مرمر بازتاب نورایران در چین: نگاهی گذرا به وضعیت تجارت سنگ ایران در چین

   در این گزارش و گفت و گو به این موضوع نخواهیم پرداخت که چگونه چینی ها در انواع صنعت ایران از جمله، کفش، پوشاک، نساجی، حفاری نفت و امور پالایشگاهی در ایران حضور داشته و همچنان پیش می روند. حضوری که صنعتگران داخلی را تا مرز نگرانی پیش برده است.

  این گزارش می خواهد از سنگ بگوید، سنگی  که چون گوهری درخشان در سویدای دل معادن بی شمار سرزمین ایران ، چشمان بادامی را به سوی غرب به چرخش درآورده و شیفته درخشش این کانی های زیبا شده اند.

  کم تر کشوری وجود دارد که چون ایران از ذخایر معدنی با نقش و رنگ و رگه های گوناگون و با شکوه برخوردار باشد! بدون تردید برای چنین امانت و ثروت خدادادی که نقشی مهم در اقتصاد کشور خواهد داشت، باید سرمایه گذاری مادی و معنوی جدی کرد. که اگراین گوهرتابناک را نادیده بگیریم، دیری نخواهد پایید که در سرزمین اژدهای زرد به درخشش خواهد رسید! چرا که، متاسفانه علاوه بر این که تحریم ها علیه کشور بسیاری از سرمایه گذاران خارجی را از سرمایه گذاری در معادن ایران دور کرد، اکنون پس از برجام نیز همچنان مشکلاتی بر سر راه این تجارت وجود دارد. از جمله مهم ترین سختی های این مسیر نقل و انتقال و تامین مالی پروژه هاست.

  در این باره، "ناصر امامی" از تاجران سنگ در شهر "شویی توئو" در استان "فوجیان" چین، ضمن این که مشکل اصلی تجارت سنگ را عمدتا در نقل و انتقالات مالی می داند، می گوید: "این که سوال می شود چرا چینی ها در کشور ما سرمایه گذاری نمی کنند؟ من می گویم حتی اگر بیایند و سرمایه گذاری کنند، اولا بیمه های بین المللی، آن سرمایه گذاری را فعلا پوشش نمی دهد و دیگر این که، برگشت پول از طریق رسمی و قانونی نیز با مشکل رو به رو می شود. البته تجارت درحجم کوچک مشکلی ندارد. ولی وقتی رقم به بالای یک میلیون دلار می رسد، نقل و انتقالات بانکی و سخت گیری هایی که بانک ها دارند و قوانینشان، کارها را مشکل می کند وگرنه اینک در زمینه سنگ آهن و نفت و فرآورده ها اقدامات مالی و اصلاحی خوبی صورت گرفته که بیشتر مربوط به تجارت و اقتصاد دولت با دولت بوده است که حسن چندانی برای بخش خصوصی نداشته است."

  امامی ضمن این که تجارت سنگ های ساختمانی را دربرابر سنگ آهن، مس، نیکل و ... تجارت بزرگی نمی داند، ادامه می دهد: "هم اینک برخی ازچینی ها که به اصطلاح وارد این عرصه شده اند، سرمایه گذاری اشان خیلی رسمی نیست. همه تجارت هایی که در حال حاضر انجام می دهیم براساس اعتماد متقابل است، یعنی طرف جنس را می خرد، اما سندی و ضمانتی در اختیارندارد. البته این باعث خوشنامی ایران است که تا کنون در حدود ده سالی که محدودیت ال سی بوده هیچ چینی نگفته ایرانی ها اموال مرا خورده اند. وقتی حجم خرید یا سرمایه گذاری بالا باشد خریدار چینی می خواهد یک سری ریسک ها را کم کند، بنابراین ترجیح می دهد که از طریق ال سی انجام شود. حالا، نقل و انتقال کاملا سنتی صورت می گیرد و یا معمولا تهاتری انجام می شود."

  این تاجر ایرانی در حوزه سنگ، با اشاره به کشورهای دیگر که در ارتباطات مالی مشکلی ندارند و می توانند حجم کار بیشتر انجام دهند، با یک مثال چنین می گوید که اگر تاجری از ترکیه بخواهد هر جنسی را به هر کشوری بفروشد بلافاصله در نزدیک ترین بانک، برای مشتری حساب ال سی باز می کند، اما در چنین موقعیتی وقتی نوبت به ایران برسد، این مسیر به طور کلی بسته می شود. امروزه در زمینه کالاهایی نظیر آهن، مس، نیکل و نفت، معمولا شرکت های دو طرف دولتی، شبه دولتی یا نیمه دولتی هستند، نمونه واضح آن ورود کونلون بانک است که در عرصه نفت با ایران کار می کند و فعلا هم خیلی مشکل حاد ندارند. ولی هنگامی که به تجارت های خرده تر نظیر کار بنگاه های بخش خصوصی می رسد، با این رقم های کوچک، در قضایا و تسهیلات و نقل و انتقال بانکی کار بازرگانان راحت نیست و مجبورهستند که از راه های غیر مستقیم و هزینه بر پول پرداخت یا دریافت نمایند."

