جشنواره ساندنس؛ ایران، اسرائیل و فیلم‌هایی که باید دید

"پارک سیتی" یوتا با آغاز جشنواره ساندنس که از روز ۲۱ ژانویه آغاز شده و تا ۳۱ این ماه ادامه دارد، از همیشه شلوغ تر است.

برای نخستین بار، با پیوستن پیست اسکی کوهستان پارک سیتی به شهر محل برگزاری فستیوال، این شهر یخ زده ناگهان تبدیل به عرصه مد برای اسکی بازان شده است.

اما حضور ده ها هزارتن از دوستداران مشتاق سینمای هنری که برای تماشای ۱۲۳ فیلم برگزیده از میان ۴۰۸۱ فیلم ارسالی از سراسر دنیا در ژانرهای درام، مستند بلند و کوتاه به این شهر آمده اند از همیشه پررنگ تر است.

این مطلب نگاهی است به چند فیلم‌ قابل توجه در جشنواره ساندنس امسال.

نمایی از فیلم 'سونیتا'، درباره یک دختر رپر افغان در تهران

ایران،‌ اسرائیل،‌ آسیا

"زیرسایه ها" فیلم ژانر وحشتی ساخته بابک انوری، فیلمساز ایرانی - انگلیسی است که همزمانی آن با برداشتن تحریم های اقتصادی از ایران و تنش های تازه ای که بین این کشور و کشورهای همسایه به وجود آمده، فیلم را به یکی از مورد توجه ترین فیلم های جشنواره ساندنس امسال تبدیل کرده است.

"زیرسایه ها" درباره خانواده ای است که در دوران جنگ ایران و عراق به طور معجزه آسایی ازحمله هوایی و سقوط موشکی که به سقف خانه آن ها در تهران اصابت کرده اما منفجرنشده است جان به در می برند. اما یک سری وقایع عجیب و غریب بعدی نشان می دهد که پای "جن" (موجود افسانه ای در باورهای مردم عرب) درمیان بوده است.

"پرچم بدون کشور" فیلمیاز بهمن قبادی محصول عراق است که در بخش رقابت مستندهای جهانی شرکت کرده است. این مستند که پیشتر در جشنواره پوسان هم به نمایش درآمده بود، درباره دو چهره معروف کردستان، هلی لاو، خواننده، و نریمان انور، خلبان، و رودررو شدن آنها با جنگ و حمله های گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) است.

یکی از رقبای این مستند در بخش مستندهای جهان، "سونیتا" ساخته فیلمساز ایرانی رخساره قائم مقامی است. این مستند ماجرای یک دختر نوجوان افغانی ساکن تهران است که آرزو دارد رپ‌خوان معروفی بشود. اما همزمان خانواده او مشغول معامله برای فروش او هستند. این فیلم اخیرا در فستیوال اروپایی مستندسازان "آی دی اف ای" توانست در رقابت با صدها مستند دیگر برنده جایزه برگزیده مخاطبان شود.

"توفان شن" از دیدگاهی متفاوت به جنبه های گوناگون جوامع مختلف اسرائیل نگاه می اندازد. فیلم، ماجرای مادر و دختری بادیه نشین است که هنگامی که مرد خانواده همسر دومی اختیار می کند، خود را بین مدرنیته و سنت سرگردان می بینند.

"کوچگران" فیلمی است که می کوشد به سخنان یهودیانی که در کرانه های ساحل غربی ساکن شده و به نام اشغالگر شناخته می شوند گوش کند.

"علی و نینو" ساخته مستند ساز برجسته آسیف کاپادیا که پیش از این هم فیلم های "ایمی" - درباره ایمی واینهاوس خواننده درگذشته انگلیسی - و "سنا" درباره قهرمان اتومبیلرانی برزیلی را ساخته است. این بار کاپادیا به ریشه های خود در ساخت فیلم های داستانی بلند بازگشته و با برداشتی از کتاب معروفی از دوران جنگ جهانی دوم، ماجرای عشق و عاشقی یک پسر آذربایجانی مسلمان با یک دختر مسیحی گرجستانی را به تصویر کشیده است.

