چین در ادب فارسی

به جرات می توان گفت که در طول تاریخ، هیچ ملیتی شادتر از ملت چین نبوده است و یا اینکه این ملت کنهسال پیوسته با مشکلات و سختی ها و حکومت های خودکامه و شقاوت های طبیعت دست و پنجه نرم کرده است اما هیچگاه نشاط و شادمانی خود را حتی اگر به اندازه یک لبخند کوچک باشد فراموش نکرده است.

شعر سرزمین چین سابقه ای بس طولانی دارد اما بیش از آن که این کشور را سرزمین شعر بدانیم، سرزمین حکمت، فلسفه، خرد و اندیشه است. زبان مردم چین با تمام دشواری، مثل زبان فارسی شعرگونه است.

اما باید گفت که شاعران ایران از گذشته دور در شعر خود، چین را از نظر دور نداشته اند و می توان اذعان کرد که در دیوان کمتر شاعری دیده می شود که حداقل یک یا چند بار در آن نام چین به کار نرفته باشد.

شعر ای پارسی گوی، چین را مرکز زیبارویان، سرزمین مشک و جایگاه گل ها رنگارنگ و معطر دانسته اند و در اشعار خود با رها این نکته را یادآور شده اند. از طرفی، دور بودن و خارج از دسترس بودن و مشکل سفر و دور و دراز بودن سرزمین چین هم از نظر شاعران مسلمان ایرانی به دور نمانده است و حدیث نبوی « اطلبو العلم و لو بالصین» (مکسب علم کنید اگرچه در چین باشد) هم اشاره به همین نکته دارد.

لفظ چین در عربی(صین) و به سیاق ( چین استان) فارسی پهلوی، صین استان آمده است و به همین شکل در شعر شعرای عرب از جمله جریر( متولد 53 میلادی/ 33 هجری) دیده شده است.

برای آنکه تلقی شاعران و ادبیان ایرانی در باره چین آشنا شویم، از بین آثار منظوم و منثور ایران به مثال های زیر بسنده می کنیم:

چین و چینستان

وز غلانمان همه خراسان

چون بتکده هند و پینستان است

وی همچنین نام چین را به فراوانی در شعر خود آورده است.

بشتاب و بجوری راه این باغ

گرنیست مگر به چین و ماچین

تو بر مراد او به چه می تازی

گاهی به چین و گاه به قسطنطین

بفرمود جستن به چین، علم دین رامحمد، شدم به مثل تا چین

ناصرخسرو

حافظ حدیث سحر فریب خوشت رسید

تا حد مصر و چین و به اطراف روم و ری

جلالی نایینی

در چین

گر گدا پیشرو لشگر اسلام بود

کافر از بیم توقع بود تا در چین

سعدی

آهن چینی

بر دشمن تا نزنم باز نگردم

ورقلعه او زآهن چینی بود و روی

فرخی

بت چینی

بت چینی عدوی شیخ و شاب است

دل اندر دام صید سیر غدار

حافظ

بتخانه چین

وگر باور نمی داری، رو از بتخانه پین پرس

که مانی نسخه می خواهد ز نوک کلک مشکینم

حافظ