هوآ توئو معروف ترین پزشک چین باستان

مردم چین در توصیف یک پزشک حاذق می گویند «گویی هوآ توئو دوباره زاده شده است».

هوآ توئو در اواخر سلسلۀ هان شرقی در سده های دوم و سوم میلادی می زیست و از اهالی استان ان هویی در شرق چین بود. او از کودکی شروع به دانش اندوزی کرد و از مجموعۀ علوم زمان به پزشکی و تشریح بدن انسان علاقۀ بسیار داشت. وی برای یادگیری بیشتر دربارۀ این علوم به نقاط مختلف سفر و در کلاس درس استادان نامدار شرکت کرد. در آن زمان حکومت مرکزی سلسلۀ هان شرقی چندان مورد توجه نبود و درگیری های پیوسته میان اقتدارگرایان نظامی محلی رخ می داد. زادگاه هوآ توئو منطقه ای جنگی بود؛ بنابراین تصمیم گرفت با بهره بردن از علوم پزشکی به مردم جنگ زده کمک کند و از رنج آنها بکاهد.

وی برای فراگیری دانش پزشکی نه تنها از دانش پزشکان مشهور بهره برد بلکه از تجربیات مردم در درمان بیماری ها هم استفاده کرد. وی به ویژه در اجرای عمل های جراحی پیشرفت بسیاری کرد و توانست در بخش داخلی و عمل جراحی زنان و اطفال فعالیت کند. چینی های نسل بعد هوآ توئو او را بنیانگذار عمل جراحی شناختند. هوآ توئو در پیشبرد طب چین باستان سهم بسیاری دارد. وی توانست از گیاهی به نام داتوره Daturaمادۀ بی حس کنندۀ «ما فو سان» را تهیه کند. نسخۀ تهیۀ این دارو از بین رفته و امروزه در دسترس نیست. ولی تاریخ دانان امروزی هوآ توئو را کاشف مادۀ بی حس کننده و اولین فردی می شناسند که عمل جراحی در بی هوشی را اجرا کرده است. در مقایسه با معرفی مادۀ بی حس کننده در انگلستان و عمل جراحی با مواد بیهوش کننده در آمریکا، این کار 1600 سال زودتر در چین اتفاق افتاده است. مادۀ بی حسی «ما فو سان» به کشورهایی مانند کره، ژاپن و مراکش نیز صادر شد. پیشرفت هوآ توئو در عمل جراحی با کشف مادۀ بی حس کننده روز به روز افزایش یافت. وی با عمل جراحی بسیاری از بیماری های داخلی را درمان می کرد.

وی بیماری داشت که ناگهان دچار دل درد شده بود. تشخیص هوآ توئو ورم آپاندیس بود. بنابراین ناچار از خارج کردن زائده از بدن بیمار شد. پس از اجرای عمل جراحی بیمار سلامتی خود را باز یافت. هوآ توئو همچنین بنیانگذار ورزش درمانی است. به عقیده وی هر فرد می تواند با اجرای حرکات ورزشی سلامت فیزیکی خود را تقویت کند. این پزشک متبحر معتقد بود که لولای دری که پیوسته حرکت کند، مستهلک نمی شود و آبی جاری نمی گندد. با این باور او نتیجه گرفت که اجرای تمرینات ورزشی هم انسان را از کرختی و کهولت دور می کند. وی از حرکات 5 حیوان یعنی ببر، آهو، خرس، میمون و پرنده ایده گرفت و از آنها در آفرینش حرکات ورزشی (وو شو) بهره برد. دو تن از شاگردان وی توانستند با اجرای این حرکات ورزشی اندام خود را تقویت و به مدت 90 سال عمر کنند. وو شوی حیوانات پنجگانه تا امروز رواج دارد و یکی از شیوه های بدنسازی مردم چین محسوب می شود.

هوآ توئو در زمینۀ درمان بیماری های انگلی، روانی و بیماری های سالمندان هم مطالعات ویژه ای داشته اما متاسفانه آثارش به جا نمانده است. طبق یادداشت کتاب حماسی «سه کشورنامه»، تسائو تسائو یکی از دیکتاتورهای نظامی وقت از هوآ توئو خواست کرد که سردردش را معالجه کند. هوآ توئو پس از معاینه به تسائو تسائو پیشنهاد کرد که برای معالجه سردردش مادۀ بی حس کننده استفاده کند تا او بتواند برای درمان و جراحی سرش را بشکافد. در آن زمان که مردم با جراحی جمجمه آشنایی نداشتند، تسائو تسائو این پیشنهاد را نقشه ای برای سوء قصد به جانش تعبیر کرد و پزشک را به زندان انداخت. طی سه سالی که هوآ توئو در زندان به سر برد، توانست اثر پزشکی «چین نآن جین» را خلق کند. او امیدوار بود که مهارت و تجربیاتش پس از مرگ به دست فراموشی سپرده نشود و برای نسل های بعد باقی بماند. بنابراین تصمیم گرفت تا این اثر را به دست نگهبان به بیرون از زندان منتقل کند، ولی نگهبان هرگز جرأت نکرد کتاب را خارج کند. هوآ توئو چنان ناامید شد که اثر گرانقدرش را سوزاند و خود نیز کمی بعد به فرمان تسائو تسائو کشته شد.

گرچه اثر هوآ توئو امروز در دست نیست، ولی وو پو و لی دآن جی دو شاگرد وی آثار بسیاری خلق کردند و در طب چینی به موفقیت های زیادی دست یافتند. هوآ توئو در تمام عمر خود برای برطرف کردن رنج مردم تلاش کرد. مردم چین همواره او را به خاطر تلاش هایش ستوده اند. در بعضی مناطق چین معابد یادبود هوآ توئو برپا شده است. چینی های امروز اگر بخواهند از پزشکی ستایش کنند، دربارۀ او اصطلاح «هوآ توئو» ی زنده را به کار می برد.