ادامه بحران روابط سیاسی قطر و تلاش این کشور برای خروج از بن‎بست کنونی

پس از اعلام قطع روابط سیاسی با قطر از سوی برخی کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی و چند کشور مسلمان آفریقایی در ماه ژوئن سال جاری و قطع ارتباطات هوایی، دریایی و زمینی چند کشور با قطر، این کشور ناگهان دچال مشکلات سنگین از جمله کمبود مواد، از دست دادن سرمایه و افت چشمگیر صنایع هواپیمایی، گردشگری، مالی و برخی صنایع دیگر شده است. پس از گذشته حدود شش ماه از بحران قطر باید دید که وضعیت زندگی مردم این کشور چگونه است و همچنین این پرسش مطرح است که آیا قطر قادر است همه این مشکلات را از بین ببرد؟

18 دسامبر روز ملی قطر بود و در همین روز رژه نیروهای هوایی، زمینی و دریایی باشکوهی متشکل از بیش از 5000 افسر و سرباز قطری در شهر دوحه برگزار شد و بیش از 100 هزار نفر از مردم قطر این رژه را از نزدیک تماشا کردند. این بزرگترین رژه قطر در سال‌های اخیر و نخستین جشنواره باشکوه قطر پس از بحران روابط سیاسی به شمار می‌رود. قطر مایل است در عین نشان دادن توان ملی خود، این پیام را به جامعه جهانی ارسال کند که با آنکه بحران دیپلماتیک تمام نشده و محاصره گروهی عربستان سعودی همچنان ادامه دارد، قطر حاضر به سازش نیست. شیخ تمیم امیر قطر چندین بار بر مواضع قطر مبنی بر اینکه راه مذاکرات باز است ولی حق حاکمیت و کرامت ملی قطر غیر قابل نادیده گرفتن خواهد بود تأکید کرده است.

شیخ تمیم بن حمد بن خلیقه آل ثانی گفت،

"محاصره کشورهای برادر باعث شکست‌های بسیار خانواده‌های قطر شده ولی برای ما، حق حاکمیت و کرامت ملی از هرچیز با ارزش‌تر است. اگر کشورهای مربوطه تمایل به رفع بحران کنونی داشته باشند، قطر آمادگی دارد. ولی پیش‌شرط ما هرگز تغییر نکرده است یعنی هیچ کس حق دخالت در امور داخلی قطر را ندارد.

زندگی مردم قطر در مقابل بحران تقریبا روال عادی خود را طی می‎کند که به خاطر اتخاذ تدابیر موثر از سوی دولت این کشور است. پس از بروز بحران، ارتباطات زمینی قطر با دنیای خارج اساسا قطع شد و این کشور یک دفعه با مشکل کمبود مواد، افزایش قیمت کالا مواجه شد. در مقابل آن، قطر از طریق واردات هوایی و دریایی سبزیجات، گوشت و لبنیات از کشورهای ایران و ترکیه، روند عرضه کالا در کشور را در وضعیت عادی نگه داشت. رئیس بندر حمد، بزرگترین بندر قطر با اشاره به اینکه قطر قادر است محاصره را شکسته و عرضه مواد داخلی را تامین کند گفت:

"بندر حمد در سال‌های اخیر دو خط دریایی را ایجاد کرده است که یکی به دریای مدیترانه و شرق و جنوب شرق آسیا متصل می‎شود. برنامه داریم بیشتر خطوط هوایی را باز کنیم تا هزینه حمل و نقل برای استفاده از بنادر کشورهای دیگر را کاهش پیدا کند.

در عین حال، قطر هم با تلاش‌ و ابتکار خود به واردات را کاهش می‎دهد. دولت این کشور برنامه دارد با ورود 4000 گاو شیرده، در داخل کشور اقدام به تولید و عرضه لبنیات کند. در حال حاضر، 1000 رأس از این گاوها وارد مزرعه بلدنا دوحه شده و تا آوریل سال آینده میزان تولید شیر سرانه این مزرعه به 400 تن خواهد رسید که بطور اساسی نیازهای بازارهای داخلی قطر را برآورده خواهد کرد.

از سوی دیگر، قطر میزبان جام جهانی فوتبال سال 2022 است و حفظ روند ساخت ورزشگاه‌های مسابقات هم یکی از کارهای عمده دولت قطر به شمار می رود. 21 نوامبر، مراسم شمارش معکوس پنج سال آغاز جام جهانی سال 2022 در دوحه برگزار شد. حسن التوادی دبیر کمیسیون عالی تحویل و میراث قطر مسئول کارهای تدارکاتی جام جهانی به خبرنگاران گفت، وجود چالش‌های مختلف تاثیرات منفی بر کارهای تدارکاتی جام جهانی قطر نمی‌گذارد.

برای تامین روند عادی حرکت ساختار اقتصادی و زندگی اجتماعی، دولت قطر بهایی سنگین پرداخته سات. آژانس بین المللی رتبه بندی اعتباری مودی خبر داد، در ماه های ژوئن و ژوئیه پس از بروز بحران، حدود 30میلیارد دلار سرمایه از قطر خارج شده است و در مقابل آن، صندوق ملی اعتبارات قطر اضطرارا 38 میلیارد و 500 میلیون دلار به سامانه اقتصادی و بانکداری اختصاص داده که این رقم برابر با 23 درصد میزان کل تولید ناخالص ملی قطر به شمار می رود. محافل تجاری و بازرگانی این کشور ابراز نگرانی کردند که محاصره درازمدت اعتماد بازار سرمایه نسبت به قطر را به شدت تخریب خواهد کرد. یکی از تجار چینی که سال‌ها در قطر کار کرده است گفت، برای کاهش خطرات موجود، الان فقط به معاملات پول نقد می‎پردازد.

در واقع، بن بست کنونی منجر به شکست دو جانبه بحران قطر خواهد شد. از لحاظ اقتصادی، صنایع هواپیمایی، گردشگری و مالی قطر به خاطر محاصره کشور خسارات سنگینی پرداخته و از سوی دیگر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز بازار قطر را از دست داده اند. از لحاظ سیاسی، شکافت ناشی از بحران روابط سیاسی قطر به مدت طولانی تاثیراتی را بر روابط کشورهای مربوطه و همکاری درونی شورای همکاری خلیج فارس خواهد گذاشت. سمر شهاتا معاون پروفسور مرکز تحقیقات دوحه قطر اظهار کرد، اختلافات در داخل شورای همکاری خلیج فارس از بین نخواهد رفت و هرچند که این شورا از بین نمی رود ولی تاثیرات آن در امور منطقه ای بشدت کاهش خواهد یافت.