جمع بندی مساله هسته ای ایران

ماراتن مذاکرات مساله هسته ای ایران پس از دو سال، بالاخره در سال 2015 نتیجه داده و منجر به کسب توافق برجام شد. گرچه دورنمای اجرای این توافق نامه هنوز محرز نیست، اما برجام به هر حال برای ایران به عنوان کشور بزرگ منطقه، فرصتی مهم برای توسعه به شمار می رود.

فدریکو موگرینی نماینده سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران هفدهم ژوییه در وین اعلام کردند، ایران و5+1 شامل کشورهای آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین درباره موضوع هسته ای ایران به توافق نهایی رسیدند. این نشانگر آن است که مساله هسته ای ایران با قدمت 12 ساله، بالاخره به یک راه حل سیاسی همه جانبه رسیده است.

مساله هسته ای ایران در سال 2003 مطرح شده است و مذاکرات فشرده در این مدت مخصوصا پس از 2013 برگزار شده و در نهایت در چهاردهم ژوییه سال 2015 توافق نامه برجام حاصل شد. براساس این توافق، ایران در 15 سال آینده ذخیره اورانیوم غنی شده خود را به 300 کیلوگرم رسانده و تعداد دستگاه های سانتریفیوژ را کاهش می دهد. متقابلا، کشورهای غربی نیز در صورت تایید انجام وظایف ایران توسط آژانس، بیشتر تحریم ها علیه ایران را لغو می کنند.

تا پانزدهم دسامبر سال 2015 نیز آژانس تصمیم گرفت بازرسی 12 ساله درباره موضوع به اصطلاح سلاح های هسته ای ایران را به پایان رساند. این اقدام آژانس عدم قطعیت لغو تحریم ها را از بین برده است. انتظار می رود لغو تحریم ها، از ماه ژانویه سال 2016 آغاز شود.

اما، با وجود توافق برجام، با توجه به تنش درازمدت بین ایران و غرب، بعید است تا اجرای توافق یادشده فرایندی روان داشته باشد. آیت الله خامنه ای رهبر ایران، بیست و یکم اکتبر از برجام استقبال کرد، اما از حسن روحانی رییس جمهوری آن کشور خواست با توجه به قابل اعتماد نبودن آمریکا، در اجرای این توافق از سوی آن کشور، هوشیار باشد.

متقابلا، جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز اظهار کرده است، در صورتی که ایران تعهدات قید شده در برجام را نقض کند، آمریکا تحریم ها را از سر می گیرد.

آمریکا هنوز ایران را کشوری می داند که از تروریست ها پشتیبانی کرده و منجر به ایجاد مشکلات در منطقه خاورمیانه شده است، بر این اساس عنوان می کند که بر تعهدات خود برای کمک به اسراییل و عربستان سعودی در رویارویی با ایران، پایبند است. به علاوه، طرح جدید ویزای آمریکا که در ماه دسامبر منتشر شد و سبب نارضایتی ایران نیز شد، نشانگر عدم اعتماد متقابل بین دو کشور است.

از سوی دیگر، عدم یافتن راهی قابل اجرا برای تشخیص صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران و وجود ابهامات بسیار در جزییات نیز سبب شده است که اجرای برجام در آینده با ابهامات بسیار رو به رو شود.

اما به هر حال برجام فرصتی مهم برای توسعه آن کشور به شمار می رود. انتظار می رود پس از لغو تحریم ها، اقتصاد ایران به زودی بهبود یابد. رییس بانک مرکزی ایران پیش بینی کرده است پس از لغو تحریم ها، نرخ رشد اقتصاد ایران در 5 سال آینده به 8 درصد رسیده و زندگی مردم نیز سامان می یابد.

همچنین پس از لغو تحریم ها، ایران از انزوا رهایی یافته و نفوذ بیشتر در منطقه خواهد یافت.

هوا لی مینگ سفیر پیشین چین در ایران عنوان کرد، ایران در آینده نقش مهم تر در منطقه ایفا می کند و برجام فقط سرآغاز این فرایند است.