نامه دوم؛ بازار پان جیا یوان، نمایشگاه زنده فرهنگ چین

در این بازارهای کهنه فروشی که سابقه آنها به حدود 200 سال پیش برمی گردد، داد و ستد در تاریکی پیش از سپیده دم انجام می شد. زیرا هم خریداران اجناس ارزان قیمت دست دوم و هم فروشندگانی که برای خرج زندگیشان اسباب و وسایلشان را می فروختند، ترجیح می دادند در گرگ و میش هوا که چهره شان قابل تشخیص نیست خرید و فروش کنند. همچنین اجناسی که از منابع مشکوکی به دست آمده بود در این بازارهای غیررسمی و غیرقانونی به سرعت و بدون نیاز به پرداخت اجاره و مالیات به قیمت ارزان خرید و فروش می شد.

بازار پان جیا یوان نیز چنین پیشینه ای دارد. در سال های دهه 80 میلادی مردمی که نیاز به پول داشتند، روزهای آخر هفته وسایل قدیمی و یادگارهای اجدادی خود را برای فروش به این محل می آوردند و چون خرید و فروش آثار هنری و عتیقه در آن زمان ممنوع بود این بازار هم تقریبا به شکل غیرقانونی کار می کرد

این محل به زودی به عنوان جایی برای خرید و فروش آثار هنری و عتیقه معروف شد. در دهه 1990 کوچه های باریک این محل آنقدر شلوغ شده بود که فروشندگان بساط خود را به یک قطعه زمین جنگلی در کنار پل پان جیا یوان منتقل کردند. بیشتر دستفروش هایی که بساط خود را در زیر سایه تخته سنگ ها پهن می کردند، کشاورزانی از حومه پکن و استان های نزدیک بودند و خرده ریزهای قدیمی را که از روستاهای محل زندگیشان جمع کرده بودند در اینجا می فروختند. از سال 1994 که فروش آثار هنری و فعالیت حراجی ها آزاد شد، سیل فروشندگان این کالاها به این منطقه سرازیر شد.

مقامات محلی در ابتدا خواستند از گسترش این بازار غیررسمی که موجب راه بندان و اختلال در نظم محل می شد، جلوگیری کنند. ولی وقتی به خاطر تقاضای روزافزون، این تلاش ها به نتیجه نرسید، تصمیم گرفتند که به آن سروسامان بدهند. پس محل کنونی این بازار را ساختند و از دستفروشان خواستند که با پرداخت اجاره به آنجا نقل مکان کنند.

به این ترتیب بود که بازار کنونی پان جیا یوان به عنوان نخستین بازار عتیقه قانونی پکن در سال 1995 شکل گرفت.

تصمیمی که اکنون بسیار هوشمندانه به نظر می رسد و در نتیجه آن هم اکنون پان جیا یوان علاوه بر اهمیتی که از نظر گردشگری و فرهنگی یافته، سالانه چند صد میلیون یوان درآمد دارد.

افسانه گنج های پنهان پان جیا یوان

بعد از اینکه برخی از گردشگران و مجموعه داران در سال های نخست کار این بازار توانستند عتیقه ها و آثار تاریخی بسیار با ارزشی را که فروشندگان از اهمیت آنها اطلاع نداشتند، با قیمت های بسیار ارزان بخرند، آوازه پان جیا یوان به عنوان معدن طلای ناشناخته شرق بین مجموعه داران چین و جهان پیچید و پس از آن بود که موجی از این جویندگان طلا از میان خاشاک، روانه پان جیا یوان شد و روز به روز بر شهرت جهانی آن افزود. هر چند چنین مواردی هر روز اتفاق نمی افتد ولی هنوز هم بسیاری بخت خود را برای یافتن عتیقه هایی با ارزش را در این بازار می آزمایند. ولی یافتن چنین گنج هایی نیازمند دانش و تجربه بسیار بالایی است و چیزی نیست که هر عتیقه دوست تازه کاری بتواند به یافتنش امیدوار باشد.

امروزه فروشندگان این بازار برخلاف پیشینیان کم توقع خود سعی می کنند هر جنس معمولی را که می توان مشابه آن را در ده ها غرفه دیگر دید، به عنوان عتیقه هایی چند صد ساله به قیمت هایی نجومی بفروشند و در میان دریای اجناس قدیمی که نمونه های بازساخت شده نیز برای چشم ناآزموده با اصل مو نمی زند، هر خرید بزرگی باید با احتیاط انجام شود.

اما برای آنان که در بند آرمان رو به زوال «اصالت» نیستند، پان جیا یوان همچنان گنجینه ای است که با گشاده دستی برای هر بازدیدکننده ای با هر سطح مالی، هدیه ای برای به یادگار دادن دارد. هدیه ای که شاید تنها خاطره ای شیرین از گردشی در میان تاریخ و فرهنگ باشد.