آوای اقندار آیتسی در میان قزاق های شین جیان

فصل تابستان، بهترین فصل برای چراگاه های شین جیان از راه می رسد.

کوچ نشین های قزاق شین جیان، پس از سپری کردن زمستان سرد، و سختی های مهاجرت در فصل بهار، با رسیدن فصل تابستان، بالاخره فرصتی می یابند تا به استراحت و رقص و آواز در یک هوای دل انگیز تابستانی بپردازند.

"اقندار" به زبان قزاقی به معنای شاعر غزلسرا و "ایتسی" به معنی "مشاعره" است که به بداهه خوانی دو نفره اشاره دارد که شعرا، به صورت آوازخوانی با یکدیگر به مشاعره می پردازند. مراسم "اقندار ایتسی" در جشنواره ها و اعیاد اجرا می شود، در هنگام اجرای این نوع آوازخوانی، همه قزاق های کوچ نشین، در هر نقطه ای که باشند برای حضور در این جشنواره خود را به محل اجرای این برنامه می رسانند.

"مورت" یکی از دامپروران قزاق ایالت خودمختار "سانجی" شین جیان می گوید: تمام قزاق ها عاشق اقندار ایتسی هستند، طوری که آفتاب سوزان و باران شدید هم نمی تواند جلودار آن ها شود. او افزود:

"اقندار ایتسی تکیه گاه روحی قزاق ها است و لذت و شادی بی نظیری به آن ها می بخشد. همان طور که هیچ زنبوری نمی توانید بیابید که عاشق گرده گل ها نباشد، قزاقی را هم نمی توانید پیدا کنید که اقندار ایتسی را دوست نداشته باشد."

محتوای آواز خوانندگان اقندار ایتسی توصیف دیده ها و بیان احساسات در این زمینه است. موضوع آواز آن ها محدودیت ندارد، آن ها می توانند با یک بحث تاریخی شروع کنند و به ماه و خورشید و کوه و ستارگان و یا حتی حیوانات برسند.

همان طور که اشاره شد، سرودهای اقندار آیتسی به شکل گفت و گوی دو نفره و به صورت رقابتی اجرا می شود و پس از پایان مشاعره، این مراسم به اتمام می رسد. از این رو، ممکن است، زمان اجرای این برنامه طولانی شود. بنابراین، با توجه به نامحدود بودن موضوع مشاعره، خوانندگان می بایستی پیش از حضور در برنامه، آمادگی لازم داشته باشند.

"آیشام گل" یکی از دختران خواننده اقندار ایتسی می گوید:

"موضوع شعر خوانندگان، با توجه به آن چه در آن لحظه خوانده می شود، انتخاب شده و پیش می رود. به همین دلیل، لازم است تا خوانندگان دارای اطلاعات عمومی زیادی داشته باشند. علاوه بر دانستنی های سنتی، خوانندگان اقندار آیتسی بایستی در مورد مسایل روز هم اطلاعات داشته باشند تا بتوانند در یک منازعه اقندار آیتسی، شرکت کرده و پاسخ طرف مقابل خود را به راحتی بدهند.

آیا تا کنون نوای خوش سازی را که با آوای دلنشین و شگفت انگیز خواننده آن همراهی می کند، شنیده اید؟ این همان تنبور، ساز زهی ویژه قومیت قزاق شین جیان است.

"بریک تولپبرگن" استاد نوازنده تنبور در دانشکده تربیت معلم ایالت خودمختار ایلی شین جیان با اشاره به یک ضرب المثل قزاقی می گوید: خوانندگان اقندار ایتسی همچون بلبل و تنبور آن ها نیز همچون اسبی تندرو است. خوانندگان اقندار آیتسی هر جا که سوار بر اسب باشند، تنبور خود را نیز به همراه دارند. او می گوید: "ما قزاق ها قومی کوچ نشین در مرتع هستیم.

ما قزاق ها، خود را به شاهین و تنبور، و ساز تنبور و آواز را به بال های این شاهین تشبیه می کنیم. تنبور دوست نزدیک خواننده است و خواننده با نواختن آن، شعر را شگفت انگیزتر و با احساس تر بیان می کند.

پدیده اقندار آیستی در میان قزاق های شین جیان امری تصادفی نبوده است. آنها که در مراتع وسیع شین جیان به کوچ نشینی و مهاجرت می پردازند و به همین سبب اقوامی پراکنده هستند، برای رد و بدل کردن اخبار جدید میان یکدیگر، با موانعی بسیار مواجه می شدند. از این رو، خوانندگان اقندار آیتسی که دانش و توان خلاقیت بیشتر دارند و می توانند رخدادهای جدید را یاداشت و به آواز تبدیل کنند و بسرایند، مورد نیاز و استقبال قرار گرفتند. اقندار ایستی نیز به خاطر همین نیازمندی و استقبال مردم، در طول تاریخ قزاق های شین جیان حفظ شده و به یکی از هنرهای ملی قزاق تبدیل شده است.

"ما یینگ شنگ" یکی از مسوولان اداره میراث معنوی منطقه خودمختار شین جیان با اشاره به آن که فرهنگ قزاقی شین جیان به خاطر حضور خوانندگان اقندار آیتسی زنده مانده است، می گوید:

"سروده های اقندار آیتسی شامل موضوع های متنوعی از جمله، رویدادهای تاریخی مهم و آداب و رسوم سنتی می شود، و از لحاظ حفظ آثار تاریخی، سنتی، فرهنگی و ملی قزاق ها دارای ارزش بسیار است."

اقندار ایتسی در سال 2006 در فهرست میراث معنوی کشور چین ثبت شد که بدین سبب، مورد حفاظت صحیح و کامل تر قرار گرفته است.

"ما ینگ شنگ" همچنین خبر می دهد: به منظور ترویج اقندار آیتسی، شین جیان قصد دارد مسابقات این مراسم را به طور منظم در سطح شهرستان، شهر و استان برگزار کند.

اقندار آیتسی همچنین مشمول دورس آموزش اجباری منطقه شین جیان قرار گرفته است.

"اوهاپ نور احمد" رییس مرکز اداره حفاظت میراث معنوی ایالت خودمختار قزاق شهر

ای لی منطقه شین جیان می گوید: کلاس های آموزش هنر اقندار آیتسی سال 2004 در دانشکده تربیت معلم شهر ایلی دایر شده و تا کنون بیش از سیصد هنرمند در این رشته از این دانشکده فارغ التحصیل شده اند. او می گوید: با این اقدام، هیچ نوع نگرانی برای از بین رفتن این هنر ملیت قزاق چین در نسل های آتی وجود ندارد.

" هنگامی که انسان عاشق کسی می شود، تمام عمرش را برای عشقش فدا می کند. ما باید طوری با اقندار آیتسی برخورد کنیم که او را همچون عشق خود بدانیم."

او ادامه می دهد: "پدرم خواننده معروف اقندار آیتسی است. من نیز باید اقندار آیتسی را به خوبی بیاموزم تا به این ترتیب آبروی پدرم را حفظ کنم. من اجازه نمی دهم تا نسل من، این هنر افتخارآور قزاق ها را از بین ببرد."

"من اقندار آیتسی را به فرزندم یاد می دهم و او نیز، تا به این ترتیب این هنر را نسل درنسل به میراث گذاشته و حفظ کنیم."