قمار بزرگ نتانیاهو بر سر ایران

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، شش سالی هست که برای مقابله با برنامه اتمی ایران به هر دری زده؛ تهدید به بمباران مراکز هسته‌ای ایران کرده، برای تشدید تحریم‌های ایران لابی کرده، و حتی درگیر جنگ لفظی پراکنده با دولت باراک اوباما شده است.

آقای نتانیاهو در ادامه کارزار خستگی ناپذیرش علیه «توافق اتمی بد با ایران» از این هفته در اقدامی بی‌سابقه وارد یک میدان مین خطرناک به نام عرصه سیاسی آمریکا می‌شود. او به دعوت اختصاصی دوستان جمهوریخواه خود به واشنگتن سفر می‌کند تا با نطقی جنجالی در کنگره، یکی از مهم‌ترین ابتکارات دیپلماتیک رییس جمهوری آمریکا را به چالش بکشد، اقدامی که می‌تواند قمار سیاسی و استراتژیک بزرگی برای وی و اسرائیل باشد.

این در حالیست که در اسرائیل از نتانیاهو به عنوان سیاستمداری محتاط یاد می‌شود که در پرهیز از تصمیمات خطرناک تخصص دارد. حدود دو هفته پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی اسرائیل اما نخست وزیر «محتاط» و رهبر حزب راستگرای لیکود، نه فقط در واشنگتن وارد یک نبرد نامتقارن با دولت اوباما شده، بلکه به نظر می‌رسد رهبران حزب دموکرات در کنگره را نیز به شدت از خودش رنجانده باشد.

نری زیلبر، کار‌شناس موسسه مطالعات خاور نزدیک در واشنگتن، معتقد است آقای نتانیاهو قصد دارد با ایراد سخنرانی بحث برانگیزی در کنگره، مساله اتمی ایران را در صدر اخبار جهان قرار بدهد.

او به بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید: «نتانیاهو همچنین می‌خواهد در برابر توافق اتمی احتمالی بین آمریکا و ایران، موضع سازش ناپذیری اتخاذ کند.»

اوری نیر، سخنگوی گروه یهودی صلح اکنون در آمریکا اما برنامه سخنرانی نتانیاهو را دخالت آشکار در سیاست داخلی ایالات متحده ارزیابی می‌کند.

آقای نیر به بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید: «بنیامین نتانیاهو با حزب جمهوریخواه در کنگره علیه رییس جمهوری آمریکا متحد شده. این کار هم در داخل کنگره اختلاف انداخته و هم بین کنگره و کاخ سفید شکاف ایجاد کرده است.»

هشدار رییس سابق موساد

بنیامین نتانیاهو اخیرا در صفحه فیس‌بوک خود اعلام کرده بود که به آمریکا سفر خواهد کرد تا «موضع اسرائیل را به گوش همگان برساند که توافق هسته‌ای خام باعث خواهد شد که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»

برنامه هسته‌ای که ایران بر صلح آمیز بودن آن تاکید دارد از نظر نخست وزیر اسرائیل خطری جدی علیه موجودیت کشورش است. با این حال، شگرد جنجالی آقای نتانیاهو در کشورش در بین طیف میانه‌رو و چپ منتقدان زیادی دارد.

تل اشنایدر، وبلاگ نویس ساکن تل آویو، به بی‌بی سی فارسی می‌گوید: «کل جامعه یهودیان آمریکا، رسانه‌های آمریکا، بخشی از مطبوعات اسرائیل و ستون نویسان مطرح اسرائیل درک نمی‌کنند که نتانیاهو چرا دارد این کار را انجام می‌دهد.»

خانم اشنایدر می‌افزاید: «او در کنفرانس خبری شرکت نمی‌کند. مصاحبه‌ای نمی‌دهد تا کارش را توجیه کند. فقط حرف‌های تکراری گذشته را تکرار و ایران، ایران می‌کند.»

مئیر داگان، رییس سابق سازمان موساد اخیرا در مصاحبه‌ای به روزنامه یدیعوت آحارونوت گفته است، درگیری شدن با باراک اوباما فقط می‌تواند رییس جمهوری آمریکا را به مصالحه با ایران مصمم‌تر کند.

