ایران شناسی در چین و شخصیت های برجسته در این زمینه

زبان فارسی طبق نوشته های جهانگردانی مانند پادری اودوریک، مارکوپولو و ابن بطوطه، در دوران فعالیت راه ابریشم، زبان بین المللی و بازرگانی در مناطق چینی راه ابریشم بوده و به دستور امپراطوران چینی، در چین قدیم مدرسه هایی برای تدریس زبان فارسی و تربیت کارمندان فارسی دان تاسیس شده بود که در اسناد تاریخی و رویداد های چینی به آن اشاره شده است.

برخی از محققان عقیده دارند که خط از طریق خراسان به چین وارد شده است. با این حال، دقیقا مشخص نیست که زبان فارسی در چه تاریخی وارد چین شده، ولی آنچه مسلم است زبان فارسی از زمره زبان هایی بوده که بر زبان و فرهنگ مردم چین تاثیر به سزایی گذاشته است.

با گسترش تجارت بین شرق و غرب و فزونی رفت و آمد بین مردم چین و ایران، تاثیر و نفوذ متقابلی بین زبان این دو کشور به وجود آمده و کم کم گسترش چشمگیری داشته است.

اوج نفوذ فرهنگ فارسی و عربی در چین مربوط به دوره یوان است و اشعار فارسی و عربی و کلمات پند آموز و دعای خیر نوشته شده بر روی ظروف چینی دوره مینگ از نظرهنر نویسندگی و همبستگی اشعار و نقوش بسیار جالب توجه است. این ظروف غالبا سفارشی بوده و برای مسلمانان ساخته شده است و هنرمندان چینی کف پایه بعضی از ظروف ساخت چین در دوره صفوی مورد تقلید هنرمندان ایرانی قرار گرفته است.

وجود هزاران نفر ایرانی که به انحا مختلف وارد سرزمین چین می شدند، چه آنهایی که به صدارت و مقامات عالیه می رسیدند و چه تجار و مذهبی ها همه سعی در اشاعه فرهنگ و زبان فارسی در چین را داشته اند و باید گفت که در این امر تا حد زیادی موفق بوده اند.

با توجه به روابط دیرینه بین چین و ایران و تاثیر عمیق زبان فارسی در چین، از گذشته تا کنون شماری زیادی از محقق و دانشمندان مشغول تحقیقات در این زمینه است.

گو موژو اولین کسی است که رباعیات خیام را در سال 1924 میلادی از زبان انگلیسی به چینی ترجمه کرد. ترجمه چینی رباعیات خیام، تاثیر بسیاری در ادبیات نوین چین به جای نهاد و ترجمه محافل ادبی چین را به افکار خیام بر انگیخت.

در حال حاضر، درکشور چین، چندین مرکز ایران شناسی تاسیس شده و به شناخت و مطالعه بر روی ایران و نیز آموزش زبان و ادبیات فارسی توجه نشان می دهند. این مراکز و نهاد ها با حمایت دولت چین اداره می شوند و دولت ایران نیز در پاره ای موارد با اعزام استادان زبان فارسی و تجهیز کتابخانه و ارائه مواد آموزشی کمک هایی به آنها فراهم می کند.

زنگ یان شنگ

آقای زنگ در سال 1935 میلادی در شهر شانگهای واقع در شرق چین به دنیا آمد. وی از ایران شناسان واستادان برجسته زبان و ادبیات فارسی در چین است که آثار گوناگونی درباره پیشینه زبان و ادب فارسی در چین، روابط فرهنگی و تاریخی ایران و چین، ترجمه آثار فارسی به زبان چینی و تهیه و تدوین کتاب های درسی برای فارسی آموزان چینی پدید آورده است. در اینجا برای آگاهی خوانندگان، پاره ای از آثار ایشان را معرفی می کنیم.

- مجموعه کتاب های درسی برای دانشجویان دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد بخش فارسی دانشگاه پکن

- تدوین لغت نامه چینی به فارسی

- تدوین فرهنگ بزرگ فارسی به چینی

- تالیف کتاب مکالمه زبان فارسی

- نگارش مقاله زبان فارسی، دایره المعارف چین سال 1988

- نگارش مقاله فردوسی و اوستا

- نگارش مقاله منشای زبان فارسی و تکامل آن

- شناخت حافظ از دیدگاه یک فرد چینی، سال 1992

جان هون نیان

وی رییس سابق بخش فارسی دانشگاه پکن بوده و علاقه وافری به ادب فارسی مسائل مربوط به ایران بود. ایشان استاد ادبیات فارسی در دانشکده ادیبات و زبان های خارجی دانشگاه پکن می باشند. از آثار ایشان می توان این ها را بر شمرد.

- ترجمه بوستان سعدی، سال 1989

- داستان های دل انگیز در ادبیات فارسی، سال 1983

- بخشی از تراژدی رستم و سهراب، سال 1990

- داستان کاوه و ضحاک، سال 1990

- ترجمه رباعیات خیام

- ترجمه رستم و اسفندیار

- ترجمه ایرج و سیاوش

جان هویی

وی از فارغ التحصیلان قدیمی در رشته زبان فارسی در دانشگاه پکن است و اینکه از همکاران برجسته اداره انتشارات زبان های خارجی چین می باشد. از آثار او:

- ترجمه اشعار رودکی

- برگزینه اشعار نظامی، سال 1988

- برگزیده غزلیات فارسی، سال 1988

- رباعیات خیام، سال 1988

- قابوسنامه، سال 1990

- گلبانگ عشق، ترجمه گزیده رباعیات کهن فارسی، سال 1992

لیو بائو جینگ

خانم لیو بائو جینگ که به زبان فارسی اشنایی نسبتا خوبی دارد از کارکنان رادیو بین المللی چین است و سال ها با این بخش همکاری داشته است. خانم لیو تاکنون چندی مقاله ارزنده درباره ادبیات فارسی نشر داده که از جمله آنها شعر حافظ در چین و ملاحظاتی درباره شیرازی و سی بوی چینی می باشد.

وانگ یی دان

خانم وایی یی دان از خیام شناس چینی است. وی سال 1998 میلادی در دانشگاه تهران دکترای زبان و ادبیات فارسی را کسب کرد و نیز اولین کسی در چین است که در ایران دکترای زبان و ادبیات فارسی را به خود اختصاص داد.

یائو جی ده

یائو جی ده، مدیر و استاد مرکز ایران شناسی در دانشگاه یون نان چین است. او از 2004 تا 2005 به عنوان استاد مدعو در دانشگاه تهران در ایران پژوهش های خود را آغاز کرد. زمینه پژوهش های وی به طور عمده، تمرکز بر روابط چین و ایران، مذهب اسلام و ملیت های جهان بوده است. این پژوهشگر تاکنون 70 پایان نامه را به رشته تحریر در آورده و به چاپ رسانده است. وی همچنین موفق به چاپ 2 کتاب شده و 3 کتاب دیگر را به زبان چینی ترجمه کرده و به چاپ رسانده است. یائو جی ده همچنین در تحریر و چاپ 14 کتاب مشارکت داشته است.

جی کایی یون

پرفسور جی کایی یون رییس مرکز ایرانشناسی دانشکاه جنوب غربی است. وی نیز عضو شورای خاورشناسی چین است. وی در بیست سال گذشته به تحقیقات درباره تاریخ، فرهنگ و روابط بین المللی ایران پرداخته است که 8 کتاب چاپ کرده است.