گفت و گو با مصطفی تقی زاده کارگردان جوان و با استعداد ایرانی

مصطفی تقی زاده نویسنده و کارگردان 31 ساله، تحصیلکرده سینما در ایران. فیلم سینمایی "زرد" اولین فیلم بلند سینمایی اوست. پیش از آن هم حدود 10 فیلم کوتاه و نیمه بلند ساخته است که در داخل و خارج از کشور چین مورد استقبال فستیوال ها قرار گرفته است. این کارگردان جوان برجسته ایرانی با اولین سینما بلند خود در بیستمین جشنواره بین االمللی فلیم شانگهان جایزه داوران را به دست آورد. او در گفت و گو با خبرنگار رادیو بین‌المللی چین کارها، زندگی و سینماها و بسیاری موضوعات دیگر تشریح کرد.

- از چه زمانی کارگردانی را به صورت حرفه ای شروع کردید.

- از زمان دانشجویی فیلم می ساختم چون رشته تحصیلی ام سینما بود. بعد از این که درسم تمام شد، در فضای حرفه ای، فیلم های کوتاه و نیمه بلند ساختم و به صورت حرفه ای دستیار کارگردان بودم و بعد فیلم زرد را ساختم که اولین فیلم بلند سینمایی ام بود.

- فیلم زرد با چه شرایطی و با چه هدفی ساخته شد

- من به خانواده و روابط انسانی خیلی اهمیت می دهم. فیلم زرد هم چیزی جز این نیست و به همین مقوله می پردازد. دراین فیلم یک سری آدم که در شرایط مختلف قرار می گیرند عکس العملشان به دنیای پیرامونشان خیلی متفاوت می شود. بیشتر یک عملیات انسانی است که آدم ها در شرایط مختلف ابعاد مختلف از خودشان نشان می دهند.

- چرا جشنواره شانگهای را به عنوان اولین جشنواره فیلم خارجی انتخاب کردید

- من طبق اصول حرفه ای، فیلمم را به پخش کننده بین المللی واگذار کردم. اما از جشنواره شانگهای تا جایی که شناخت داشتم و مطالعه داشتم می دانستم که این جشنواره به خانواده و روابط انسانی بسیار اهمیت می دهد. دوستان من هم پیش از این در این جشنواره شرکت داشته اند به همین خاطر وقتی پخش کننده فیلم من را به جشنواره شانگهای داد و پذیرفته شد من هم خیلی خوشحال شدم و وقتی که از من دعوت کردند که به همراه تیمم به شانگهای بیاییم با روی باز پذیرفتیم و خیلی خوشحال هستم. جشنواره شانگهای با این که بیستمین دوره اش است، جشنواره ای باتجربه است و به نظرم جشنواره ای معتبر، ایده ال، انسانی و درست برای فیلم زرد بود و ما خوشحالیم که این جا هستیم.

- مهم ترین ویژگی فیلم های شما چیست.

- من از فیلم اولم که فیلم کوتاه بود که در زمان دانشجویی ساختم تا این فیلم زرد، یک خط مشترک همیشه در تمام آثارم وجود دارد و همیشه یک چیز بیشتر از بقیه در آن مشخص است و آن روابط انسانی است. روابط انسانی و درگیری ها و ارتباطات ما آدم ها در زندگی روزمره امان، خیلی چیز عجیب و پیچیده ایست. یعنی ما انسان ها بسیار پیچیده و غیرقابل پیش بینی هستیم، به خاطر همین روابط انسانی و ارتباط انسان ها با همدیگر دخالتشان و حتی فداکاری هایشان در زندگی، دوستی ها و دشمنی ها همه را باهم داریم ... این روابط انسانی همیشه در کارهایی که ساخته ام وجود داشته و برایم خیلی مهم است.

- از طریق تولیدات خودتان می خواهید چه چیزی را به مخاطب نشان دهید

- صد در صد فیلم را می سازیم که تماشاگر ببیند ارتباط برقرار کند و دوستش داشته باشد تا همراه شما و خط فکری شما باشد. من هم با این که جوان هستم ولی این دغدغه را دارم و برایم خیلی مهم است که کسی که وقت می گذارد و فیلم من را می بیند چیزی به دست آورده باشد. من هم سعی می کنم که چیزی را به زور به تماشاگر القا نکنم و سعی می کنم قصه ای را مطرح کنم و معضلی را نشان دهم و حالا تماشاگر هر برداشتی که خودش داشت و قضاوتی که داشت من به آن احترام می گذارم.

- گفته می شود سینما هنر بی مرز است، به نظر شما تولیدات فرهنگی مثل فیلم چه نقشی می تواند در این زمینه داشته باشد.

- صد در صد خیلی نقش تاثیرگذار، مهم و برجسته ای دارد. مخصوصا در دنیای امروز با پیشرفت تکنولوژی و راحت شدن دسترسی آدم ها با یکدیگر ... ما در عرض چند ثانیه می توانیم اتفاقاتی را که در یک لحظه پیرامونمان رخ می دهد را به آن که در جایی دیگر است برسانیم. فیلم به نظرم چون با انسان سروکار دارد و سازندگان همه انسان هستند و دغدغه انسانی دارند و مخاطبش هم انسان است، این ارتباط خیلی شکل می گیرد و برای همین سینما یک رسانه بسیار قدرتمند، تاثیر گذار و مهم است، برای این که شما می توانید فرهنگ خودتان را صادر کنید و دغدغه های خودتان و جامعه اتان را و دنیای امروزتان را نشان دهید.

