والنتاین یا اسپندار مذگان

چند سالی است حوالی 26 بهمن ماه (14 فوریه) که می شود، هیاهو و هیجان را در خیابان ها می بینیم. مغازه های فروش کادوهای لوکس و فانتزی غلغله می شود. همه جا نام Valentine به گوش می خورد. از هر بچه مدرسه ای که درباره والنتاین پرسش کنی می داند که «در سده سوم میلادی که برابر می شود با آغاز امپراطوری ساسانی در ایران، در روم باستان فرمانروایی بوده است بنام کلودیوس دوم. کلودیوس باورهای شگفت انگیزی داشته است. از آن میان اینکه سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد. از این رو ازدواج را برای سربازان امپراطوری روم قدغن می کند. کلودیوس به قدری سنگدل وفرمانش به اندازه ای قاطع بود که هیچ کس جرات کمک به ازدواج سربازان را نداشت. ولی کشیشی به نام والنتیوس(والنتاین)، مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می کرد. کلودیوس دوم از این جریان خبردار می شود و دستور می دهد که والنتاین را به زندان بیندازند. والنتاین در زندان، عاشق دختر زندانبان می شود. سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقد عشاق، با قلبی عاشق، اعدام می شود...

بنابراین او را به نام فدایی و شهید راه عشق می دانند و از آن زمان نهاد و سمبلی می شود برای عشق!».

ولی کمتر کسی است که بداند در ایران باستان، نه چون رومیان از سه سده پس از میلاد ، که از بیست سده پیش از میلاد، روزی موسوم به روز عشق بوده است!

نغز است بدانید که این روز در سالنامه جدید ایرانی دقیقاً مصادف است با 29 بهمن، یعنی تنها 3 روز پس از والنتاین فرنگی! این روز «سپندار مذگان» یا «اسفندار مذگان» نام داشته است. فلسفه بزرگداشتن این روز به نام «روز عشق» بدین گونه بوده است که در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب می کردند و افزون بر اینکه ماه ها نام داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند. برای نمونه روز نخست «روز اهورا مزدا»، روز دوم، روز بهمن (سلامت، اندیشه)؛ که نخستین صفت خداوند است، روز سوم، اردیبهشت؛ یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است، روز چهارم، شهریور؛ یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که ویژه خداوند است و روز پنجم «سپندار مذ» بوده است. سپندار مذ؛ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی و گذشت به همه عشق می ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می دهد. از این روی در فرهنگ باستان، اسپندار مذگان را بعنوان نماد عشق می پنداشتند. در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می شده است که در همان روز که نامش با نام ماه همزمان می شد، جشنی ترتیب می دادند متناسب با نام آن روز و ماه. برای نمونه شانزدهمین روز هر ماه، مهر نام داشت و که در ماه مهر، "مهرگان" می گرفت. همین طور روز پنجم هر ماه سپندار مذ یا اسفندار مذ نام داشت که در ماه دوازدهم سال که آن هم اسفندار مذ نام داشت، جشنی با همین عنوان می گرفتند.

سپندار مذگان جشن زمین و گرامی داشت عشق است که هر دو در کنار هم معنا پیدا می کردند. در این روز زنان به شوهران خود با محبت هدیه می دادند. مردان نیز زنان و دختران را بر تخت شاهی نشانده، به آنها هدیه داده و از آنها فرمانبرداری می کردند.