طب چينى چيست ؟

بسيارى از ما حتى اگر نام طب چينى را نشنيده باشيم حتما نام طب سوزنى را شنيده ايم . طب چينى با قدمتى چند هزار ساله از ديرباز يكى از روشهاى اصلى درمان بيمارى در ميان مردم سرزمين چین بوده است . دليل اينكه اين طب همچون ديگر طب هاى سنتى توانسته در طول ساليان دراز تا امروز مورد استقبال قرار بگيرد نتايج چشمگير آن در درمان بيمارى هاست زيرا بيهوده سخن بدين درازا نبود .

اما طب چينى چگونه توانسته اين مسير را در طول اين ساليان دراز طي كند ؟ به راستى اين طب چه بيماريهايى را ميتواند درمان كند ؟ روشهاى تشخيص و درمان در اين طب چگونه هستند ؟ تئورى ها اساسى در اين طب چه هستند ؟ ... و بسيارى سوال ديگر كه با شناخت دقيق و عميق از اين طب ميتوانيم به جواب آنها پى ببريم .

بديهى است كه مطالب اين طب گسترده تر از آن هستند كه بتوان آنها را در چند صفحه خلاصه كرد ، به همين خاطر ما تصميم داريم كه با ارائه يك سري مقالات در اين زمينه اين طب را به شما معرفى كنيم .

فارغ از اينكه ما از منظر چه طبى به بررسى انسان بپردازيم چيزى كه در بين انواع طب هاى رايج مشترك است ، خود انسان است ، پس قبل از صحبت درباره طب سنتى چين ابتدا بايد ببينيم نحوه نگرش به انسان در اين طب چگونه است .

طب سنتى چين انسان را عضوى جداناشدنى از طبيعت ميداند ، از اينرو مطالعه درباره آن به عنوان عضوى جدا از طبيعت و بدون درنظرگرفتن كل ميسر نيست . از حركت ستارگان و اجرام آسمانى ، تغيير فصول ، موقعيت خورشيد در آسمان در طول روز ، موقعيت ماه در شب تا موقعيت جعرافيايى محل زندگى و ... همگى بر عملكرد اعضاى بدن و فعاليت هاى ذهنى انسان تاثير دارند و با بررسى درست و دقيق آنها ميتوان از بروز بسيارى از بيماريها پيشگيرى كرد و به ريشه بروز بسيارى از بيماريها پى برد . اين طرز تفكر در هنگام مطالعه خود انسان نيز صادق است ، شما نميتوانید انسان را به اجزا يا دستگاههاى خاصى تقسيم كنيد و عملكرد هر عضو را بدون درنظرگرفتن اعضاى ديگر بررسي كنيد ، از اينجاست كه ايده كل نگرى به عنوان يكي از ايده هاي اساسى و پايه اين طب در نظر گرفته ميشود .

حال اين سوال پيش مي آيد كه اين طب به عالم به عنوان يك كل چگونه نگاه ميكند ؟ نحوه نگرش اين طب به عالم همانند فلسفه قديم براساس تئوري ين و يانگ كه ريشه تمام تغييرات در عالم را در اثر تقابل دو نيروي متضاد ين و يانگ ميداند است . براي درك اين دو نيرو شايد نتوان تنها به تعريفي درباره آنها بسنده كرد ، بلكه بهتر است از طريق شناخت چيزهايى در اطراف ما كه با اين دو نيرو ارتباط دارند به خصوصيات آنها پى ببريم .

براي مثال :

آسمان ، آتش ، روشنايى ، حركت ، بالا رفتن ، بيرون با يانگ و

زمين ، آب ، تاريكى ، سكون و پايين رفتن با ين مرتبط هستند .

و در بدن انسان :

قسمت بالايى بدن ، بيرون بدن ، پوست ، ناحيه پشت ، شش عضو تو خالى بدن و قسمت بيرونى دست و پا با يانگ و

قسمت پائينى بدن ، درون بدن ، استخوان و تاندونها ، ناحيه شكم ، پنج عضو اصلى و قسمت داخلى دست و پا با ين ارتباط دارند . هر چند اصطلاح ين و يانگ در ابتدا شايد برايتان كمى نامانوس باشد ولي جاى نگرانى نيست زيرا با شناخت چيزهايى كه با اين دو نيرو مرتبط اند درك بهترى نسبت به آن پيدا خواهيد كرد .

اصول پايه اين تئورى شامل چهار بخش است :

١- ين و يانگ جمع دو ضد هستند . براي مثال آسمان و زمين ، بالا و پايين ، بيرون و درون ، تحرك و سكون ، صعود و نزول ، روز و شب و تاريك و روشنايى .

٢- ين و يانگ با وجود تضاد به يكديگر وابسته و از هم جداناشندى اند ، براي مثال اگر بالا و گرما كه به يانگ ارتباط دارند نباشند پائين و سرما كه با ين ارتباط دارند نيز وجود نخواهند داشت ، به همين خاطر است كه ميگويند وجود يانگ وابسته به ين و وجود ين وابسته به يانگ است .

٣- اين دو نيرو در تقابلشان با يكديگر تغيير كرده و يكديگر را محدود ميكنند ، اين تغيير مطلق و به شكل افزايش و كاهش است و تعادلي كه در اثر اين تغييرات بوجود ميايد نسبى است . براي مثال در طول روز يانگ از صبح كم كم شروع به افزايش كرده تا در ظهر به اوج خود ميرسد در اين زمان ين در حالت ضعف قرار دارد و از ظهر به بعد يانگ كاهش و ين كم كم افزايش پيدا ميكند تا نيمه شب كه به اوج ميرسد .

٤- در شرايط خاص ين و يانگ ميتواند تبديل به ديگرى شوند . به عبارت ديگر يانگ بعد از رسيدن به اوج به ين و ين بعد از رسيدن به اوج به يانگ تبديل ميشود . براي مثال در بيمارى حادي كه تب شديد داشته باشد وقتي كه گرماى بدن به اوج خود رسيد اين گرما ميتواند ناگهان تبديل به سرما شده و سبب بروز عوارضى چون كاهش دماي بدن ، سردى دست و پاها و نبض بسيار كوچك و ضعيف بشود .

در ادامه اين سرى از مقالات در هفته هاي آينده ما به تشريح تئورهاى اساسى طب چينى خواهيم پرداخت . با ما همراه باشيد .

(نویسنده: احسان دوست محمدی)