کالای چینی امروزی، کالای چینی دیروزی

 در سال هایی که صدای زنگ کاروان های بازرگانان سرزمین های دوردست در کوچه و بازارهای شهرهای ایرانی می پیچید، شور و شوق مردم برای دیدن اجناس و کالاهایی که ممکن بود برای بار اول آنها را می دیدند، بسیار فراوان بود. از زیباترین کالاهایی که وارد ایران می شد، کالاهای چینی بودند. پارچه های ظریف ابریشمی، ظروف سرامیک و چینی و یشم ختن، کالاهایی بودند که با فرش های ایرانی و ظروف فلزی و آبگینه های رنگین زیبای ایرانی معامله می شدند و بازرگانان به راه خود به سوی غرب یا شرق ادامه می دادند. ابریشم چین پس از معرفی به ایران کاربردهای بسیاری پیدا کرد و در شهرهای شمالی ایران پرورش کرم ابریشم و در شهرهای مرکزی مانند کاشان و اصفهان تولید پارچه های ابریشم و مخمل ایرانی آغاز شد. ظروف چینی هم که تا به امروز طرفداران فراوانی دارد و ظروف چینی قدیمی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و به عنوان عتیقه و میراث خانوادگی در خانواده ها حفظ می شود. یکی از بزرگترین و ارزشمندترین مجموعه های ظروف چینی دو رنگ سفید و آبی دوره های یوان و مینگ چین در جهان هم اکنون در موزه شیخ صفی شهر اردبیل در شمال غرب ایران قرار دارد که هدیه ای از سوی امپراتور وقت چین به پادشاه ایرانی بوده است. محصولات چینی دوران جاده ابریشم همیشه از ارزش بالایی برخوردار بوده اند.

اما امروزه داستان کالاهای چینی به طور دیگری است که از هر دو سو اعتبار تاریخی کالاهای چینی و ارزش معنوی آنها را پایین آورده است. به دلیل اینکه ایران از نظر سیاسی با تحریم های سیاسی و اقتصادی فراوانی روبرو شده بود، ورود اجناس اروپایی و آمریکایی به ایران متوقف شد و از نظر تبادلات اقتصادی کشورهایی مانند روسیه، چین و هند شریک های اقتصادی ایران را تشکیل دادند که محصولات این کشورهای از نظر قیمت و هزینه های ترابری برتری بسیاری نسبت به اجناس اروپایی داشتند اما از نظر کیفیت برتری با اجناس غربی بوده و هست. چین نیز سال های سال است که "کارخانه جهان" نام گرفته است و دلیل آن تولید انواع کالاها با قیمت بسیار پایین است که ناشی از دستمزد بسیار پایین در سال های دهه 80 و 90 و دهه اول قرن 21 کارگران بود. به همین دلیل قیمت ارزان برخی کالاها توجه بسیار از جمله بازرگانان ایرانی را به خود جلب کرد. اما نکته اصلی اینجا بود که با وجود کالاهای ارزان، کیفیت کالاهای امروز چین با اجناس باکیفیت غربی قابل مقایسه نبوده و مردم ایران نیز به دلیل عادت به مصرف کالاهای مرغوب و برندهای شناخته شده در 50 سال گذشته، هیچگاه کالاهای تولید چین را نپسندیدند و در بسیاری موارد نیز مصرف کنندگان از سودجویی برخی بازرگانان ایرانی و تولید کنندگان چینی دچار آسیب های اقتصادی و حتی آسیب های جسمی شدند. این نارضایتی تا جایی بوده است که کارکاتورهای فراوانی در این زمینه در روزنامه ها و مجلات ایرانی و بین المللی چاپ شد.

با افت نرخ ریال ایران در برابر دلار و یوان چین توان خرید بازرگانان کمتر شد و تولیدکنندگان چینی کیفیت محصولات خود را روز به روز برای بازار ایران پایین آوردند و این روند باعث دید منفی مردم ایران نسبت به کالاهای چینی شد. قطعات خودرو که باعث تصادف و مرگ بسیاری شده و می شود، پوشاک و کفش هایی که از مواد غیر استاندارد تولید شده و باعث بیماری پوستی شده، گوشی های موبایل تقلبی که با امواج بسیار خطرناک خود موجب بیماری در مردم می شوند و بسیاری موارد دیگر. مردم ایران از طرفی نیز بازرگانان واردکننده این کالاها را مقصر می دانند که با از بین بردن سرمایه های کشور کالاهای بسیار بی کیفیت چینی خریداری کرده و به مردم کشور خودشان می فروشند.

نکته جالب توجه اینجاست که کالاهای با کیفیت و گران قیمت چینی در بازارهای بین المللی بسیار مورد توجه هستند و کالاهای درجه یک چینی در کشورهای اروپایی طرفداران بسیاری دارند. بسیاری از برندهای معروف و مهم جهان در صنایع مختلف، در چین به تولید قطعات و مونتاژ کالاهای خود می پردازند تا از مزیت کارگر ارزان برای تولید ارزان تر کالاهای با کیفیت استفاده کنند و با پایین آوردن قیمت تمام شده کالاهای خود در میدان رقابت، برتری هایی داشته باشند. اما این ویژگی به شکل مخربی وارد ایران شد که موجب از بین رفتن صنایع مهم در ایران شده و احساس ناخرسندی مردم ایران از کالاهای چینی را بر انگیخته است.

در ایران به علت فشار اقتصادی زیاد و توان خرید پایین و همچنین نبود کالاهای با کیفیت غربی، مردم ایران چاره ای جز خرید کالاهای چینی وارداتی ندارند که به دست بازرگانان و تولید کنندگان سودجوی چینی در اختیار آنها قرار گرفته است. نارضایتی مردم از کالاهای چینی بیشتر به دلیل دوام کم آنهاست و بر این باور هستند که ارزش کالا کمتر از مقدار پولی است که پرداخت می کنند.

با تمام این مشکلات و کمبودها در کالاهای چینی، ورود برخی کالاهای چینی باکیفیت به ایران، خبر بسیار خوبی برای مصرف کنندگان ایرانی است. برخی شرکت های ایرانی که با تولیدکنندگان خوب چینی در ارتباط هستند آغاز به واردات کالاهای باکیفیت چینی به ویژه آلات موسیقی، پارچه و مواد اولیه صنعتی و پتروشیمی کرده اند. ورود این کالاهای باکیفیت دید مردم و صنایع ایرانی را نسبت به کالاهای چینی تغییر داده و امید است به زودی خاطرات جاده ابریشم برای مردم ایران و چین زنده شود.