دو تکه چوب

امروزه لازم نیست یک نفر حتما به چین و ماچین یا دیگر کشورهای شرق آسیا سفر کند تا ببیند که مردم غذا را با دو تکه چوب که در چین به آن کوای زی گفته می شود، می خورند. این واقعیت برای جوانان ایرانی دهۀ شصت که برای پیدا کردن کار به ژاپن می رفتند، یا بچه ها و خانواده های ایرانی همان زمان که به دلیل تیرگی روابط ایران با شوروی سابق و غرب، ناچار از تماشا کردن تعداد زیادی فیلم و سریال ژاپنی بودند، کاملاً آشنا و خودی است.

انسان از زمان های قدیم عاشق افسانه پردازی بوده است. شاید هم به دلیل تأخیر در اختراع خط و نوشتار و ثبت سرگذشت خودش، چاره ای غیر از افسانه پردازی نداشته است. خلاصه این که افواه و سینه های مردم، نقش رسانه را برای هم عصری ها و آیندگانشان را ایفا می کرده است. این رسانه هنوز هم با قدرت و البته به اشکال متنوع تر و مدرن تر، مثلاً فیلم های علمی تخیلی به حیات خود ادامه می دهد.

روزی یک دوست چینی در جمع چند همراه خارجی خودش دربارۀ منشاء استفاده از چوب های غذاخوری گفت انسان باستانی چین وقتی به صورت تصادفی پی برد که تکه گوشتی که روی آتش افتاده خوشمزه تر، اما داغ تر است، برای برداشتن آن از دو تکه چوب استفاده کرد و بقیه هم به او آفرین گفتند و تقلید کردند.

من که می خواستم حواس دوستانی را که در جمع بودند، به افسانه بودن و ارزش واقعی این روایت جلب کنم و مزاحی هم کرده باشم، گفتم بله تصادفاً همین اتفاق برای انسان باستان ایران هم افتاد و او هم از یک تکه چوب که سرش دو شاخه بود، برای برداشتن تکه گوشت استفاده کرد و به این ترتیب چنگال اختراع شد!

گذشته از مزاح و افسانه، واقعیتی که مخصوصاً به چشم ما ایرانی های ثروتمند از پول نفت و خریدار و مصرف کنندۀ همه چیز مستقیم فرو می رود، علاقۀ شدید و خلاقیتِ هوش بری است که چینی ها در استفاده از ابزار و ساخت ابزار جدید دارند.

عجالتاً به عنوان نمونه به همین دو تکه چوب دقت کنید که تقریبا کاری نمانده که از آنها نکشیده باشند.

از نمونه های کوچکش در اشکال و طرح های مختلف دائم الخدمت و یک بار مصرف برای صرف انواع غذاها استفاده می شود. \از یک نمونۀ نازک به عنوان سیخ کباب، غذای پرطرفدار شین جیانی در بیشتر شهرهای چین، استفاده می شود. \نمونه های بزرگ تری که در آشپزخانه های منازل و رستوران ها استفاده می شود، حکم ملاقه در آشپزخانه های ما را دارد.

آیا فکر می کردید با دو تکه چوب بشود دل یک مرد را خرید؟ با این که گویی در ایرانِ مصرف گرا بافتن لباس با میل های بافتنی در حال منسوخ شدن است، در متروهای پکن می توان زن هایی را دید که با میل های چوبی بافتنی در حال بافتن شالی یا لباسی هستند.

زنی در ایستگاه راه آهن جین ده جن مشغول بافتن شالی با میل های چوبی بافتنی است

با وصل کردن یک سر دو تکه چوب بلند به یکدیگر انبر بزرگی درست می شود که زنان و مردانی در شهرهای چین با استفاده از آنها و سوار بر موتورهای برقیِ حامل یک جعبۀ فلزی، زباله ها و ته سیگارهایی را که مردم عمداً یا سهواً روی پیاده رو و خیابان یا کنار درختان و بوته ها انداخته اند، جمع آوری کرده و در داخل جعبه می اندازند.

برشمردن یک یک موارد استفاده از دو تکه چوب ساده و ارزان را بس می کنم و به مورد دیگری از مهارت و ذهنیت چینی ها در استفاده از ابزار و ساخت ابزار جدید اشاره می کنم.

با این که مساحت چین شش برابر مساحت ایران است، اما از نظر بافت کثیرالمله بودن، این دو کشور شباهت زیادی به یکدیگر دارند. طبیعی است که درست مثل ایران هر کدام از ملیت ها یا اقوام، زبان و آداب و فرهنگ و سنت و غذاهای مخصوص خود را دارند. متأسفانه در ایران همراه با بالا رفتن سرعت کار و زندگی، حوصلۀ مردم و علی الخصوص رستوران های طرف قرارداد با شرکت ها برای پرداختن به غذاهای محلی و سنتی کم شده و عموماً فقط غذاهای ساده شده ای مثل برنج با نوعی خورش تولید کرده و به خورد خلق الله می دهند.

اما برخورد چینی های مبتکر با غذاهای سنتی خودشان این قدر بی رحمانه نبوده است. مثلاً آنها به جای این که فکر کنند درست کردن کوفته برای رستوران یک شرکت کار سختی است و می شود کلاً این گزینه را در فهرست غذا نادیده گرفت؛ به جایی هم برنمی خورد، به این فکر می کنند که چطور می شود غذای به این خوشمزگی را با سرعت بیشتر به تولید انبوه رساند! همین طور است در مورد انواع نان های محلی.

^{چوب های غذاخوری از جنس چینی و با تزئینات زیبا از اندیشه نگارهای باستانی چین محصول شهر جین ده جن در استان جیان شی که از زمان های قدیم یکی از مراکز مهم تولید چینی آلات بوده است.}

وقتی فقط در نظر بگیریم که با چنین کارهای کوچکی، تمیزی شهر و کارآفرینی و تولید ابزار و تولید محصولاتِ استفاده کننده از آن ابزار و اسباب بازی های ملهم از این ابزار و دوره های آموزشی برای استفاده از این ابزار و هزاران هزار سود جانبی دیگر حاصل می شود، می توان گفت که دو تکه چوب معمولی با ابتکار و خلاقیت قادر است مشاغل زیادی ایجاد کند و مواردی مثل تمیزی سطح شهر و آذین بندی های ساده مثل هنر کاغذبری، جهانگردان و پول های آنها را بی چک و چانه به یک کشور سرازیر کند.