چینی ها چطور عید بهار را می گذرانند؟

از شب15فوریه ایام عید بهار سنتی چین آغاز شد. عید بهار در واقع همانند عید نوروز ایران عید ملی فرخنده و پرنشاط است. به طور کلی از قدیم الایام سال در تقویم کشاورزی چینی با 12 نام حیوان یعنی گاو، ببر، مار ، موش ، خوک، میمون، خرگوش ، اسب، خروس ، گوسفند، سگ و اژدها مشخص شده است. امسال مصادف با سال سگ است .

جشن عید بهار چین معمولا از بیست و سومین روز ماه دوازدهم به تقویم کشاورزی آغاز می شود و رسم و رسوم خاصی نیز برای این ایام وجود دارد . در بعضی مناطق چین این روز " عید بهار کوچک " نامیده می شود . " وداع با الهه آشپزی " یک عادت سنتی چینی هاست که در این کشور رواج یافته و برای مردم شناخته شده است .

در روزگار قدیم ، در هر خانه یک لوح الهه آشپزی دیده می شد. گفته می شود که این الهه به دستور امپراطور یشم به جهان انسان ها وارد شد و به عنوان الهه حافظ خانه بتدریج مورد احترام مردم قرار گرفت . اصولا لوح و یا مجسمه مقدس این الهه در شمال و یا شرق آشپزخانه قرار داده می شود .

در برخی از خانه ها نیز تصویری از این الهه بر روی دیوار چسبانده می شود . بر روی بعضی از این تصاویر نقش الهه آشپزی به چشم می خورد و در بعضی از آنها خدایگان مرد و زن مشاهده می شوند . روی این نوع نقاشی تقویمی حک شده و عبارت " میزبان خانه " در آن نوشته شده است که نشانگر جایگاه این الهه است . الهه آشپزی از آخرین روز سال گذشته تا بیست و سومین روز ماه دوازدهم سال بعد در خانه می ماند تا از اعضای خانه دفاع کند .

در روز بیست و سوم ماه دوازدهم الهه آشپزی به آسمان می رود و اعمال نیک و بد اعضای خانواده را به امپراتور یشم گزارش می کند . مراسم خداحافظی با الهه آشپزی " قربانی کردن تنور " و یا " خداحافظی با تنور " نامیده می شود . امپراتور یشم طبق این گزارش ، نامه سرنوشت هر یک از اعضای این خانواده در سال نو را به الهه آشپزی می دهد . بدین سبب ، برای اعضای هر خانواده ، گزارش الهه آشپزی بسیار مهم است .

مراسم قربانی کردن تنور معمولا عصرها برگزار می شود . اعضای خانواده میزی در آشپزخانه گذاشته و بخور سوزانده و شمع روشن می کنند و شیرینی ها را روی میز می گذارند . هدف از عبادت الهه آشپزی با شیرینی ها ، شیرین کردن مذاق این الهه است . در بعضی مناطق مردم شیرینی ها را روی لب های الهه آشپزی می مالند تا الهه سخنان نیک در پیش امپراتور یشم بر زبان براند . سپس نقاشی الهه آشپزی را از دیوار بر داشته و می سوزانند .

در اسناد تاریخی نوشته شده است که در سلسله " جو " چین در حدود سه هزار سال پیش ، مراسم قربانی کردن تنور اجرا می شد و یکی از سلسله فعالیتهای تدارکاتی عید بهار بود . امروزه مردم اعتقاد دارند که در بیست و سومین روز ماه دوازدهم باید شیرینی ها را روی لب های الهه آشپزی مالید ، در روز بیست و چهارم باید خانه تکانی کرد ، روز 25 " دو فو " ( نوعی غذای مخصوص چینی ها که از شیره سویا درست می شود ) تهیه کرد ، روز 26 گوشت خرید ، در روز 27 یک مرغ قربانی کرد ، روز 28 خمیر ورز داد ، روز 29 شراب نوشید و در آخرین روز سال " جیائو زه " صرف کرد . " جیائو زه " نوعی خوراک چین ست که با آرد و گوشت تهیه می شود ) این سنت ها البته جزو عادات قدیمی است . امروزه اکثر خانه ها مراسم قربانی کردن تنور برگزار نمی کنند . اما روز بیست و سوم ماه دوازدهم کماکان مقدمه عید بهار است .