- چند سال پیش پیشنهاد یک کمربند- یک جاده از سوی رییس جمهوری خلق چین مطرح شد، به نظر شما محصولات فرهنگی و فیلم در اجرای این پیشنهاد چه نقشی دارد.

- فیلم رسانه بسیار فراگیر و مهم است و از تاثیر این رسانه، تاثیر سینما و تاثیر هنر در کل، در هر چیزی، در سیاست، اقتصاد، اجتماع، مذهب، در همه چیز، در پرورش یک جامعه انسانی نمی شود هنر را انکار کرد. این پیشنهاد هم، ذاتا پیشنهادی فرهنگی است. امکان دارد که منافع اقتصادی و سیاسی هم داشته باشد که در تخصص من نیست ولی حتما محصول فرهنگی هم دارد و همان طور که قبلا گفتم صد در صد سینما و هنر می تواند در شکل گیری درست و هدف گذاری این طرح نقش داشته باشد.

- این اولین سفر شما به چین است، آشنایی مردم دو کشور با یکدیگر را چگونه دیدید.

- ما با هم غریبه نیستیم چون چینی های زیادی در ایران هستند که کار می کنند و ایرانی هایی که در چین هستند، زندگی می کنند و کار می کنند. من اولین سفرم به چین بود و خیلی دوست داشتم و احتمالا ادامه خواهد داشت. ایران و چین کشورهایی با فرهنگی غنی و تاریخ قدمت دارند که این خیلی مهم است. دو کشور از قدیم با هم در تمام زمینه ها ارتباط داشتند و حالا امروز با توجه به ساختار جهان، ارتباطات بیشتر شده و شکلش عوض شده و به گونه ای دیگر ارایه می شود. مورد استقبال من هم هست که این ارتباط فرهنگی بین دو کشور هر روز بیشتر شده و ابعاد گسترده تری داشته باشد. چون چین کشوری است که برای ایرانی ها قابل احترام است و کشور من هم برای چینی ها قابل احترام است که اگر این گونه نبود الان ما با هم همصحبت نبودیم. جهان امروز صد در صد به این دو کشور بسیار نیازد ارد.

- شما با فیلمسازان چینی آشنایی دارید

- تا حدودی، به خصوص در این دو سه روز بیشتر! سینمای چین مثل هر سینمای دیگر ادبیات خاص خودش را دارد. درست است که در سینمای چین هم مثل همه جای دیگر آدم هایی وارد می شوند با افکار جدید و نگرش و ساختار جدید، اما آن اصالت خودش را دارد، کما این که در افتتاحیه هم در پرده بخش هایی از آن را دیدیم که خیلی هم جذاب بود. سینمای چین برای شخص من سینمای جالبی است. برای این که مختص خودشان و آسیای شرقی است. البته سعی می کنم سینمای چین را بیشتر پیگیری کنم چون این جا حس خوبی دارم. الان شناخت خیلی جامعی ندارم اما در این حد که می دانم، برایم قابل احترام است و امیدوارم فیلم های چینی خوبی ساخته شود.

- آیا این امکان وجود دارد که با فیلمسازان چینی همکاری کنید

- بله صد در صد دوست دارم همکاری مشترک داشته باشم چون فرهنگ هایمان خیلی از هم دور نیست و دوست دارم فیلم مشترک محصول ایران و چین بسازم و مایلم و از این قضیه استقبال می کنم

- وظیفه رسانه ها در افزایش آشنایی کشورهای مختلف چیست. امسال شصتمین سالگرد تاسیس بخش فارسی رادیو بین المللی چین است، شما چه آرزویی برای ما به عنوان تنها رسانه فارسی زبان در چین دارید

- تاثیر رسانه همان طور که قبلا گفتم تاثیر عمیق و بزرگ می تواند باشد و همانطور که از ذات رسانه برمی آید و همه توقع دارند، هر کسی دوست دارد که با یک رسانه واقعی، راستگو، درست و دقیق مواجه باشد. رسانه ای که پشتیبانی فرهنگی داشته باشد، نه صرفا به خاطر یک سری عقاید و هدف های خاص غیر فرهنگی که برایشان تعریف شده است بخواهند کار رسانه ای انجام دهند. امیدوارم همه رسانه ها آن ماهیت واقعی یک رسانه را همیشه مدنظر قرار دهند و سرلوحه کارشان باشد.

من متاسفم که چندان شناختی از بخش فارسی رادیو بین المللی چین نداشتم، ولی الان که فهمیدم خوشحال شدم و باعث افتخار من است. به هر حال کشورم را دوست دارم و خوشحالم که کشوری مثل چین که کشوری با تاریخ است، رادیو فارسی دارد. امیدوارم شصت سالگیتان ششصد ساله شود و امیدوارم که همیشه موفق تر، به روزتر و جدی تر از قبل بتوانید به فعالیتتان ادامه دهید و این شبکه فارسی زبان را حفظ کنید. امیدوارم که همیشه با مردم کشور من ارتباط داشته باشید. چون مردم ایران بسیار با فرهنگ، اصیل و خوب هستند. امیدوارم این ارتباط تدوام داشته باشد و بیشتر شود. من شصت سال فعالیت رسانه ای شما را تبریک می گویم و از صیمم قلب برایتان آرزوی موفقیت دارم.