چرا ارز و سکه در روزهای آخر سال در ایران رو به ارزانی است؟

طی روزهای اخیر نرخ ارز و قیمت سکه طلا در بازارهای داخلی ایران افت قابل ملاحظه‌ای داشته است. در سومین هفته اسفند نرخ برابری هر دلار آمریکا با ۱۷۵ تومان کاهش همراه شده است. رسانه های ایران می گویند که این میزان کاهش طی یک هفته، از شهریور سال ۱۳۹۲ تا به حال سابقه نداشته است.

شنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۳ نرخ فروش برای هر دلار ۳۴۱۰ تومان بود، اما این نرخ در آخرین شنبه سال ۱۳۹۳ به ۳۲۳۵ تومان رسید. این کاهش بیشتر از ۲ درصدی طی یک هفته، درحالی رخ داده است که به طور معمول در آستانه سال نو، میزان تقاضای خرید ارز برای انجام سفرهای نوروزی بالا می‌رود و به همین دلیل قیمت آن همواره با اندکی افزایش همراه می‌ شود.

همزمان قیمت طلا هم با کاهش قابل ملاحظه‌ای در بازار تهران رو به رو بوده است به‌طوریکه قیمت هر قطعه سکه تمام بهار از ۹۶۲ هزار تومان از شنبه ۱۶ اسفند، تا امروز، ۲۳ اسفند به ۹۱۰هزار تومان تومان رسیده است.

افزایش شاخص بورس و همزمانی آن با افت نرخ ارز و طلا باعث شده تا برخی از دارندگان سرمایه‌های خرد که تحرک بالاتری نسبت به بقیه بازیگران بازارهای دارایی در ایران دارند، منابع خود از بازار ارز و طلا به بازار سهام ببرند. در نتیجه آن فروش ارز از سوی این بخش از بازار بیشتر شده است.

افزایش خوشبینی برای دستیابی به توافق هسته‌ای، افزایش عرضه ارز به بازار و همچنین کاهش خرید ارز از سوی خریداران بزرگ، دلایل اصلی این رخداد در بازار سکه و ارز است.

مواضع اخیر رهبران ایران و آمریکا و تصور عمومی مبنی بر عزم طرفین مذاکرات هسته‌ای برای رسیدن به توافق، می تواند این پیغام را به بازار ارز داده باشد که احتمال پایان یافتن دوره محدودیت‌های ارزی ناشی از تحریم‌ها نزدیک است.

این اتفاق در گذشته نیز سابقه داشته و اظهارات خوشبینانه دیپلمات‌ها به امیدواری فعالان بازار ارز منتهی شده بود. حتی برخی تحلیل‌های سیاسی که سخنرانی پربازتاب نخست‌وزیر اسراییل در کنگره آمریکا را ناشی از جدی شدن توافق میان ایران و قدرت‌های جهانی تفسیر می‌کند، در بازار ارز طرفدار داشته است.

همزمان با افزایش تاثیر روانی خوشبنی ها به توافق احتمالی اتمی در واپسین روزهای سال ۱۳۹۳، تعدادی از شرکت‌ها و موسسات اقتصادی برای پرداخت تعهدات ریالی آخر سال خود، اقدام به فروش ارز در بازار کرده‌اند که این اقدام به افزایش عرضه منتهی شده و بر کاهش قیمت اثر گذاشته است.

شرکت‌های صادرکننده کالا و خدمات، مانند تولیدکنندگان فولاد و محصولات پتروشیمی از جمله این شرکت‌ها هستند.

بسیاری از متقاضیان مهم بازار که در ارقام چند صد هزار دلاری متقاضی حواله ارزی هستند، معاملات و خریدهای خود را به تعویق انداخته‌اند تا نتایج مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو روشن شود. در صورتی که میان ایران و گروه ۱+۵ توافق حاصل شود و در نتیجه آن، در لغو تحریم‌های علیه ایران گشایشی ایجاد کند، واکنش بازار ارز به آن، دست‌کم در کوتاه مدت، کاهش نرخ برابری دلار و سایر ارزها در برابر ریال ایران است

اتفاق همزمان دیگر، کاهش تقاضای خرید از سوی خریداران عمده بازار ارز است. بسیاری از متقاضیان مهم بازار که در ارقام چند صد هزار دلاری متقاضی حواله ارزی هستند، معاملات و خریدهای خود را به تعویق انداخته‌اند تا نتایج مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو روشن شود. در صورتی که میان ایران و گروه ۱+۵ توافق حاصل شود و در نتیجه آن، در لغو تحریم‌های علیه ایران گشایشی ایجاد کند، واکنش بازار ارز به آن، دست‌کم در کوتاه مدت، کاهش نرخ برابری دلار و سایر ارزها در برابر ریال ایران است.

به همین دلیل تعدادی از خریداران عمده ارز ترجیح می‌دهد تا با ایجاد تاخیر در معاملات ارزی خود، در صورت امکان در هفته‌های آتی ارز را با نرخ پایین‌تری تهیه کنند.

در همین حال بورس تهران نیز رشد ناگهانی و غافلگیرکننده‌ای داشته که حتی برای مسولان بورس نیز غیر منتظره بوده است. شاخص کل بورس که در روز یکشنبه ۱۷ اسفند تا مرز ۶۳هزار ۸۰۶ واحد سقوط کرده بود، در آخرین شنبه سال (۲۳ اسفند) به ۶۴هزار ۷۰ واحد رسید که رشد قابل‌توجهی نسبت به عملکرد بورس طی کل سال ۱۳۹۳ است.

این افزایش و همزمانی آن با افت نرخ ارز و طلا باعث شده تا برخی از دارندگان سرمایه‌های خرد که تحرک بالاتری نسبت به بقیه بازیگران بازارهای دارایی در ایران دارند، منابع خود از بازار ارز و طلا به بازار سهام ببرند. در نتیجه آن فروش ارز از سوی این بخش از بازار بیشتر شده است. این روند گرچه در مشاهدات میدانی تازه و محدود گزارش شده اما قابل فراگیر شدن است.

طی یک هفته گذشته سایر ارزهای خارجی هم با افت همراه بوده‌اند به‌نحویکه نرخ هر پوند بریتانیا از ۵۱۹۰ تومان در روز شنبه ۱۶ اسفند به زیر ۴هزار و ۸۰۰ تومان در آخرین شنبه اسفند رسیده است. نرخ یورو نیز از ۳۷۲۵ تومان ظرف همین مدت به ۳۴۸۰ تومان کاهش پیدا کرده است.