مختلف در اُردوس در زمینۀ بهسازی محیط زیست بیش از 19 میلیارد یوان بوده است. این رقم حدود 50 برابر سرمایه گذاری کل این شهر در 50 سال گذشته است. این اقدام، فرصتی بی سابقه برای رهایی کشاورزان و دامپروران از فقر فراهم کرده است.

تاکنون مساحت بیابان مهار شده در کوبچی از 6 هزار کیلومتر مربع گذشته و زمین زیر پوشش سبز از 3200 کیلومتر مربع فراتر رفته است. مشاغل ایجاد شده به این واسطه نیز بیش از یک میلیون بوده است. کشاورزان و دامپروران به طور گسترده و فعال در بیابانزدایی شرکت کرده و مستقیماً از آن سود برده اند.

وقتی راهبرد ملی با برنامۀ توسعه، مؤسسات و امید مردم را به هم پیوند داد، ایجاد معجزه ای سرسبز در دریای مرده ممکن شد.

در سال 2017 شیوۀ موفق کوبچی به عنوان الگوی جهانی در زمینۀ بیابانزدایی در بیانیه سازمان ملل درج شد. اریک سولهایم معاون دبیرکل سازمان ملل و رییس اجرایی بخش محیط زیست سازمان ملل گفت در الگوی کوبچی بیابان نه مسئله بلکه فرصت تلقی می شود؛ اهالی رهایی از فقر را با توسعۀ اقتصاد به هم پیوند داده اند؛ ما به نمونه های مشابه نیاز داریم تا تجارب بیشتری از فقرزدایی را برای جهانیان به اشتراک بگذاریم.