درام‌های شاخص

برخی از برجسته ترین فیلم های درام امسال عبارتند از:

"آگنس دی" ساخته آن فاونتین، کارگردان فرانسوی، درباره راهبه هایی که درسال ۱۹۴۵ پس از مورد تجاوز قرارگرفتن توسط سربازان روسی حامله می شوند و کمک خواهی آنها از یک دکتر فرانسوی در وحشت از آتش دوزخ.

"زن هایی خاص" نام فیلم تازه ای از کلی ریچاردت، یکی از سینماگران نام آشنای فیلم های مستقل است که از روی سه داستان کوتاه خوش طرح به قلم میل ملوی با بازی لورا درن، کریستن استوارت و میشل ویلیامز ساخته شده است. موضوع هر سه فیلم هم بر محور مسائلی چون تنهایی و نیاز بشر به ایجاد ارتباط با انسان های دیگر می چرخد.

Indignation یا "خشم" اولین فیلم جیمز شاموس، فیلمنامه نویسی است که در این فیلم اثرگذار و فراموش نشدنی از روی رمانی به قلم "فیلیپ راث"- ماجرای روابط بین یک دانشجوی جوان و بی تجربه و یک دختر زیبا را در پس‌زمینه ای از جنگ کره بررسی می کند.

"ناخدای شگفت آور" با بازی ویگو مورتنسن ملودرام احساسی است درباره خانواده ای گمشده در دریاها که پس از نجات و بازگشت به سرزمین خود، آمیختن با فرهنگ موجود را بر نمی تابند.

"آهنگ عشق" تازه ترین ساخته "سو یانگ کیم" کارگردان برنده جایزه کره ای تبار آمریکایی فیلم های مستقل است که با لحن نرم و نگاه آرام خود، به بررسی عمق روابط احساسی دو دوست می پردازد.

نمایی از 'عشق و دوستی'

"عشق و دوستی" برداشت کارگردان "ویت استیلمن" از یکی از داستان های جین آستن به نام "لیدی سوزان" است که بعد از مرگ او منتشرشد. فیلم با بازی کیت بکینسال و کلوئه سوینی ماجرای زنی است که می کوشد به هرقیمتی که شده خود را در زندگی جلو بیاندازد.

"موریس اهل آمریکا" ماجرای بچه رپر سیاهپوست ۱۳ ساله ای است که او و پدرش، تنها دو آمریکایی سیاهپوست ساکن شهر هایدلبرگ در آلمان هستند.

"عملیات بهمن" یک "ماکیومنتری" یا شبه مستند-طنز است که وقایع آن در سال ۱۹۶۷ رخ می دهد. فیلم، ماجرای دو فیلمساز مامور"سیا" است که ماموریت دارند تا فیلم مستند دروغینی برای کمک به سازمان فضایی آمریکا (ناسا) بسازند که نشستن موشک آمریکا و راه رفتن فضانوردی را روی کره ماه نشان بدهد.

چند مستند درباره هنر

بخش فیلم های مستند جشنواره ساندنس امسال هم مثل همیشه مملو از آثار شاخص است. با این تفاوت که امسال اغلب این فیلم ها به کندوکاو در گوشه های مختلف موسیقی و هنرهای دیگر می پردازند:

"مایکل جکسون: سفری از موتاون تا غیرمعمول" مستندی به کارگردانی اسپایک لی که بدون آنکه وارد جزئیات زندگی خصوصی مایکل جکسون بشود، اطلاعات دقیق و پژوهش شده ای از این هنرمند و موسیقی او به دست می دهد.

"چگونه می توان مایک نیکولز شد" مستندی است از آخرین گفتگوی این فیلمساز درگذشته که درآن، او درباره روزهای آغاز کارگردانی خود صحبت می کند. فیلم شامل کلیپ های نادری از اجراهای دونفره مایک نیکولز و ایلین می- فیلمنامه نویس، کارگردان، بازیگر و کمدین آمریکایی است که در دهه ۵۰ میلادی شوی دونفره ای را به صورت فی البداهه اجرا می کردند.

