بند اول: امور خارجی چین

پس از تاسیس ایجاد جمهوری خلق چین در سال 1949، روابط خارجی این کشور وارد مرحله جدیدی شده است.

از سال 1949 تا پایان دهه 50 قرن بستم ، چین با کشورهای مختلف سوسیالیستی از قبیل اتحادیه جماهر شوروی روابط سیاسی برقرار کرده و مناسبات دوستانه و همکاری با این کشورها را توسعه بخشید. به دنبال برگزاری کنفرانس آسیا و آفریقا "پاندوک" در اندونزی در سال 1955 ، تعدادی از کشورهای آسیا و آفریقا با چین روابط سیاسی برقرار کردند و تا سال 1956 ، شمار کشورهای دارای روابط رسمی با چین به 25 کشور رسید.

از دهه 50 تا پایان دهه 60 قرن بیستم، چین به ترتیب با کشورهائی مانند گینه ،غنا ، مالی ، کنگو و تانزانیا قراردادهای دوستانه و موافقنامه های همکاری اقتصادی و فنی امضا کرد. چین همچنین از مبارزات مسلحانه برای کسب استقلال و مبارزه مردم آفریقای جنوبی بر علیه نژاد پرستی سفید پوستان انگولا، گینه بی سائو، موزامبیک، زیمبابوه و نامیبی حمایت کرد. چین سپس با برمه ، نپال ، مغولستان و افغانستان منازعات مرزی باقی مانده از تاریخ را حل کرده و قراردادهای مرزی امضا کرد و با پاکستان قرارداد مربوط به مرز میان نواحی تحت کنترل واقعی منطقه "سین جانگ" چین و پاکستان و با اندونزی مسئله تابعیت دوگانه مهاجرین چینی را حل نمود . تا سال 1969، شمار کشورهای دارای روابط رسمی با چین به 50 کشور رسید.

نقطه عطف مهم در امور خارجی جمهوری خلق چین، اکتبر سال 1971 پدیدار آمد. در آن زمان، با حمایت بسیاری کشورهای در حال توسعه،در 26 مین مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه شماره 2758 با اکثریت مطلق آرا به تصویب رسید و در نتیجه تمامی حقوق قانونی چین در این سازمان به رسمیت شناخته شد و بلافاصله نمایندگان حزب "گومیندان" از سازمان مذکور و همه ارگانهای این سازمان بیرون رانده شدند. پس از آن ، چین با اکثر کشورهای غربی روابط سیاسی برقرار کرد و سومین دوره اوج برقراری روابط سیاسی چین بر پا شد .

از پایان دهه 70 تا اخر دهه 80 قرن 20 ، تحت هدایت اندیشه"دن شیائو پینگ" ، در امور خارجی چین مناسبات عادی با آمریکا ، ژاپن و اروپا غربی را توسعه و روابط با اتحاد شوروی را بهبود بخشید، این کشور همچنین بطور کامل روابط با کشورهای جهان سوم را گسترش داده و روابط خود را با کشورهای پیرامون و تعداد زیادی از کشورهای در حال رشد توسعه داد. چین برای حل مطلوب مسائل هنگ کنگ و مکائو،با انگلستان و پرتقال از طریق مذاکرات دیپلماتیک و جداگانه بیانیه های مشترک با دو کشور مذکور در دسامبر سال 1984 و آوریل سال 1987 منتشر و تایید کرد که دولت جمهوری خلق چین اول ژوئیه سال 1997 و 20 م دسامبر سال 1999 حق حاکمیت برهنگ کنگ و مکائو را از سر می گیرد.

از دهه 90 قرن 20 ، سومین گروه رهبران چین با محوریت "جیانگ زمین" همچنان ایده "دن شیائو پینگ" در مورد امور خارجی استقلال و عدم وابستگی صلح آمیز ادامه داده و خاطقانه به اجرا در آورد و ضمن توسعه روابط دوستی و همکاری با کشورهای دیگر جهان بر پایه اصول پنجگانه مسالمت آمیز، به ایجاد نظم نوین سیاسی و اقتصادی بین المللی مساعدت کرد. این کشور به تربیب ضمن احیای روابط سیاسی با اندونزی ، با سینگاپور، برونئی و کره جنوبی روابط سیاسی برقرار نمود و روابط خود را با ویتنام و مغولستان عادی کرد .