    البته تاجران چینی نکات دیگری را نیز در جایگزین کردن سنگ ایران مهم می دانند، از جمله این که دولت ایران چندان به تجارت سنگ اهمیت نمی دهد و سیاست ثابت در این زمینه  ندارد، همین امر سبب شده تا با احساس ناامنی در حیطه کاری خود در تجارت با ایران، تلاشی برای سرمایه گذاری کلان و طولانی مدت نداشته باشند.

"راهب آخشیک" فعال اقتصادی بازار سنگ در چین می گوید: "با توجه به این که سنگ ساختمانی به صورت کوپ نیمه فرآوری شده وارد چین می شود و کارخانه های چینی اکثرا پیش از وارد کردن سنگ مورد نظر قرار داد پروژه های ساختمانی را امضا می کنند، هرگونه تصمیم گیری ناگهانی در مورد تعرفه گمرکی فرصت شایعه سازی و جایگزینی از سوی کشورهای رقیب در بازار سنگ چین را فراهم می کند. سال قبل شایعه ممنوعیت صادرات سنگ ایران در بازار چین باعث جایگزین شدن سنگ های ترکیه و یونان و حتی مصر در بعضی از پروژه های بزرگ ساختمانی شد."

    این فعال اقتصادی، پشتیبانی دولت از صادرات سنگ تزیینی ساختمانی وکنترل موارد تاثیر گذار بر روی بازار بین المللی سنگ را راه حلی برای تغییر نوع نگاه در تجارت سنگ نیز می داند و می گوید: "تبدیل سنگ به برند جهانی در حالی که در ایران بحث خام فروشی سنگ و تعرفه برای کوپ نیمه فرآوری شده وجود دارد و کشورهای رقیب در بازار شروع به برند کردن نام کشور خود در زمینه تجارت سنگ و تجارت با انتخاب اسامی صحیح برای معادن جدید شروع به برند کردن یک به یک معادن خود در بازار می کنند، این موضوع در دراز مدت باعث جلب اعتماد کارخانه داران و برندینگ کردن معادن برای حذف علاقه طراحان پروژه می شود. بعضی افراد موفق در زمینه برندینگ، به حدی به موفقیت جهانی دست یافته اند که فروش کوپ نیمه فرآوری شده در معدن را به فروش اسلب نیمه فرآوری شده تبدیل کرده اند."

  در چنین حالتی است که ردپای رقبا، بازار ایران را تحت تاثیر قرار می دهد، براساس نظر تجار ایرانی فعال در چین، در حال حاضر ترکیه، ایتالیا، برزیل، هند و مصر از عمده ترین رقبای ایران در بازار چین به حساب می آیند.

  آخشیک در این مورد می گوید: "در بازار جهانی، چین 8/35  سهم از این بازار (با توجه به حضور ژاپن و کره جنوبی در این بازار) را ازآن خود کرده است. ایتالیا با 5/13 درصد از سهم بازار با توجه به انتخاب بازار هدف لوکس دنیا، ترکیه 1/12 درصد با کاهش 8/0 و هند 8/10 با رشد قابل توجه و رو به بالا نسبت به سال قبل، برزیل 7 درصد از سهم بازار و ایران 9/1 که با توجه به رشد 8/0 در عرض یک سال، این امید را زنده می کند که ایران ظرفیت رقابت با ترکیه و ایتالیا را دارد. توجه به این نکته هم ضروری است که با توجه به آمار جهانی، چین بزرگ ترین بازار سنگ دنیا محسوب می شود."

  این تاجر و فعال اقتصادی، با بررسی از نحوه حضور رقبای موفق و پیشتاز در این بازار به این نتیجه می رسد که نمایشگاه ها و اجلاس مختلف سنگ، محل حضور پر رنگ رقبا است که بدون پشتیبانی و بسته های تشویقی دولت و وزارت صنایع و معادن برای حضور یک پارچه و منسجم در نمایشگاه های مرتبط در سطح چین نمی توان به این هدف راهبردی دست یافت.

