فرهنگ کوچه های قدیمی پکن

معمولا زمانی که به شهر پکن می اندیشیم پیش از همه به یاد «شهر ممنوع»، کاخ های باشکوه امپراطوران چین باستان می افتیم که تمام پیشینه و وزن تاریخ سلطنت چین را حمل می کند. یا به یاد «یوان مین یوان» می افتیم که به نام کاخ تابستانی قدیمی نیز شناخته می شود و همانند پرسپولیس ایران یادگاری از روزهای درخشان و درعین حال فجایعی تاریخی است و امروز تنها ویرانه هایی از آن شکوه گذشته بر جای مانده است. یا اینکه دیوار چین، «تیان تان» یا همان معبد آسمانی و دیگر دیدنی های تاریخی پکن را به یاد می آوریم و آنها را نماد پکن می دانیم. اما در برنامه امروز قصد داریم نمادی دیگر و شاید کمتر شناخته شده از این شهر را برایتان معرفی کنیم: کوچه های قدیمی پکن.

کوچه های قدیمی پکن که «هوتون» نامیده می شوند دارای تاریخی چند صد ساله است و نه تنها نشانگر زندگی ساکنان قدیمی پکن است بلکه حامل بار فرهنگ دیرین این شهر است. امروز، دولت چین به توسعه فرهنگ کوچه های قدیمی پکن اهمیت بسیاری می دهد. در بعضی از این کوچه ها که به خوبی مورد حفاظت قرار گرفته، مسیرهای گردشگری ایجاد شده و مسافران می توانند با سه چرخه هایی به شیوه قدیم در این کوچه ها سفر کرده و مهمان خانه های مردم شوند.

اسامی کوچه های قدیمی پکن نیز متنوع و جالب توجه است. بعضی از آنها برگرفته از منظره های طبیعی است، برخی از آنها نام لوازم زندگی است و بعضی دیگر نیز از نام شخصیت های برجسته گرفته شده است. اسم این کوچه ها رابطه ساده و صمیمی کوچه و زندگی روزمره مردم را نشان می دهد.

کوچه های پکن نه تنها گذرگاه های شهر، بلکه محل زندگی ساکنان پکن نیز بوده و صحنه مهمی از توسعه تاریخ و فرهنگ شهر پکن است. کوچه های قدیمی پکن تغییرات تاریخی و سیمای گذر قرون را در خود ثبت کرده است.

در شهر پکن، حدود چند هزار کوچه قدیمی وجود دارد. این کوچه ها اطراف شهر ممنوع و بیشتر آنها در سلسله های یوان، مین و چین ساخته شده است. مسیر بیشتر کوچه های پکن شرقی- غربی است و عرض آنها کمتر از نه متر است. باریک ترین کوچه شهر پکن کوچه «چیان شی» واقع در منطقه «چیان من» در مرکز شهر پکن است. باریک ترین قسمت این کوچه فقط 40 سانتی متر عرض دارد و تنها یک فرد لاغراندام می تواند از آن عبور کند. بیشتر ساختمان های این کوچه ها به سبک معماری قدیمی شهر یعنی به صورت حیاطی با خانه هایی در اطراف آن ساخته شده است.

شکل کوچه های پکن تقریبا شبیه یکدیگر است، اما ویژگی های خاص زیادی نیز دارند. مثلا کوچه «جیو دائو وان» یکی از کوچه های قدیمی در غرب پکن است. از آنجا که در این کوچه نه چندان طولانی 9 پیچ و خم وجود دارد. اگر شما برای دیدن دوستی به اینجا بیایید و همه پیچ و خم ها را پشت سر بگذارید و سرانجام به مقصدتان برسید و هرگز در هیچ یک از دیگر کوچه های این شهر گم نخواهید شد. دیگر ویژگی های این کوچه ها به اسامی آنها مربوط می شود. مثلا اگر شخصیت معروفی در یک کوچه زندگی کرده باشد، اسم کوچه اسم همان شخصیت است. اسم بعضی از کوچه ها نیز بر اساس شکل آنهاست، مثلا کوچه دنبه گوسفند.

تعداد کوچه های قدیمی پکن بسیار زیاد است. گفته ای هست که «تعداد کوچه های معروف پکن 3600 تاست و کوچه های بی نام و نشان هم مثل موی گاو فراوان است.» یکی از مردان سالخورده شهر می گوید: در گذشته، بیش از شش هزار کوچه در پکن وجود داشت، اگر این کوچه ها را به هم وصل کنیم، طول آن کمتر از دیوار چین نیست و هر یک از آجرهای کوچه های قدیمی پکن دارای تاریخی چند صد ساله است.

اهالی پکن احساس خاصی درباره این کوچه ها دارند. کوچه ها نه تنها مسیرهایی برای رفت و آمد به خانه هایشان است، بلکه موزه هایی از آداب و رسوم و فرهنگ دیرین شهر است .

فقط کسانی که در کوچه های قدیمی پکن زندگی کرده باشند می توانند دوستی بین همسایه های این شهر را درک کنند.

در میان این کوچه های مختلف، کوچه «سن میئو جه» دارای قدیمی ترین تاریخ است. در سلسله لیائو در بیش از نهصد سال گذشته، این کوچه «تن جئو جه» نام داشت.

شهر پکن تغییراتی چند صد ساله را پشت سر گذاشته، اما شکل کوچه «سن میئو جه» تغییری نکرده است. این کوچه مثل پیرمردی آرام در گوشه ای از شهر پکن ایستاده و تغییرات پکن قدیم به پکن جدید را نظاره می کند.