جشنواره موسیقی جوان؛ کیفیتی مناسب با سرانجامی مبهم

طبق گزارش سایت فارسی بی بی سی ، نهمین جشنواره موسیقی جوان جمعه شب،۲۰ شهریور و بعد از ۱۱ روز رقابت نفس‌گیر در سه شاخه موسیقی دستگاهی، موسیقی نواحی، موسیقی کلاسیک برگزار شد.

برابر اعلام دبیر جشنواره از میان نزدیک به ۱۲۰۰ اثر ارسالی به جشنواره از سراسر ایران و بعد از دو مرحله داوری و شنیدن آثار در نهایت ۳۳۹ نوازنده و خواننده به مرحله نهایی رقابت‌ها راه یافتند. از این تعداد ۱۶۷ تن در بخش موسیقی دستگاهی، ۹۴ نفر در بخش موسیقی کلاسیک و ۷۸ نفر در بخش موسیقی نواحی ایران رقابت‌های خود را در حضور ۶۰ داور شناخته شده و برجسته بخش‌های سه‌گانه فوق آغاز کردند.

در نهایت ۱۴۴ نفر به عنوان برندگان اول تا سوم و تقدیری بخش‌های مختلف معرفی شدند.

افزودن موسیقی نواحی و غیبت موسیقی پاپ

در مقایسه با دوره گذشته به نظر می‌رسد این دوره از انسجام بیشتری برخوردار بود. اضافه‌کردن ۴ روز به جشنواره و نیز افزودن بخش موسیقی نواحی از جمله مزیت‌های این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت.

در سال‌های گذشته جوانان و نوجوانانی که در حوزه موسیقی نواحی ساز می‌نواختند و یا آواز می‌خواندند عملا در هیچ جشنواره‌ای نمی‌توانستند رقابت کنند.

توقف جشنواره موسیقی نواحی کرمان نیز سبب شد تا تنها مکانی که رقابت‌های این بخش موسیقایی در آن برگزار می‌شد دچار تعطیلی شود و عملا این گروه از نوازندگان و خوانندگان فضایی برای رقابت نداشته باشند.

اما اکنون این امکان فراهم شده است تا آنها در چنین فضایی به رقابت برخیزند. اگر چه یکی از مشکلات بزرگ این گونه جشنواره‌ها، رها کردن برگزیدگان در بخش‌های مختلف است.

این همان نکته‌ای بود که دبیر جشنواره به انتقاد از‌ آن پرداخت. هومان اسعدی که خود از جمله شناخته‌ شده‌ترین چهره‌های دانشگاهی در زمینه موسیقی است با اشاره به سطح کیفی رقابت‌ها و حضور ۶۰ استاد نخبه و برجسته برای داوری اجرای جوانان گفت:‌ "اگر برای برگزیدگان المپیادهای علمی امتیازاتی مانند بورس تحصیلی و معافیت از خدمت سربازی و سایر موارد در نظر گرفته شود شایسته است برای برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان که یک جشنواره معتبر ملی است نیز چنین امتیازاتی در نظر گرفته شود."

این سخنان اگر چه با چنین دقتی تا کنون گفته شده است، اما در تمامی این سال‌ها بیت الغزل بیانیه‌های جشنواره‌های مختلف موسیقی بود که در عمل نیز به دلیل سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی در بی‌اعتنایی و عدم ترویج موسیقی عملا گوش شنوایی پیدا نمی‌کند.

در جشنواره امسال نیز همانند دوره‌های گذشته از بخش موسیقی پاپ و فعالان جوان آن خبری نیست. در حالی که آمارها از گرایش بیش از اندازه جوانان ایرانی به موسیقی پاپ و انواع دیگر این گونه موسیقایی حکایت می‌کند.

شاید یکی از دلایل اینکه موسیقی پاپ در این جشنواره حضوری ندارد به همین سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی در حوزه موسیقی بازگردد که همه‌گاه بر ترویج موسیقی مهر توقف و تعطیلی زده است.

