حال و هوای تجاری سنگین و روزافزون اورست نوردی

قلۀ اورست با ارتفاع ۴۳ر۸۸۴۴ متر و رسیدن سرعت باد حتی تا ۱۸۹ کیلومتر در ساعت در آن، با حداقل دمای ۷۳ درجه سانتیگراد و میزان اکسیژن هوا به اندازه دو سوم میزان مناطق همسطح دریا، پس از میلیونها سال سکوت، در دهه های اخیر شلوغتر شده است.

قله اورست واقع در مرز چین و نپال با ارتفاع ۴۳ر۸۸۴۴ متر از سطح دریا مرتفع ترین کوه جهان است. از زمان صعود موفق ادموند هیلاری کوهنورد و کاشف و نیکوکار نیوزلندی به نوک قلۀ اورست در سال ۱۹۵۳، افراد بیشتری به صورت روزافزون توان کوهنوردی خود را به چالش می کشند و این قله برترین افتخار کوهنوردان جهان نیز شناخته می شود.

حالا بیش از ده مسیر اورست نوردی کشف شده است اما پر استفاده ترین آنها هنوز همان دو مسیر واقع در دامنه های شمالی و جنوبی است که به ترتیب در منطقه خودمختار تبت چین و نپال و تحت مدیریت این دو کشور قرار دارد. مسیر جنوبی واقع در نپال چون شیب کمتر دارد و نسبتاً گرمتر است، گزینۀ بیشتر اورست نوردان است. کمپهای پایۀ شمالی و جنوبی به ترتیب واقع در تبت چین و نپال در ماههای آوریل تا اکتبر هر سال به روی کوهنوردان باز است. این به معنای آن است که صعود به قله اورست در این مدت امکانپذیر است. اما با توجه به شرایط آب و هوایی، ماهها آوریل و مۀ هر سال بهترین زمان صعود به قله اورست شناخته می شود و ضمناً ممکن ترین زمان صعود برای بیشتر اورست نوردان است.

دستگاه مدیریتی دولت نپال ۲۶ آوریل پیشبینی کرد در هفته های آینده بیش از ۳۰۰ کوهنورد از مسیر دامنۀ جنوبی به اورست نوردی می پردازند.

داده های ادارۀ گردشگری نپال نشان می دهد تا آخر سال آوریل، دولت آن کشور ۳۴۶ مجوز صعود به درخواست کنندگان صادر کرده است. انتظار می رود تعداد مجوزهای صادر شدۀ امسال از تعداد سال گذشته به میزان ۳۷۳ فقره فراتر برود. با توجه به آنکه هر اورست نورد معمولاً یک راهنمای محلی به نام «شرپا» استخدام می کند، پیشبینی می شود مجموع شمار صعود کنندگان امسال از ۷۰۰ نفر فراتر برود.

صعود به نوک قلۀ اورست به دلیل استفاده از فناوریهای جدید و کمک شرپاها راحتتر و ساده تر شده است. نسبت کوهنوردان موفق در صعود به نوک قله اورست در سال ۱۹۹۰ تنها ۱۸ درصد بود، اما این رقم در حال حاضر به ۵۶ درصد رسیده است. اورست نوردی از ماجراجویی افراد شجاع به نوعی تفریح کوهوردان عادی یا به عبارت دیگر، نوعی گردشگری تبدیل شده است. بازرگانی محرک این تبدیل است.

مسیر جنوبی از آنجا که از شرایط مناسبتری برای اورست نوردی برخوردار است، محیط تجاری سنگینتری نیز دارد. کوهنوردی از جمله در کوه اورست منبع درآمد مهم نپال است و سهم قابل ملاحظه ای در اقتصاد ملی آن کشور دارد. آمار دولت نپال نشان می دهد سالانه نزدیک به یک میلیون گردشگر خارجی در نپال به ترتیب با نسبت ۱۷ و ۴۳ درصد برای کوهنوردی و تماشای کوهستان برفی به این کشور می روند. دولت نپال برای کوههای برفی با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر مجوز کوهنوردی صادر می کند و بهای دریافت آن نیز ۱۱ هزار دلار از هر نفر است. بدیهی است دولت نپال هر سال از این امر سود قابل ملاحظه ای به دست می آورد. به علاوه، کوهنوردی سود فراوانی نیز عاید هتلها، رستورانها، راهنماهای گردشگری و صنف حمل و نقل محلی می کند. در سال ۲۰۱۴ سهم درآمد گردشگری نپال ۹ر۸ درصد ارزش تولید ملی آن کشور گزارش شده است که از آن پس، این نسبت نیز سال به سال رو به افزایش بوده است.

