نقاشی مشهور چین «چین مین شان هه تون»

نقاشی مشهور که «نقشۀ رود شان هه در پنجمین موقعیت نجومی خورشید در مسیر خود» نام دارد، 25 سانتی متر ارتفاع و 5 متر و 28 سانتی متر طول دارد و به قلم «جآن تسه دون» نقاش مشهور دوران سلسلۀ سون شمالی چین ترسیم شده است.

وی نقاش فرهنگستان هنر امپراطوری بود و به ویژه به ترسیم عرابه، اسب، خیابان، شهر و کشتی علاقۀ زیادی داشت.

وی در این اثر مشهور و تاریخی با کمال مهارت و به شکلی واقعی مناظر شکوفای دو ساحل رود «بآن» در پایتخت آن زمان را ترسیم کرده است.

این نقاشی از راست شروع می شود و نخست مناظر روستایی یعنی حومۀ پایتخت سلسلۀ سون شمالی را می نمایاند. در این بخش دهقانان اسب های بارکش را به سوی شهر می رانند. بخش میانی به طور عمده نمایشی از مناظر دو ساحل رود «بآن» است.

این رود در آن زمان مرکز کشتیرانی سون شمالی و راه عبور و مرور بازرگانان جنوب و شمال بود. در این قسمت نقاشی کشتی ها دیده می شوند که در حال حمل و نقل بار هستند و به یاری کشتی های یدکی و یا زور بازوی پاروزنان به پیش حرکت می کنند. بعضی کشتی ها در ساحل پهلو گرفته اند و به بارگیری و باراندازی مشغولند.

یک پل بزرگ بر این رود مانند رنگین کمانی جلوه گر است و از این رو مردم آن را «رنگین پل» می نامند. جالب ترین منظره این است که یک فروند کشتی در حال گذر از زیر رنگین پل است و عابران در حال تماشای آن هستند. قسمت چپ این نقاشی شلوغ ترین و پررونق ترین منظرۀ آن به شمار می رود که خیابان ها و مردم، عرابه ها و مغازه ها را نشان می دهد. در این بخش شکل و شمایل دهقانان، بازرگانان، راهبان، پزشکان، مردان و زنان و پیران و کودکان با یکدیگر متفاوت است.

در این اثر زندگی شهری در اواخر دوران سلسلۀ سون شمالی به طور مفصل ترسیم و زندگی و وضعیت اقشار مختلف مانند اوضاع اقتصادی و روابط شهر و روستا و آداب و رسوم مردم نمایان شده است. این نقاشی برای پژوهش و بررسی دربارۀ وضعیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سلسلۀ سون مدرک تاریخی زنده ای به شمار می رود. دامنۀ این اثر پرعظمت و ساختار و ترکیب آن دقیق، دلربا و جذاب است و شمار افرادی که در آن ترسیم شده اند به بیش از 500 تن می رسد.

از دیدگاه هنری، این اثر باارزش ترین نمایندۀ سنت نقاشی واقع گرایی در چین باستان محسوب می شود. این اثر از زمان آفریده شدن تا کنون مورد ستایش فراوان هنرشناسان و علاقه مندان به هنر قرار گرفته و گنج پر ارزشی محسوب می شود.

از این رو هنرمندان بسیاری دست به تقلید و استنساخ این اثر زدند که حتی آثار بعضی از هنرمندان استنساخ کننده در برخی موزه های داخل و خارج چین نگهداری می شوند. اما اصلِ اثر را امپراطوران و مأموران بلند پایه غارت و چپاول کردند. گفته می شود که این اثر چهار بار از خاندان های امپراطوری به سرقت رفت و آخرین بار در اوایل سدۀ بیست میلادی، آخرین امپراتور سلسلۀ چینگ آن را از شهر ممنوع ربود و به شمال شرقی چین برد. پس از تأسیس چین نو این نقاشی پر ارزش در موزۀ شهر ممنوع نگهداری می شود.