  در این میان، بازار داخل کشور نیز دچار تب و تاب هایی شده است و صنعتگران سنگ نیز کماکان به خیل دیگر صنعتگران نگران کشور می پیوندند، ناگفته نماند که ردپای چین دراین بازارهم پیداست. در این باره امامی توضیح می دهد: "سلیقه خریدار ایرانی عوض شده است، در هر حال فرقی که در کار سنگ با کارهای دیگر است این است که، به طور مثال، ما ساختمان های زیادی در ایران می بینیم که برای چشممان خیلی عادیست و تکراری شده، برعکس چینی ها هم سنگ هایی دارند که از دیدنش سیر شده اند، به هر حال، علت تجارت سنگ، سلیقه انسان تنوع طلب است، سنگ را هم که نمی شود کپی کرد. ایرانی ها سنگ را خوب می فهمند من شاهد هستم سنگ هایی به ایران می رود که حتی به آمریکا هم نمی رود یا کم تر می رود، سنگ هایی که معمولا لوکس حساب می شوند، گرانیت های خیلی خوب یا حتی مرمریت های ایتالیا که در چین فرآوری شده است."

  امامی با نگاه خوش بینانه تر می گوید: "البته  اینک سنگی که وارد ایران می شود در مقایسه با سنگی که در خود ایران تولید می شود حجمش خیلی کم است و معمولا در ساختمان های لوکس مورد استفاده قرار می گیرد. بر همین اساس سنگ های لوکس وارد ایران می شود نه سنگ های ارزان، دولت هم در برابر آن عوارض خیلی خوبی دریافت می کند. معمولا سنگ های وارداتی در دهک های بالای جامعه استفاده می شود و دولت هرقدر عوارض واردات را بالا برده است، باز هم تقاضای پر کشش وجود دارد. البته جلوی آن را هم نمی توان گرفت، چون اگر تحریم و پیشگیری صورت بگیرد، یک طرفه نخواهد بود. مقوله سنگ مقوله ای دو طرفه است. کارخانه های ایرانی چون با رقبای توانمندی رو به رو هستند، کیفیت تولیدات خود را بالا می برند. بر این اساس، یک سری از کارخانه ها از همه جای دنیا بلوک وارد می کنند. آرشیتکت ها دیگر کم کم سنگ را فهمیده اند و اینک از برزیل، ایتالیا و چین سنگ وارد می کنند که البته در این میان حجم واردات از چین بیشتر است، چون کار با چین راحت تر است. چینی ها به طرف نه نمی گویند و کارمشتری را راه می اندازند. ولی هند و ایتالیا و .. قضایای بانکی اشان را خیلی سخت می گیرند. در حال حاضرحجم تجارت سنگ هم درصادرات به چین و هم واردات با وجود محدودیت ها به نظر من نمره خوبی هم می گیرد".

   آخشیک البته برگزاری نمایشگاه و پشتیبانی وزارت صنایع و معادن را نیز در رونق بازار سنگ ایران در چین مهم می داند و خود نیز در این باره به عنوان فعال اقتصادی با حضور و سخنرانی در نشست ها و برگزاری نشست و دیدار مسوولان دو کشور و تجار و فعالان اقتصادی، همواره در تلاش است. او توضیح می دهد: "در نمایشگاه شیامن سال 2017 پیشنهاد برگزاری پاویون سنگ ایرانیان در شهر شویی توئو و شیامن داده شد که در صورت حمایت وزارت صنایع و معادن از این طرح و دادن بسته های تشویقی برای حضور در پاویون، با برگزاری صحیح پاویون ایران در این دو نمایشگاه، قدمی بسیار موثر در حمایت از معادن سنگ ایران در بازارهای بین المللی برداشته می شود."

او می افزاید: "به طور قطع با ظرفیت و تنوع بالای معادن ایران، نمایشگاه های چین، نخستین و موثرترین راه برای شناساندن معادن به مشتریان بین المللی است. اما برای بازار بین المللی تنها پیشنهاد، انسجام و همکاری برای ایجاد وبرقراری پاویون سنگ ایران است."

   یادمان باشد که ویژگی مرمر، سنگی از نوع سنگ های دگرگونی، عبور نور از دل سنگ است. این ویژگی برجسته سبب شده تا کشوری چون چین که خود را مهد ساخت مجسمه های سنگی می داند، توسط مجسمه سازان زیادی، کوپ های مرغوب و پرطرفدار را از ایران به کشور چین انتقال دهند تا با استفاده از تکنولوژی پیشرفته ذره ذره آن را فرآوری کرده و به بهترین شکل، نقش و نگار چینی را بر آن حک کنند. این امید وجود دارد که ایران قدر این داشته خدادادی را بداند و از هر راهی که می تواند، از جمله برگزاری همایش و سمینارهای مختلف، ایجاد مدرسه معدنی، هماهنگی مدیران مربوط و صنعتگران ومعدن داران و ... سهم کشور را نه تنها در بازار چین که در بازار جهانی نیز افزایش دهد.