در حال حاضر بیشتر افرادی که خود را فاتح اورست معرفی می کنند، جزو گردشگرانی هستند که برای کوهنوردی به نپال و چین می روند. گرچه آنها فاقد مهارتهای حرفه ای کوهنوردی هستند، اما با اتکا به الگوی کسب و کار توسعه یافتۀ صنعت گردشگری محل، با پرداخت سی تا ۱۲۰ هزار دلار به دستگاههای دولتی حاکم می توانند از مجموعۀ کاملی از خدمات کوهنوردی از جمله راهنما، همراه، اکسیژن، حمل و نقل بار، انتخاب مسیر، امداد پزشکی و مخابرات بهره مند شوند.

برای گردشگران یا کوهنوردانی که نمی توانند یا نمی خواهند به نوک قلۀ اورست بروند اما می خواهند به نوعی فرهنگ اورست نوردی آشنا شوند و آن را تجربه کنند، بازدید از کمپ پایۀ اورست واقع در چین در ارتفاع۵۲۰۰ متری قابل اجراترین طرحی است. آنها با پرداخت بلیط ورودی و هزینۀ حمل و نقل که مبلغ آنها خیلی سرسام آور نخواهد بود، می توانند با اتوبوس گردشگری مستقیماً به کمپ پایه بروند و از امکانات آنجا مانند حمام آب گرم، دسترسی به شبکۀ اینترنت، و شیرینیجات و تنقلات استفاده کنند. گردشگران در اینجا علاوه بر مصرف، می توانند با انجام فعالیتهایی مانند نمایش و تبلیغ نام تجاری و لوگوی مارکها، می توانند سود بازرگانی نیز کسب کنند. به هر حال، عنوان «مرتفع ترین کوه دنیا» بهترین واسط طبیعی برای آگهی است.

لازم به ذکر است از آوریل به این سو، بیشتر مهمانسراهای خیمه ای کمپ پایۀ اورست در دامنه شمالی اورست واقع در چین بازگشایی شده است. امسال اکثر این مهمانسراها به امکانات شبکۀ وای فای مجهز شده است که گردشگران می توانند در ارتفاع ۵۰۰۰ متری نیز به فضای مجازی دسترسی داشته باشند.

نرخ مرگ و میر اورست نوردان در پی پیشرفت فناوری و اصلاح تجهیزات و بهبود خدمات از ۶ر۵ درصد در دهه ۹۰ قرن گذشته به ۵ر۱ درصد در حال حاضر رسیده است. اما کوهنوردان حرفه ای هشدار می دهند این نوع آمار ممکن است نوعی حس کاذب امنیت به کوهنوردان بدهد. گرچه بهبود خدمات باعث شده گردشگران نیز بتوانند به اورست نوردی بپردازند، اما صعود به این کوه هنوز ورزشی بسیار خطرناک است. مثلا در زلزلۀ ۱ر۸ ریشتری ۲۵ آوریل سال ۲۰۱۵ هفده نفر کشته و ۶۱ نفر زخمی شدند و حدود هزار نفر به خطر افتادند.

به علاوه، با افزایش کوهوردان و گردشگران در اورست، مسئلۀ آلودگی نیز در اورست چشمگیرتر شده است. دولتهای چین و نپال مجبورند چه در دامنۀ شمالی چه در دامنۀ جنوبی، نیروی کار مخصوصی برای انتقال انواع زباله از جمله وسایل زندگی، مدفوع انسان و حتی اجساد، استخدام کنند. در ماه گذشته در تدارکات بازگشایی کمپ پایه دامنه جنوبی در نپال، روزانه ۱۲۰۰ کیلو زباله از اورست تخلیه شده است. پیشبینی می شود تا آخر تدارکات بیش از ۱۰۰ تن زباله با هواپیما از آنجا تخلیه شود.