هراس دست‌اندرکاران جشنواره از فشار منتقدان وزارت ارشاد نیز عاملی است مرتبط برای آنکه سری را که درد نمی‌کند با دستمال موسیقی پاپ نبندند.

در یک سال گذشته مخالفان و منتقدان موسیقی که در ساختار قدرت جمهوری اسلامی دستی چیره دارند، فشارهای بسیاری را به سمت کنسرت‌های موسیقی و کلیت اجرای موسیقی در کشور وارد کرده‌اند که به تعطیلی و توقف برخی کنسرت‌های دارای مجوز انجامید.

بخش داوری: روشمندتر از دور گذشته

پیش از این اعلام شده بود که محمدرضا شجریان نیز به عنوان داور در این جشنواره شرکت می‌کند، اما از قرار بیماری آقای شجریان و همزمانی‌اش با این جشنواره دلیل عدم حضور او اعلام شد.

اگر آقای شجریان در این برنامه شرکت می‌کرد نخستین بار بود که بعد از گذشت دو دهه از حضور در تلویزیون خواهان حضور در یک برنامه‌ای می شد که به شکل مستقیم از دولت حمایت می‌شود.

در مقابل شهرام ناظری که سال گذشته در مقام داوری بود امسال نیز در بخش آواز به داوری پرداخت و اتفاقا از جمله کسانی بودکه به وضعیت آواز انتقاد کرد.

داریوش طلایی، ردیف‌دان و نوازنده برجسته تار و سه‌تار نیز از جمله داورانی بود که در این دوره حضور پیدا نکرد. در مقابل ترکیب هیات داوران بخش‌های مختلف نشان می‌داد که بخشی مهم از میراث زنده موسیقایی ایران در بخش‌های مختلف به دعوت جشنواره و دبیر آن لبیک گفتند و در جشنواره به عنوان داور حضور پیدا کردند و به داوری آثار پرداختند.

حتی در برخی از بخش‌ها مانند سازهای تار و سه‌تار و عود به واسطه سئوالاتی که استادانی مانند حسین علیزاده مطرح می‌کنند و نکاتی که عنوان می‌شود برگزاری جشنواره تا حدی وجوهی مانند یک کارگاه آموزشی پیدا می‌کند که نکات مهم آموزشی را در خود دارد.

نکته مهم در بخش داوری بهره‌گیری از چند سطح سنی در این حوزه بود. برابر آنچه که دبیر جشنواره اعلام کرد در برخی از جلسات داوری دیالوگ‌هایی نیز بین نوازندگان و شرکت کنندگان در رقابت‌ها با داوران در می‌گرفت که خود به پرسش و پاسخ‌های جالب توجهی در زمینه میزان معلومات و توانایی‌های تئوریک و عملی و تجربه‌های آنان در زمینه نوازندگی یا خوانندگی مرتبط بود که برای دیگر اعضاء و جوانان حاضر در سالن آموزنده به نظر می‌رسید.

یک نکته بسیار مهم در این دوره همکاری جمع بزرگی متشکل از حدود ۶۰ نفر از استادان برجسته موسیقی مملکت بوده که از آغاز در قالب ۱۵ شورای تخصصی در تمام مراحل از تدوین فراخوان و مشخص کردن رپرتوار گرفته تا انتخاب آثار و همچنین داوری مرحله نهایی حضور داشته اند. بهره گیری از این حجم از داوران در چنین سطوحی تقریبا درتاریخ موسیقی ایران نادر و کمیاب است.

نفرات اول بخش‌های مختلف

اگر چه در اختتامیه نام ۱۴۴ نفر به عنوان برگزیدگان بخش‌های مختلف معرفی شدند، اما نگاهی به فهرست برگزیدگان نشان می‌دهد که تعداد افرادی که به عنوان نفر اول ساز یا آ‌واز انتخاب شدند چندان زیاد نبوده است و معیارهای سخت‌گیرانه‌تری از سوی داوران برای معرفی نفرات برگزیده هر بخش اعمال می‌شده است به نحوی که در برخی از سازها هیج برنده‌ اولی وجود نداشت و به خصوص در بخش آواز سخت‌گیری داوران شدید‌تر از گذشته بوده است. قرار بود در این بخش محمدرضا شجریان هم به عنوان داور حضور داشته باشد که با عود کردن بیماری ایشان ، این امکان عملا منتفی شد.

