کاشغر – موزه زنده

شهر کاشغر واقع در جنوب غربی منطقه خودمختار ملیت اویغور شین جیان، بیش از 2100 سال قدمت دارد. خیابان های تاریخی این شهر تقریبا ظاهر 17 قرن پیش خود را حفظ کرده اند. شمار زیادی از آثار معماری ها در این شهر 400 سال پیش ساخته شده است. دانشمندان چینی این شهر را تنها شهر کشور با وِِیژگی مناطق غربی باستانی ارزیابی می کنند و کارشناسان سازمان ملل نیز آن را مهم ترین شهر قدیمی باقی مانده در جاده ابریشم تلقی می کنند. ولی چگونگی حفاظت از سیمای معماری این شهر با قدمت هزار سال مورد توجه شخصیت های داخلی و خارجی قرار دارد. در ویژه برنامه امشب به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین، گزارشی از روند بازسازی شهر کاشغر پخش می کنیم.

عبدالحمید صوفی حاجی معاون وزیر تبلیغات شهر کاشغر در بازار «هوآ پن» واقع در بافت قدیمی کاشغر به یک درخت توت در کنار یک خانه قدیمی اشاره کرده و روند بازسازی خانه های ضعیف در مناطق تحت بازسازی آزمایشی شهر کاشغر را به ما توضیح داد. او می گوید نه مساحت نه تعداد اتاق های خانه های قبلی هیچ تغییری نکرده است. در روند بازسازی حتی تک درخت ها هم دست نخورده باقی می مانند. عیسی جان اَحَد عضو دائم شهرداری و معاون ستاد فرماندهی بازسازی خانه های قدیمی این شهر در این باره به خبرنگار گفت: «در سال گذشته پس از بررسی همه جانبه متوجه شدیم که بیش از 80 درصد خانه های مناطق قدیمی توان ضد زلزله نیستند و سست محسوب می شوند. بر این اساس اولین هدف ما تقویت مقاومت این خانه ها در برابر زمین لرزه بود. ما می خواهیم از طریق تجدید تاسیسات، خانه های خود را ضد زلزله کنیم. دومین هدف تکمیل تاسیسات و بهبود شرایط زندگی مردم است. سومین هدف از بازسازی، حفظ سبک معماری و فرهنگ و تاریخ ملیت اویغور است».

عبدالحمید معاون وزیر تبلیغات کاشغر در بازار «هوا پن» که جزو مناطق بازسازی آزمایشی است، می گوید که خانه های قدیمی بازسازی شده ضد زلزله می شوند در حالی که ظاهر قدیمی و خشتی خود را حفظ می کنند. صاحبان خانه های قدیمی دارای کمتر از 50 متر مساحت می توانند خانه هایی به همین مساحت در جایی دیگر از دولت بگیرند. از فضای خانه های سست برچیده شده برای راه سازی استفاده خواهد شد. در روند بازسازی تلاش می شود که سبک معماری ملیت اویغور حفظ شود.

ساکنان اطراف بازار «هوا پن» نسبت به خانه های جدید خود بسیار راضی هستند. حوّاخان ممّد پیر زن 83 ساله در جلو خانه جدیدش با هیجان می گوید: «خانه قبلی ام خیلی قدیمی بود. حالا دولت یک خانه جدید به من داده است. خانه قبلی ام همیشه تاریک بود، ولی خانه جدید خیلی روشن است. در اینجا خیلی احساس شادی می کنم.»

مجتمع مسکونی «شین فو هوآ یوان» پروژه ای است که دولت کاشغر برای جا به جایی ساکنان مناطق قدیمی آماده کرده است. از ماه فوریه امسال، جمعا 2443 نفر از 710 خانوار به این مجتمع مسکونی منتقل شده اند.

گلنسا امین توران در ماه فوریه امسال به خانه جدیدش آمده است. او به جای خانه خشتی 20 متر مربعی خود یک خانه به مساحت 48 متر مربع از دولت گرفته و خیلی راضی است. او به خبرنگار می گوید: «پس از منتقل شدن به خانه جدید، حالت روانی من هم بهتر شده است. خانه جدید خیلی روشن و بزرگ تر از خانه قبلی ام است. از وقتی به این خانه آمده ام، احساس می کنم جوان تر شده ام.»