آقای داگان می‌گوید: «با رفتاری که (نتانیاهو) با دولت اوباما داشته است، او دو دستی برای دولت آمریکا این انگیزه را ایجاد کرده که سریع‌تر به توافق دست پیدا کند. اوباما چطور می‌تواند توجیه کند که به توافق دست پیدا نخواهد کرد؟ اینکه نتانیاهو بر او غلبه کرده است؟ یا جمهوریخواهان بر او غلبه کردند؟»

وی می‌افزاید: «اسرائیل می‌توانست از آمریکا تضمین بگیرد که اگر ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، ایالات متحده علیه ایران دست به اقدام نظامی بزند. اما حالا که روابط به این صورت درآمده بعید است که چنین تضمینی را بتوان کسب کرد.»

سفر بنیامین نتانیاهو به آمریکا بسیار کوتاه خواهد بود. او یکشنبه حدود ساعت پنج عصر به واشنگتن می‌رسد و قرار است صبح دوشنبه در اجلاس سالانه گروه لابی بانفوذ کمیته روابط عمومی آمریکا‌ و اسرائیل (آیپک) سخنرانی کند.

وی بعد از ظهر سه شنبه، عازم اسرائیل خواهد شد اما چهار ساعت پیش از ترک واشنگتن، حدود ساعت ۱۱ صبح سه شنبه به وقت محلی در کنگره حاضر خواهد شد تا علیه توافق هسته‌ای احتمالی با ایران نطق جنجالی‌اش را ایراد کند.

تریبون کنگره را جان بینر، رییس جمهوریخواه مجلس نمایندگان و منتقد سرسخت باراک اوباما، بدون مشورت با دموکرات‌ها یا اطلاع قبلی کاخ سفید، در اختیار بنیامین نتانیاهو قرار داده است.

گروه آیپک که به هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه رابطه بسیار نزدیکی دارد تا به حال در مورد سفر نخست وزیر اسرائیل سکوت اختیار کرده است.

نری زیلبر، کار‌شناس موسسه مطالعات خاور نزدیک واشنگتن می‌گوید آیپک از برنامه نطق جنجالی نتانیاهو در کنگره بی‌اطلاع بوده است.

او می‌گوید: «آیپک در دعوت بنیامین نتانیاهو به واشنگتن دخالتی نداشت و از قصد او برای نطق در کنگره درباره مساله ایران بی‌اطلاع بوده است. فکر کنم آیپک در رایزنی‌های پشت پرده خود تلاش خواهد کرد صدمات احتمالی به این گروه را به حداقل برساند.»

مخالفان نتانیاهو معتقدند که او به خاطر منافع سیاسی کوتاه مدت و جذب رای راستگرایان در انتخابات امسال دست به چنین اقدام بی‌سابقه‌ای زده است. اما گروهی دیگر بر این باورند نخست وزیر اسرائیل در عین حال به خطرناک بودن برنامه اتمی‌ ایران اعتقاد راسخ دارد و مقابله با آن را رسالت تاریخی خود می‌داند.

اوری نیر می‌گوید: «نتانیاهو عمیقا معتقد است اولین و مهم‌ترین ماموریتش به عنوان رهبر اسرائیل، نجات اسرائیل از هولوکاست دیگریست. فکر می‌کنم واقعا معتقد است ایران اتمی امکان هولوکاست دوم و سقوط اسرائیل را به وجود خواهد آورد. بنابراین نقش تاریخی خودش را دفاع از اسرائیل در برابر یک چنین سرنوشت فاجعه آمیزی می‌داند.»

انگیزه آقای نتانیاهو از نطق روز سه شنبه در کنگره هر چه باشد، رییس سابق موساد این کار را یک اشتباه بزرگ استراتژیک توصیف کرده و مانند بسیاری از ناظران، درگیر شدن علنی با باراک اوباما و رنجاندن حدود نیمی از اعضای کنگره که دموکرات هستند را موثر‌ترین راه مقابله با برنامه اتمی ایران نمی‌داند.

مئیر داگان در مصاحبه‌اش با پرفروش‌ترین روزنامه اسرائیل گفته است: «اعضای کنگره برای نتانیاهو کف خواهند زد اما قدرت در دست رییس جمهور است. نتانیاهو در این سفر چه نتیجه‌ای خواهد گرفت؟ من درک نمی‌کنم. چه هدفی دارد؟ برایش کف بزنند؟ این سفر یک شکست پیش بینی شده است.»