در بخش موسیقی نواحی

قوپوز: شاهین هاشم نژاد فرشبافی (تبریز)

تار آذری: فواد مصلحت جو ( تبریز) و حسین صبری خیاوی (مشکین شهر گروه سنی ب)

تنبور: حافظ کریمی از کرند غرب (گروه سنی الف)، علی کمالی از دالاهو (گروه سنی ب)

لـلـه‌وا: محراب قیاسی از آمل (گروه سنی الف)

دو سر کوتن:محمدرضا محمدی سیدکلایی از قائم شهر

دف:علی کاربین از مشهد(گروه سنی الف) و سهند سلیمی از صحنه(گروه سنی ب)

کمانچه آذری، دوتار مازندران، شمال خراسان، تربت جام و آواز تربت جام، نرمه نای و ضرب کردی، سرنا (برنده اول نداشت)

بخش موسیقی دستگاهی

آواز: در هیچ رده سنی برنده اول نداشت

کمانچه: علی کهن کن از تهران (گروه سنی الف)، آریا طبیب زاده قمصری از همدان (گروه سنی ب)، پریسا کریمی از اراک (گروه سنی ج)

سنتور: نیما جمال از کاشان و عارف شاهدی نواز خلجان از تبریز مشترکا رتبه اول (گروه سنی الف)، امیرعلی خلیلی طهرانی از تهران (گروه سنی ب) گروه ج برنده اول نداشت.

قانون: ستایش حامدی از تهران (گروه سنی الف)، آیناز راثی از تهران(گروه سنی ب) گروه سنی ج برنده اول نداشت.

تنبک: آرش مهدیه نجف آبادی از نجف آباد(گروه سنی الف)، علی مظفری گودرزی از اهواز (گروه سنی ب)، همایون جهانشاهی از شهرضا (گروه سنی ج)

تار: علی قنبری ایلخچی(گروه سنی الف)، آرین طوفانی از مشهد(گروه سنی ب)، میثم ثقفی از یزد (گروه سنی ج)

عود:محیا قلی بیکیان از تهران(گروه سنی الف)، بهار بدیعی تبار از تهران(گروه سنی ب)، آریا لطیف پور از تهران(گروه سنی ج)

سه تار: ریحانه بهروز از یزد(گروه سنی الف)، گروه سنی ب و ج نفر اول نداشت.

نی:محمدصادق غلام الدین از شهرضا(گروه سنی الف)، کیارش بکتاشیان اصفهانی(گروه سنی ب)،

گروه ج نفر اول نداشت.

بخش موسیقی کلاسیک

پیانو: کامیار حاجی زاده از بوشهر(گروه سنی الف)، آناهیتا جمشیدی از شیراز و هلیا سرایداریان از اصفهان مشترکا رتبه اول(گروه سنی ب)، طهمورث طباطبایی شکر آبی از تهران(گروه سنی ج)

فلوت: بهاره مدبری از شیراز و محمد شجاعی علی آبادی از هشتگرد مشترکا اول ( گروه سنی ج). گروه‌های الف و ب برنده اول نداشت. گیتار: مبینا یوسفی قرایی از گرگان (گروه سنی الف)، امیرحسین شیبانی از گنبد(گروه سنی ب)، گروه ج رتبه اول نداشت. ساز ویلن: رز سان احمدی از تهران (گروه سنی الف)، ترگل کریمی مقدم از کرج (گروه سنی ب)، امیرحسین نوروزناصری از تهران و محمدامین عطایی از تهران مشترکا اول(گروه سنی ج)

ویلنسل: ثنا شهمیری از تهران(گروه سنی الف)، صبا فردوسی از تهران(گروه سنی ب)، گروه ج برنده نداشت.

کلارینت: کیمیا سید روهینا از تهران ( گروهی سنی ب)،

ساز ترومپت و ابوا: برنده اول نداشت