عوامل بیماری زا از دیدگاه طب چینی (2)

در مقاله قبلى به بررسى تعدادى از عواملى كه ميتوانند باعث بروز بيمارى در ما بشوند پرداختيم ، شايد يكي از اهداف بررسى اين عوامل نشان دادن اين موضوع باشد كه دليل بروز بسيارى از بيماريها بسيار ساده و قابل پيشگيرى است . از اينرو در اين مقاله نيز سعي داريم تا عوامل ديگرى كه باعث بروز بيمارى ميشوند را بررسى كنيم.

بسيارى از ما و حتى بعضى از پزشكان دليل بروز بسيارى از بيماريها را به خاطر مسايل فكرى و روحى مثل استرس ، خشم و ... ميدانند . تاثيرى كه فعاليت ها و تغييرات روحى بر روي عملكرد اعضاى بدن ميگذارند شايد نيازى به اثبات نداشته باشد ، همه ما افزايش ضربان قلب هنگام هيجان ، شل شدن پاها يا لرزيدن هنگام ترس و... را تجربه كرده ايم . حال اين سوال پيش مي آيد كه نحوه تاثير هر يك از اين فعاليتهاى روحى و روانى بر بدن ما از منظر طب چينى چگونه است ؟

از منظر طب چينى در انسان هفت احساس وجود دارد كه در واقع عكس العملى طبيعى اى است كه نسبت به انوع تحريكات روحى نشان ميدهد . اين هفت احساس عبارتند از : خوشحالى ، خشم ، نگرانى ، تفكر ، غم ، ترس و اضطراب . همگى اين احساسات تا مادامي كه از محدوده طبيعى عبور نكنند باعث بروز بيمارى نميشوند ولى گذشتن آنها از حد طبيعى بصورت ناگهانى يا براى مدت طولانى ميتواند باعث بروز بيمارى در عضو مرتبط بشود .

هر يك از اين احساسات با يكى از پنج عضو اصلي ارتباط دارند كه به شرح زير است :

قلب كبد طحال ريه كليه

خوشحالى و وحشت خشم تفكر غم ، نگرانى ترس

اين ارتباط دوطرفه است بدين صورت كه وجود اختلال در عملكرد هر عضوي ميتواند باعث بروز اختلالات احساسي نيز بشود و بالعكس براي مثال كسي كه دچار اختلال كبدي باشد شايد به سرعت خشمگين بشود و يا افرادي كه عادت به قصه خوردن دارند به راحتي ممكن است به بيماريهاي ريوي مبتلا بشوند .

اين هفت احساس از دو طريق ميتوانند به اعضاي اصلي آسيب بزنند : يكي آسيب مستقيم به خود عضو و ديگري با تاثير گذاشتن بر جريان چي در عضو است . در زير به بررسي اين دو نوع آسيب و عوارضي كه هر يك ممكن است ايجاد كنند ميپردازيم.

- خوشحالى و وحشت : خوشحالى و شادى در صورتى كه به اندازه باشد باعث آرام و روان شدن جريان چى و درصورتى كه بيش از حد باشد باعث آسيب زدن به قلب ميشود و حتى ميتواند منجر به بروز عوارضى چون تپش قلب ، بيخوابى و ناتوانى در تمركز كردن نيز بشود . وحشت ناگهانى باعث آسيب زدن به قلب و ايجاد آشفتگى در جريان چى ميشود و حتى ميتواند منجر به بروز عوارضى چون تپش قلب ، بيقرارى ، اختلال در تكلم و ... نيز بشود .

- خشم : خشم باعث حريان معكوس چى ، آسيب زدن به كبد و ايجاد اختلال در عملكرد معده و طحال و بروز عوارضي چون سردرد ، قرمز شدن چشم ها ، حالت تهوع و نفخ شكم و .. ميشود . از آنجا كه خون نيز به همراه چي حركت ميكند جريان معكوس چي ميتواند باعث جريان معكوس خون و در نتيجه بروز عوارضي چون خلط خونى و غش كردن و .. نيز بشود .

- تفكر : تفكر بيش از حد باعث آسيب زدن به طحال و ركود جريان چی و بروز عوارضي چون بي اشتهايي ، نفخ شكم ، يبوست ، بيخوابي ، بيقراري و ... نيز ميشود .

- غم و نگرانى : غم و نگراني بيش از اندازه باعث آسيب زدن به ريه ، تحليل رفتن چي و بروز عوارضي چون ضعف صدا ، افسردگی ، تنگی نفس و احساس گرفتگی در قفسه سينه ميشود .

- ترس : ترس باعث آسيب زدن به كليه ، هدايت جريان چی به سمت پايين بدن و بروز عوارضي چون پريدن رنگ چهره ، سرگيجه ، بي اختياري ادرار و مدفوع و ... ميشود . لازم به يادآوري است كه ترس با وحشت كه با قلب ارتباط دارد تفاوت دارد . وحشت معمولا عاملي بيرونى و ناگهانى دارد در حاليكه ترس عامل درونى و روانى دارد . براي مثال شخصى كه ترس از ارتفاع يا فضاى بسته دارد اين ترس هميشه همراه اوست ولى شنيدن صداى انفجار ميتواند باعث ايجاد وحشت شده ولى به محض از بين رفتن صدا وحشت حاصل از آن نيز كم كم مرتفع خواهد شد .

نويسنده : احسان دوست محمدى ( فارغ التحصيل رشته پزشكى سنتى از دانشگاه طب سنتى چين شاندونگ و دانشجوى فوق ليسانس رشته طب چينی در دانشگاه طب سنتى چين شاندونگ )