"میپلتورپ: نگاهی به عکس ها" نگاهی است به عکس های عمدا آشوب ساز و زندگی پرماجرای رابرت میپلتورپ - عکاس آمریکایی - و هنرمندی که می خواست با تخصص در"عکاسی ممنوعه" به معروفیتی اسطوره ای برسد.

"نردبانی به آسمان: هنرکای گوچیانگ" فیلمی است با جلوه های بصری خیره کننده که هنر آتش بازی این هنرمند چینی که نردبانی از آتش را به ارتفاع ۱۶۵۰ فوت به سوی ابرها فرستاده است بررسی می کند.

"ما ایکس هستیم" ماجرای یک گروه پرطرفدار "گلام راک" ژاپنی است و گفتگو با رهبر گروه - یوشیکی - ضمن آنکه اعضای گروه خودشان را برای اولین کنسرت تور آمریکای شمالی خود در مدیسن اسکوئرگاردن نیویورک آماده می کنند.

مستندهای دلگرم‌کننده

برخی از موردتوجه ترین مجموعه های فرعی جشنواره ساندنس امسال، مستندهایی با سوژه های دلگرم کننده هستند:

"گلیسون" - سرگذشت قهرمان پیشین فوتبال آمریکایی که از یک سو به واقعه فلج ناگهانی نیمه بالای بدنش می پردازد و از سویی دیگر به تجربه و لذت های پدرشدن نگاه می کند.

"زندگی در انیمیشن" - ماجرای پسربچه ای که قدرت کلام خود را به دلیل اوتیسم از دست داده است. در این انیمیشن ساخت استودیوی دیسنی، راهی برای بازگشت و بازپردازی زندگی به قهرمان داستان نشان داده می شود.

همجنسگرایان

دو مستند هم در رابطه با موضوع های مربوط به همجنسگرایان دربخش مستند به نمایش گذاشته شده است.

"کی کی" ساخته سارا جوردنو، فیلمسازسوئدی، درباره رقصندگان تراجنسیتی بالروم های نیویورک و "جامه" درباره خیاطی در بروکلین که نخستین کت و شلوار مردانه زنانی را که تغییر جنسیت داده اند برای آنها می دوزد.

فیلم های شاخص اجتماعی

دو مستند بلند، "نیوتون" و "زیر سایه اسلحه" قوانین کنترل سلاح های کشنده را زیر سئوال می برد.

فیلم "به دام افتاده" مسئله به حاشیه کشیده شدن کلینیک های سقط جنین در ایالت های جنوبی آمریکا را به تصویر کشیده است و "جهنم مقدس" تجربه ده ها سال در یک فرقه مذهبی گرفتارشدن را به نمایش می گذارد.

سه مستند دیگری که به مسائل شخصی و سیاسی با خط داستان های مسحورکننده پرداخته است:

"عشاق و خودکامه ها" ماجرای عجیب ربوده شدن یک ستاره سینما و کارگردان معروف اهل کره جنوبی به دستور کیم جانگ ایل، دیکتاتور کره شمالی، و عاشق سینما که از روند صنعت فیلمسازی در کشورخود ناراضی است و می خواهد با این عمل آن را عوض کند.

بخش‌های دیگر جشنواره

امسال علاوه بر جشن دهمین سالگرد بخش "هوای تازه" - بخشی پیشتاز در ارائه ویرچوال ریالیتی به تماشاگر- جشنواره بیش از ۳۰ نمونه از این فیلم ها را به نمایش خواهد گذاشت.

جشنواره ساندنس امسال بخشی را هم به فیلم های تلویزیون خانگی کوتاه و بلند اختصاص داده است. نمایش دو قسمت از تازه ترین محصول نیم ساعته تلویزیونی آمازون به نام "نیویورکر تقدیم می کند" - یک جُنگ روشنفکرانه شامل فیلم های کوتاه، شعرخوانی و بررسی کارتون های خاص نیویورکر است.

امسال سریال ۷ قسمتی "اوجی سیمسون - ساخت آمریکا" درباره محاکمات جنایی این ورزشکار قدیمی هم به طور کامل به نمایش گذاشته خواهد شد.