عشق در راه ابریشم

هم اکنون داستان عشقی را می شنوید که در راه ابریشم خلق شده است. این نمایش در دوازده مقام قومیت اویغور شین جیان سروده شده است.

دوازده مقام مرکب از موسیقی، رقص و آواز، نوعی هنر مردمی اویغورچین است. این هنر با قدمت بیش از شش صد سال به دلیل اهمیت ویژه و ممتاز خود در میان انواع هنر اویغورها، به "ستون موسیقی و مادر موسیقی اویغور" در این سرزمین شهرت دارد.

بیست و پنج جوان از ملیت اویغور ضمن آن که از توانایی نوازندگی بیش از ده ساز موسیقی خاص شین جیان برخوردارند، از جمله؛ نوازندگی سه تار، بانجی، تنبور و قانون، ترانه ای را درباره "اریپ و صنم" یک داستان عشقی، در دوازده مقام ملیت اویغور می خوانند. صدای جوانان رسا، و آواز آن دلنشین است. آن ها با هماهنگی بسیار کار خود را اجرا می کنند. این جوان ها از دانشجوهای رشته نمایش هنر مقام، بخش موسیقی دانشکده هنر شین جیان هستند. ویژگی چهره مردم این منطقه، موهای مجعد، ابروان سیاه، بینی بلند، چشمان درشت و تو رفته است. چهره جذاب آن ها، همانند هنر مقام ملیت اویغور که آنها به نمایش می گذارند، دلربایی خاصی دارد که بسیار مورد پسند تماشاگران قرار می گیرد.

منطقه خودمختار شین جیان ملیت اویغور در شمال غرب چین واقع، و خاک آن رنگارنگ و زیبا است. مردم این ملیت که در آن جا زندگی می کنند، نسبت به سکونت خود در این منطقه ابراز خوشحالی کرده و آن منطقه را به وجود واحه در کویر تشبیه می کنند. از این رو این منطقه برای آن ها بسیار با ارزش است.

در دو هزار سال گذشته، همان واحه های کویر در راه ابریشم، پلی برای تبادلات تمدن های مختلف ایجاد کرد. تمدن یونان، چین و عرب در واحه هایی که مردم ملیت اویغور زندگی می کنند، باهم آمیخته شد. به این ترتیب نوعی هنر جامع مرکب از موسیقی، رقص و آواز شکل گرفت. این هنر خاص، موسیقی مقام نامیده می شود. در این میان، دوازده مقام، بخش مهمی از آن است.

ترانه ای که شنیدید، بخشی از دوازده مقام است که داستان عشق پسر و دختری جوان به نام "اریپ و صنم" را بیان می کند. این داستان، در شین جیان، زبانزد خاص و عام است.

"سمساک عماد" پیرمردی از ملیت اویغور است که هشتاد و پنج سال دارد. وی از کودکی هنگام چراندن گوسفندان برای این که تنهایی خود را پر کند و دچار افسردگی نشود، دوازده مقام را آموخت. او سواد خواندن و نوشتن ندارد و تنها

می تواند آواز و کلمات مقام را از حفظ بخواند. حالا بیش از 70 سال گذشته است و این پیرمرد کماکان می تواند مقام خوانی کند. 

"عثمان عماد" بازیگر معروف و وارث هنر مقام نیز بخشی از این ترانه را که شیرینی عشق قهرمان های داستان را بیان می کند، برای خبرنگار می خواند. 

زمانی که پسر و دختر ازدواج می کنند، نوای ساز و آواز به نحوی اجرا می شود که نشاط، اشتیاق و انتظار آن ها را نسبت به زندگی در آینده بیان می کند. پرفسور "میجیس یونس" رییس دفتر مطالعه مقام، بخش موسیقی دانشکده هنر شین جیان به رادیو بین المللی چین می گوید: پایان ترانه بسیار شادی آفرین است. این بخش از مقام، بیان کننده موضوع ازدواج دو قهرمان داستان است.

داستان "اریپ و صنم" یادآور یک ضرب المثل در میان ملیت اویغور است، آن ها می گویند: "تنها با عبور از گبی، می توان به واحه رسید." عشق نیز با حل مشکلات می تواند طعم لحظات شیرین را بچشد. امروز، این داستان عشقی همراه با هنر مقام ملیت اویغور نه تنها در منطقه اویغور نشین شین جیان پخش می شود، بلکه در سال 1980 فیلمی درباره آن ساخته شد که مورد پسند تماشاگران چینی و خارجی قرار گرفت.

"دائو لان" خواننده نامدار چینی نیز براساس این داستان، آوازی زیبا با نام "اریپ و صنم" خلق کرد.

در این ترانه آمده است:

سال 2005 میلادی، سازمان جهانی یونسکو، هنر مقام قومیت اویغور شین جیان چین را به عنوان نمونه از "میراث غیر مادی و شفاهی مردم" اعلام کرد. سال 2010 نیز شین جیان "مقررات دفاع از هنر مقام قومیت اویغور" را منتشر کرد. این نخستین مقررات در سطح استانی چین برای دفاع از میراث فرهنگ غیر مادی چین است.

"لی جی لیان" رییس پژوهشگاه هنر شین جیان و رییس پژوهشگاه دفاع از میراث فرهنگ معنوی شین جیان می گوید: "مقام یک دایرة المعارف است که آداب و رسوم و چهره معنوی مردم را نشان می دهد. بدین سبب شین جیان با حمایت از وارثان این هنر، از مقام دفاع می کند."

وی می افزاید: "وارثان مقام در سطح کشور، سالانه ده هزار یوان کمک هزینه از دولت دریافت می کنند. وارثان در سطح منطقه خودمختار نیز سالانه سه هزار و 600 و هنرمندان بعضی شهرستان ها نیز ماهانه 200 تا 500 یوان کمک هزینه دریافت می کنند. هدف از این کمک هزینه انتقال و گسترش بهتر این هنر از سوی وارثان این هنر است."

در میان مردم شین جیان این نکته مطرح است: "هر یک از اهالی قومیت اویغور که می تواند حرف بزند، آواز خوانی را هم می داند. و هر آن که توانایی راه رفتن دارد، می تواند برقصد."

امروزه، هر شهرک شین جیان دارای یک انجمن یا سازمان مخصوص هنر مقام است. هر نفر از ملیت اویغور می تواند بخشی از مقام را بخواند، بنوازد و یا برقصد. مقام با زندگی آن ها آمیخته است. مقام به واحه خوشحالی و بخشی از حیات آن ها تبدیل شده است.