سال 1996 ، "جیانگ زمین " رییس جمهوری وقت چین از سه کشور آسیای جنوبی دیدار کرد. پس از رایزنی این کشورها تصمیم گرفتند که میان چین و هند روابط مشارکتی سازنده با گرایش به قرن 21 و روابط مشارکتی همکاری کامل چین و پاکستان ایجاد گردید. ضمن آنکه روابط مشارکتی دوستانه و حسن همجواری نسل اندر نسل چین و نپال تحقیق یافت. چین مناسبات خود با کشورهای آسیا ، آفریقا و آمریکای لاتین و اروپای شرقی و میانه را فعالانه توسعه داده است. روابط این کشور با کشورهای آفریقا در جنوب صحرا بیش از پیش محکم شده تقویت یافته است. روابط این کشور با کشورهای آمریکای لاتین بطور مستمر توسعه یافت و شمار کشورهائی آمریکای لاتین که با چین روابط سیاسی بر قرار کرده اند، به 19 کشور رسیده است. بعضی کشورهای این منطقه که هنوز با چین رابط سیاسی ندارند در حال بررسی راه های بر قراری مناسبات با این کشور هستند.

بشر وارد قرن جدیدی شده است و نشانی عمده آن پیشرفت مداوم چندقطبی شدن جهان و جهانی شدن اقتصادی میباشد. چین در قرن جدید آرزوی ایجاد یک جهان همآهنگ با تلاش مشترک با کشورهای جهان را بیان کرده است. ماه سپتامبر سال 2005، هو جین تائو رییس جمهوری زمان چین در مقر سازمان ملل طی سخنرانی مضامین "جهان همآهنگ" را به طور همه جانبه تشریح کرد.

چین در قرن جدید همچنان سیاست خارجی حاکی از دوستی و حسن همجواری، از سریق راه های چند جانبه و دو جانبه حسن همجواری و همکاری با منافع مشترک را با کشورهای همسایه تقویت بخشیده است. چین به عنوان عضو سازمان همکاری شانگهای به توسعه این سازمان و تقویت همکاری کشورهای عضو در زمینه های امنیت، اقتصاد و تجارت یاری کرده است. چین به روابط خود با روسیه بسیار اهمیت داده است. در سال 2001، رهبران چین و روسیه پیمان دوستی و همکاری با چین و روسیه را امضا کرده و روابط دو کشور به توسعه قابل ملاحظه ای رسیده است. چین و روسیه همچنان در چند قطبی شدن جهان، حمایت از سازمان ملل در حل مسایل بین المللی، ایجاد نظم بین المللی جدید سیاسی و اقتصادی باهم همکاری و همآهنگ کرده و در برخی مسایل مهم و بزرگ بین المللی و منطقه ای باهم همکاری کرده و از صلح و ثبات جهان دفاع کرده اند.

چین همچنین برای توسعه روابط خود با اتحادیه آسیای جنوب شرقی (آ سه آن) تلاش کرده و اکنون روابط دو طرف گرایش توسعه مطلوب داشته است. چین به توسعه روابط خود با کشورهای در حال رشد از جمله کشورهای آفریقایی بسیار اهمیت داده و مجمع همکاری چین و آفریقا با پیشنهاد و ابتکار چین راه اندازی شد. با این اقدام روابط چین و کشورهای آفریقایی وارد مرحله جدید شده است.

در سال های اخیر، روابط چین و آمریکا نیز وارد مدار توسعه باثابت شده است. اکنون دو طرف راه های برای ایجاد روابط جدید بین دو کشور بزرگ جستجو کرده اند. در روزهای هفتم و هشتم ماه ژوئن سال 2013، شی جین پینگ رییس جمهوری چین در ایالت کالیفورنیای آمریکا با باراک اوباما همتای آمریکایی خود درباره ایجاد روابط جدید بین دو کشور بحث و بررسی کرده و فصل جدیدی درباره راه اندازی همکاری فرا اقیانوس آرام بین چین و آمریکا را گشوده است.

در شرایط اوضاع پیچیده جهانی در قرن بیست و یکم، چین به طور گسترده در فعالیت های دیپلماتیک چند جانبه جهانی و منطقه ای شرکت کرده است. چین در سازمان ملل، نشست سران گروه 20، مجمع جهانی اقتصاد داووس، سازمان همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام، نشست گروه بریکس برای صلح و ثبات و توسعه جهان فعالانه تلاش و اقدام کرده است.