آداب و سنن مردم قاینات

مراسم انتخاب همسر

درگذشته بعضي خانواده ها ازهمان اوان كودكي نامزدي دختر و پسر را مطرح مي كردند. معمولاً پسربچه دستمالي را برسر دختر نوزاد بسته واو را نامزد خود مي نمود ودراصطلاح وي را عروس ناف بريده خود مي دانست. دربعضي نقاط وقتي دختربچه اي براي سلام عيد به خانه اقوام مي رفت دستمال يا انگشتري به او داده و اگر والدين اين هديه را برنمي گرداندند به معناي قبولي نامزدي بود.

ولي امروزه پس ازانتخاب همسربا وساطت خويشاوندان تحقيق وبررسي انجام مي شود. معمولاً يك زن ازنزديكان داماد نزد خانواده عروس رفته وموضوع را مطرح مي كند كه اين مراسم را«كدخدايي»گويند. بعداً شبي را بنام«بله برون» مشخص كرده وكفش را درپاي عروس نموده ويك حلقه نامزدي بنام«كلكي بعنوان نشوني» به عروس ميدهند. مراسم عقد با خريد ازبازارودعوت ازتمامي دوستان وآشنايان انجام مي شود.

هنگام خطبه عقد جلوي داماد قرآن، آينه، ظرف آب وزيرزانوي او يك بالشت قرارداده تا درپايان خطبه برسريكي ازمجردين بكوبد تا اوهم بختش بازشود. درمجلس زنانه همان شب قند سابي بوده وسه بارقاعد درخواست رضايت ازعروس خانم مي نمايد. وقتي جواب بله داده شد، مجلس سرشارازشادي گشته وهدايا تقديم مي شود.

بعضي ها همان شب و بعضي بعد ازمدتي به زيارت امام رضا(ع) رفته سپس به خانه بخت مي روند. بردن داماد به خانه عروس را «سرسرو» گويند كه با خواندن سوره الرحمن وصداي شبوش به صورت پياده ويا با ماشين وصداي بوق اتومبيلها همراه است. تشريفات عروسي گذشته درسه مرحله بود. مرحله اول هيزم آوردن، مرحله دوم حنابندان، مرحله سوم عروس كشان، در مراسم هيزم آوردن چند نفرازفاميل داماد به صحرا رفته و چند بارهيزم با الاغ به ده حمل كرده، در ابتداي روستا با دهل وپسند از آنها استقبال مي شد.

در مراسم حنابندان سيني حنا را با شمع تزيين نموده، پارچه سفيدي روي آن كشيده بعد اقوام عروس وداماد مقداري پول درسيني مي ريزند تا عروس رضايت دهد كه دست وپايش را حنا كنند. خواهريا عمه داماد دست و پاي عروس، مادر يا خواهر داماد دست و پاي داماد را حنا مي كنند. اين مراسم با ساز و دهل ورقص همراه است. درمراسم عروس كشان، حجله گاه را آماده كرده، تخت وبالشت عروس را تزيين نموده وزنهاي اطراف عروس را گرفته وي را به خانه داماد مي برند در مسير راه با ذبح گوسفند و چراغهاي توري حركت نموده وقتي عروس جلوي درب منزل داماد مي رسيد متوقف مي شد، فاميل داماد هدايايي مي دادند تا عروس راضي شود.

داماد اناري به عروس داده تا برسردرب خانه زده بعد داخل مي شد. وقتي ازپاكي عروس با خبرشدند شادي طنين اندازمي شد. صبح روزبعد داماد به دست بوسي خسر«پدرخانم» مي رفت البته چنين مراسم دربرخي جاها رايج است. درگذشته وقتي عروس را بطرف خانه داماد مي بردند درحاليكه عده اي دايره وسازودهل مي زدند. صورت عروس را با پارچه توري پوشانده وعده كثيري پشت سرش حركت نموده و يك نفرخوش صدا اين اشعار را مي خواند: ميرود امشب عروس برخانه بختش كن مبارك مقدم وي را درآن نوخانه اي دختري خوش بخت و خوشرو ميرود برحجله گاه بوده او ازبهر داماد دلبر جانانه اي بارالها زوج را خوش بخت فرما با وفا اولين فرزند عطا كن يك پسردردانه اي دربرخي جاها عروس را سواراسب يا اولاغ كرده به منزل داماد مي برند. زمان بردن عروس به خانه داماد دربرخي روستاها تنگ روزولي اغلب درشب است.

فرداي عروسي مراسم پاتختي برگزارمي شود. زنان به منزل داماد آمده وبا خود پول يا هديه اي مي آورند. درگذشته بعد ازعروسي تا چهل روزعروس حق بيرون رفتن ازخانه يا كاركردن را نداشت. پس ازاين مدت اقوام به خانه عروس آمده ومراسم تخت برچين انجام مي شد. دراين مراسم كدبانو چارقد عروس را برداشته ومي تكاند وبرميخي مي آويخت. اين زن كدبانو كه مسئول عروسي بوده بعنوان يك گيسو سفيد برامورعروسي نظارت داشت.