یکی از مهمترین محصولات فرهنگی در ایران صنایع دستی ایرانی است که به عنوان نمادی مهم از فرهنگ و تاریخ بسیار طولانی ایرانیان در سراسر جهان شناخته شده است. فرش ایرانی که یکی از گران قیمت ترین و معتبرترین صنایع دستی جهان به شمار می رود را می توان از قدیمی ترین صنایع دست بشر دانست که روز به روز بر قیمت و ارزش آن افزوده می شود و شهرتی جهانی دارد. قدیمی ترین فرش جهان که «پازیریک» (PAZIRIK) نام دارد، فرشی ایرانی است که نزدیک به ۳۰۰۰ سال قدمت دارد. استفاده از فرش د رخانه های ایرانی یکی از عادت های جدایی ناپذیر و فراموش نشدنی در میان ایرانیان است.
در ایران صنایع دستی فراوانی وجود دارد که بیشتر آنها از اختراعات ایرانیان دوران باستان سرچشمه گرفته است که تاریخجه ای ۷۰۰۰ساله دارد. صنایع دستی در ایران همواره مورد توجه پادشاهان هنردوست قرار داشته و در بسیاری از دوره های تاریخی پادشاهان به حمایت از هنرمندان می پرداختند. در بسیاری از موارد نیز پادشاهان هنرمندان ماهر و مهم کشور را به کشورهای دیگر می فرستادند تا با هنرهای کشورهای دیگر آشنا شده و به تکمیل مهارت های خود بپردازند. این حس زیبایی دوستی پادشاهان موجب پیشرفت و تکمیل هنرهای دستی ایرانی بوده است.
یکی از نکات جالب توجه در طول تاریخ در زمینه صنایع دستی، تبادل اطلاعات و فنون ساخت محصولات صنایع دستی از طریق جاده ابریشم بوده است. برای مثال می توان به هنر باستانی میناکاری(Mina Kari) اشاره کرد. هنر مینا کاری که امروزه به دلیل استفاده بسیار زیاد از رنگ آبی مینا (Persian Blue) بسیار شناخته شده است، ابداع ایرانیان بوده که به واسطه جاده ابریشم به کشورهای آسیای میانه و بعد به چین رسیده است. ورود هنر میناکاری به چین آغازی برای استفاده از ظرف های فلزی برای تزیین و استفاده در زندگی روزمره در چین بوده است که بعدها منجر به شکل گرفتن هنر «فا لان» در چین می شود. همینطور می توان به صنعت لعاب کاری اشاره کرد که لعاب دادن ظروف سفالی و گلی نیز از ابداعات ایرانیان و چینی ها بوده است. بسیاری از این هنرهای دستی راه کارهایی برای زندگی راحت تر و بهتر ارایه می دادند.
از دیگر هنرهای بسیار ظریف و زیبای ایرانی که بیشتر در بدست هنرمندان شهر زنجان در ایران ساخته می شود هنر ملیله کاری (Malileh Kari) است. در این هنر دستی بسیار زیبا و همچنین گران قیمت با استفاده از رشته های بسیار نازک نقره، طرح ها و نقش های ایرانی بوجود می آیند و با در کنار هم گذاشتن قطعات کوچک اجسام و ظروف بزرگتر ساخته می شوند. این هنر بهعلت استفاده از مواد اولیه بسیار گرانقیمت در دوران باستان در کشورهای ایران و مصر و ترکیه توسعه یافته است. تاریخچه این هنر نزدیک به ۱۰۰۰ سال است.
در ایران امروزی صنایع دستی بسیاری در حال تولید است که در بازارهای جهانی به فروش می رسند. از انواع این هنرهای می توان به قلم زنی (Ghalam Zani)، ترمه (Termeh)، خاتم کاری (Khatam Kari)، محصولات چوبی و حصیر بافی، آبگینه و شیشه گری، جواهرات ایرانی و هنرهای دیگر اشاره کرد. در قرن گذشته بازار مقصد فروش فرش و صنایع دستی ایران کشورهای اروپایی و آمریکا بود. در مدت ۳۰ سال گذشته کشورهای ژاپن و چین توجه فراوانی به فرش ایرانی نشان دادند و زمینه مناسبی برای حضور فرش و صنایع دستی ایرانی در این دو کشور مهم آسیایی فراهم شد. کشور ژاپن در این مدت محل فروش گران قیمت ترین فرش های ایرانی بود و این روند در کشور چین نیز رشد مناسبی داشت. اما پس از دوران طلایی فرش و صنایع دستی در چین، فروش فرش ایرانی در چین با رکود موجه شد. دلیل اصلی این رکود نبود فرهنگ استفاده از فرش در خانه های مردم چین است. پیشتر خریداران چینی فرش را به عنوان هدیه ای گران بها به دوستان خود خریداری می کردند و به علت تفاوت های بسیار زیاد فرهنگی از کارایی واقعی فرش کمتر بهره می بردند.
با این حال از مهمترین مواردی که باید درباره جایگاه صنایع دستی ایران در بازار چین نام برد آگاهی و معرفی کم این محصولات در بازار چین است. مردم چین با علاقه فراوانی که به مسافرت و آشنایی با فرهنگ های مختلف دارند می توانند با در شناخت بیشتر نسبت به فرهنگ و محصولات فرهنگی ایرانی، از تاریخچه ساخت این محصولات آگاه شوند و با کشور ایران از طریق محصولات فرهنگی مانند فرش و صنایع دستی آشنایی بیشتری پیدا کنند.
1 2