در این روز ، در شهرها و در روستاها فروشگاه ها شیرینی می فروشند و بسیاری مردم بر اساس عادت به خانه تکانی می پردازند . در این دوران ، کالاهای فراوان و گوناگونی در فروشگاه ها دیده می شود و این نوید آن را می دهد که عید بهار بزودی فرا خواهد رسید

از تاریخ عید بهار قدمت 4 هزار سال می گذرد. در بیش از دو هزار ویک صد سال قبل از میلاد مردم زمان گردش یک دور ستاره مشتری ( یعنی ژوپیتر) را یک ( تسئوsui) داستند و این عید را نیز " تسئو" می نامیدند. اما نام این عید در یک هزار سال قبل از میلاد به "نیان" یعنی پرحاصل تغییر کرد.

به رسم و عادت عامیانه در چین ایام عید بهار از 23 ماه دوازدهم شروع می شود و تاعید فانوس در تاریخ 15 ماه آینده خاتمه می یابد که جمعا سه هفته طول می کشد. به منظور گرامیداشت ایام عید از شهرها گرفته تا روستاها ، مردم فعالیتهای مختلفی را انجام می دهند و جشنهایی برپا می کنند. درروستاها کشاورزان به خانه تکانی و شستن البسه و لحاف وغیره می پردازند تا با پاکی و پاکیزگی به پیشواز سال نو بروند. آنان همچنین خوراک های گوناگونی مانند مشکلات و آب نبات ، کیک، گوشت و سبزیجات برای پذیرایی از مهمانان تهیه می کنند. درشهرهای بزرگ مقدمات عید نیز از مدتها قبل ازعید شروع می گردد. سازمانها و ادارات فرهنگی و گروههای هنری برنامه های هنری خود را آماده می سازند و در پارکها برنامه های تفریحی و بازی های گروهی جدید و بیشماری برای مردم انجام می شود. موسسات تجاری نیز برای اقناع مشتریان خود کالاها و اجناس متنوع را از کشورها و حتی خارج از چین وارد می کنند.

عید بهار چین همانند عید نوروز ایران عید ملی فرخنده و پرشکوه و پر نشاط است. به طور کلی در نواحی مختلف چین رسوم و آداب سنتی برای برگزاری این عید متفاوت است. اما ضیافت شام با حضور کلیه اعضای خانواده درشب آستانه عید چه در شمال چه در جنوب کشور لازم و ضروری است. در جنوب این غذا غالبا از بیش از 10 خوراک تشکیل می شود که در میان آنها ماهی و خوراکی تهیه شده از خمیر لوبیا باید دیده شود. زیرا این دو خوراک در تلفظ به چینی با " مرفه بودن " تقریبا یکی است. در شمال این غذا را اغلب " جیائو زه" یعنی گوشواره تشکیل می دهد. خانواده دراین شب در کنار یکدیگر به تهیه این خوراک سنتی مشغول می شوند.

در آستانه سال جدید به تقویم کشاورزی چین ، مردم با سرور و شادی با سال گذشته وداع نموده و به پیشواز سال جدید میروند. دربعضی مناطق مردم به آتش زدن ترقه و آتش بازی هم می پردازند. ازاول سال نو اعضای خانواده ملبس به لباسهای زیبا و نو به استقبال مهمانان و یا دیدار از خویشاوندان و دوستان می پردازند.

انان هنگام ملاقات جملات مبارکی چون " سال نومبارک" و " یا عید بهار مبارک باد "را می گویند و سپس به خوردن میوه و شکلات و چای مشغول می شوند و با هم گفت و گو می کنند. در ایام عید بهار برنامه های هنری و تفریحی جالب توجه و رنگارنگ است. دربعضی جاها اپراها و فیلمهای ویژه عید به معرض نمایش گذارده می شود و دربعضی مناطق دیگر برنامه های هنری عامیانه نظیر رقص شیر، یان گو و رقص با چوب پا و غیره به این ترتیب محیطی مملو از وجد و شعف و شادی برهمه جا حکمفرما است.

البته بیشتر مردم ترجیح می دهند درخانه برنامه های تلویزیونی اختصاصی عید بهار را تماشا کنند. گفتنی است که نصب تابلوهای خوشنویسی ونقاشی های ویژه عید بهار روی دیوار ، روشن کردن فانوس نیز از جمله برنامه های عید بهار است. درایام این عید جشن فانوس نیز جلوه ای خاص دارد.

فانوسهای رنگی درواقع از جمله هنرهای دستی و سنتی مردمی چین است. مردم با در دست داشتن اشکال مختلف متنوع فانوسهایی که بر روی آن شکل حیوانات مناظر طبیعی و چهره های قهرمانان ترسیم شده است در یک جا جمع می شوند و شادی می کنند. البته پابه پای ارتقای سطح زندگی مردم ، آنان ضمن حفظ رسوم وآداب سنتی ، برنامه های جدیدی به وجود آورده اند. برای نمونه جهانگردی و چین گردی به رسم نوین چینیها در ایام عید بهار بدل شده است.