تاج نسا اسلام پیر زنی است که با اعضای خانواده اش نیم سال پیش به خانه جدید رفته است. مساحت خانه جدید آنها 50 متر مربع است. خانه قبلی آنها حتی دستشویی هم نداشت.

تاج نسا اسلام خیلی از سیاست دولت برای بازسازی مناطق قدیمی حمایت می کند. زیرا این سیاست تا اندازه زیادی شرایط زندگی خانواده او را بهبود داده است. علاوه بر این وی پس از آمدن به اینجا فرصت های شغلی بیشتری هم پیدا کرده است. او به خبرنگار می گوید: «دولت نه تنها مشکل اقامت ما را حل کرده، بلکه به ما یک دستگاه تلویزیون هدیه داده و ماهانه 800 یوان کمک هزینه پرداخت می کند. در مقایسه با گذشته، من احساس می کنم که زندگی مرفه تری دارم. خیلی احساس راحتی می کنم.»

عمدۀ کارهای بازسازی مناطق قدیمی در شهر کاشغر، بهسازی خانه های سست است و بیشتر صاحبان خانه های قدیمی از خانواده های فقیر هستند. برای جلوگیری از ایجاد مشکلات برای این گروه از مردم هنگام جا به جایی، دولت کاشغر روش هایی را برای کمک به آنان از جمله اختصاص کمک هزینه مطرح کرده است. عیسی جان احد عضو دائم شهرداری و معاون ستاد فرماندهی بازسازی خانه های قدیمی این شهر در اشاره به این تسهیلات می گوید: «اولاً هزینه گرمایش خانه های جدید، پس از انتقال خانواده ها تا 5 سال آینده بر عهده دولت است. دوم این که به هر سر تحت پوشش تامین اجتماعی 30 یوان کمک هزینه داده می شود. سوم این که یک بازار در نزدیکی این مجتمع های مسکونی ایجاد شده تا بتوانند محلی برای کسب و کار داشته باشند. علاوه بر این بین افراد تحت پوشش تامین اجتماعی کارت استفاده رایگان از اتوبوس توزیع شده است.»

با توجه به ارزش فرهنگی تاریخی بی بدیل شهر کاشغر، بازسازی آن مورد توجه گسترده بین المللی نیز قرار گرفته است. در ماه ژوئن امسال بئاتریچه کالدون، مسئول پروژه های میراث فرهنگی دفتر نمایندگی یونسکو وابسته به سازمان ملل در پکن و همراهان او برای بازرسی از روند بازسازی شهر کاشغر به این منطقه سفر کردند. آنان پس از رسیدگی معتقدند که پس از بازسازی ویژگی های معماری و آداب و رسوم سنتی ساکنان کاشغر حفظ شده که نمادی از روحیه انسان محوری در انجام امور است و کاملا با قواعد بین المللی منطبق است. تجربه بازسازی این شهر ممکن است به عنوان الگوی جهانی مطرح شود.

برخی از شهروندان خارجی نیز پس از بازدید از کاشغر سیاست دولت محلی برای بازسازی را مورد تقدیر قرار داده اند.

رشید احمد از پاکستان در مصاحبه گفت: «بسیار خوشحالم که مشاهده کردم دولت خانه های جدیدی برای ساکنان ایجاد کرده است. این خانه ها کاملا بر اساس سبک معماری قبلی ساخته شده اند. این سیاست بسیار خوب است و ضمن حفظ سبک معماری قبلی، تسهیلات زندگی مدرن را برای مردم شهر فراهم کرده است.»

اؤزجان بوزه از ترکیه گفت: «بسیار خوشحال شدم که دیدم دولت محلی به طور مطلوبی از جاهای دیدنی تاریخی حفاظت کرده است. سیمای تاریخی شهر آسیب ندیده و شرایط زندگی مدرن نیز در بازسازی خانه ها در نظر گرفته شده است. امروزه شهر کاشغر یک موزه ای زنده است که تاسیسات و تجهیزات زندگی مردم را در خود دارد.»