لی شی جن دارو شناس سرشناس چین

طب سنتی در چین تاریخ دیرینه ای دارد. بسیاری از داروشناسان طب سنتی چین، در این کشور تربیت شده و پا به عرصه گذاشته اند. در سلسلۀ «مینگ»، در قرن 16 میلادی، داروشناس مشهوری به نام «لی شی جن» (李时珍 Li Shi Zhen) زندگی می کرد.

وی کتابی به نام «بن تسائو گان مو» (《本草纲目》 ben cao gang mu) به معنای «مختصری از داروهای گیاهی» نوشت که هم اکنون جزو کتاب های قدیمی در تاریخ داروی چین محسوب می شود.

«لی شی جن» (1518-1593) اهل «جی چون» استان «هو بی» چین بود. پدر او پزشک بود، و او از همان اوان کودکی همراه پدرش برای جمع آوری گیاهانی که خاصیت دارویی داشتند، به کوهستان می رفت و در خانه در کار داروسازی تمرین می کرد. در آن دوران، موقعیت اجتما عی پزشکان در سطح پایینی قرار داشت. اما پدر لی شی جن می خواست که پسرش درس بخواند و به عنوان مامور دولت در دربار خدمت کند.

این دارو شناس سرشناس، در سال 1531 میلادی، در آزمون شهرستان، که برای انتخاب ماموران دولتی برگزار می شد شرکت کرد اما موفق نشد. او دو مرحلۀ دیگر هم در این آزمون شرکت کرد اما هرسه بار شکست خورد. از آن پس شروع به تحقیقات دربارۀ علوم پزشکی کرده و به درمان مردم فقیر پرداخت.

«لی شی جن» همیشه با ماهیگیران، شکارچی ها، هیزم شکن ها، دهقانان و افرادی که گیاهانی با خواص دارویی جمع آوری می کردند، دیدار کرده و نسخه های پزشکی رایج در میان مردم را بدست می آورد.

وی با بررسی های دقیق و تکرار آزمایش های مختلف در شکل ها و ماهیت های گوناگون به ترکیبی از انواع داروهای متنوع دست پیدا کرد.

در سال 1551 میلادی، او دیگر پزشک سرشناسی شده بود.

شفای زود هنگام پسر بیمار فرماندار که تحت درمان «لی شی جان» قرار گرفته بود بسیار مورد رضایت و خوشنودی فرماندار قرار گرفت. برای همین از وی دعوت کرد تا در بیمارستان دربار فعالیت کند.

اما او به پست و مقام علاقه ای نداشت و مسائل مالی برایش قابل اهمیت نبود. وی نمی توانست در میان قوانین دست و پاگیراداری، به آرزوی خود که کمک و یاری رسانی به مردم بود، تحقق بخشد. بنابراین پس از یک سال فعالیت در بیمارستان، از مقام خود استعفا داده و به زادگاهش بازگشت.

وی در جریان معالجۀ مردم، متوجه کتاب داروشناسی «بن تسائو» شد که از گذشتگان به جا مانده بود. او، مباحث این کتاب را قابل اعتماد و مفید برای سلامت افراد نمی دانست.

بنابراین خود را مسئول نگارش اثری جدید در این زمینه دانسته و با این افکار سرانجام در سال 1522 میلادی در سن 35 سالگی، شروع به نگارش اثری به نام«بن تسائو گانگ مو» کرد.

او برای نگارش این کتاب از کمک همۀ اعضای خانواده اش بهره برد. پسر و نوه اش در انجام بعضی کارها در جریان نگارش کتاب شرکت داشتند.

پس از تلاش های بسیار، طی 30 سال، او سرانجام کتاب جامع «بن تسائوگانگ مو» را به پایان رساند.

تعداد کلماتی که در«بن تسائوگان مو» به کار رفته، به بیش از یک میلیون و نهصد هزار کلمه می رسد و 1892 نوع دارو و بیش از 11 هزار نسخۀ دارویی در آن معرفی شده است.

این کتاب در زمینه های مختلف مفید و مورد استفاده است.

داروهای یادداشت شده دراین کتاب که مجددا طبقه بندی شده اند، در بسیاری زمینه ها مفید ند. به طور مثال داروهای گیاهی و حیوانی به صورت علمی طبقه بندی شده اند.

در «بن تسائوگان مو» بسیاری از موضوعات، صحیح مطرح شده است.

وی همچنین مخالف نظرات خرافی پوچ و بی معنی بوده و این افکار را مورد انتقاد قرارداده است.

این داروشناس، با قدرت تمام از تجربیات هزارسالۀ مردم چین در استفاده از دارو بهره برده و آنها را گردآوری کرده و در اثر عظیم پزشکی خود «بن تسائو گان مو» آورده است به این ترتیب، وی به عنوان بزرگترین داروساز و داروشناس در عصرقدیم چین شناخته می شود.

بعدها این اثر ارزشمند او چندین بار در ژاپن به چاپ رسید و همچنین به چند زبان از جمله، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و لاتین ترجمه شده است.