سفر به باختر

رمان کلاسیک «سفر به باختر»، موفق ترین روایت افسانه ای در تاریخ ادبیات چین محسوب می شود. در این افسانه سرگذشت ماجراجویانۀ خیالی شوان زآن یک راهب و استاد بودایی در سلسلۀ تان در قرن هفتم میلادی روایت می شود که برای یافتن کتب مقدس بودایی عازم هند می شود و جزئیات ماجراهای آفریده شدن راهب تان سِن و سه شاگرد وی و موانع، دشواری ها و مخاطراتی که این گروه روحانی چینی در راه سفربه باختر مواجه می شوند، تعریف شده است. مؤلف در این افسانه، قهرمان خدایگونه ای در هیئت یک میمون به نام سون وو کون آفریده که از هیچ قدرت و نیرویی هراس نداشته و رابطه اش با نیروهای شریر و اهریمنی مثل رابطۀ کارد و پنیر است. مؤلف با این آفریده، ذهنیت و نگاه خود به زندگی را معرفی می کند.

وو چن یین مؤلف افسانۀ «سفر به باختر» اهل شهرستان هوا ان استان جیآن سو بود. او از کودکی استعداد خاصی از خود نشان داد و خود را با مهارت هایش در زمینه های مختلف به اطرافیان معرفی کرد. او در نقاشی و خوشنویسی و بازی شطرنج ماهر بود و به سرودن شعر و تصنیف و گردآوری مجموعه های نقاشی و آثار خطاطی خوشنویسان و افراد مشهور علاقه داشت. در نوجوانی در زادگاهش به نوشتن مقاله های زیبا و ادبی اش مشهور و ممتاز بود ولی بارها در امتحانات کشوری برای ورود به خدمات دولتی ناکام شد و در نهایت فقر و تهیدستی به سر می برد.

سرگذشت اسفناک آشنا شدن او با فساد نظام سیاسی فئودالی و ناهماهنگی و برخوردهای ناعادلانه در مناسبات انسانی، تاثیرات جدی بر زندگی اش گذاشت. به نظر او زشتی و ناپاکی در جامعه، ناشی از ناتوانی و نادرستی استفادۀ زمامداران از استعدادها بود و درنتیجه افراد نادان و ضعیف العقل و بدخو بر مسند قدرت تکیه زده بودند. او مشتاق تغییر این وضعیت تیره و تار بود، ولی چون پسند حکمرانان نمی افتاد، در این کار موفق نشد. از این رو تمام خشم و نفرت خود از جامعه ای که در آن زندگی می کرد و آرزوها و آرمان هایش را در رمان خود با نام «سفربه باختر» جمع کرد.

با آن که وو چن یین رمان «سفر به باختر» را در دوران کهولت به رشتۀ تحریر در آورد، ولی در تمام طول عمرش برای آن زمینه سازی می کرد. در کودکی دائماً با پدرش به دیدن معابد باستانی و جنگل های حومۀ زادگاهش می رفت و به هر جا که می رسیدند، پدرش برای او افسانه های زیبایی دربارۀ آن محل ها تعریف می کرد. به این ترتیب علاقه و کنجکاوی او به روایات سحرآمیز کم کم در دلش پرورش می یافت. در حدود 30 سالگی روایات شگفت انگیز زیادی گردآوردهو آمادۀ نوشتن آنها بود. در حدود 50 سالگی بیش از ده فصل از رمانش را نوشته بود. ولی به عللی چند سال کار نگارش را متوقف کرد و در سال های پیری پس از استعفا از مقام دولتی و بازگشت به زادگاهش، نگارش رمان «سفر به باختر» را از سر گرفت و سرانجام به پایان رساند.

رمان «سفر به باختر» از حکایات مستقل ولی در عین حال مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است. در این حکایات موجودات بی مرگ و دارای نیروهای ماوراء طبیعی، دیوها و اهریمنان و رب النوع ها ی گوناگونی وجود دارند که هر کدام نمایندۀ نیکی ها از جمله عدالت و انصاف یا پلیدی ها از جمله شرارت و زشتی هستند. مؤلف در سراسر رمان دنیایی عجیب و غریب و پرزق و برق ایجاد کرده که در آن سایۀ انسان ها در همه جا دیده می شود. کاخ آسمانی به ظاهر مقدس و مجلل ولی در واقع امپراطور بسیار بلندمرتبه و مدعی عدل آن سست عنصر و نادان است.

روشن است که نویسندۀ رمان کاخ آسمانی را با دربار پادشاهی آن زمان چین مقایسه کرده است .در عالم اسفل تاریک و وحشتناک، مقامات از یکدیگر حمایت می کنند، رشوه می خورند و قانون را می شکنند و مردم بی گناه جائی برای شکایت ندارند. نویسنده با این اوصاف، بی عدالتی حاکم بر دربار امپراطور چین را به باد انتقاد گرفته است. دیوها و شیاطین به آدم کشی و آدم خواری و سرقت و تجاوز به زنان مبادرت می کنند و با اتکا به نیروی های ماورائی خود ازهیچ شر و جنایتی رویگردان نیستند. این مقامات به واقع تمثیلی از دیکتاتورها و مقامات حقیقی هستند و از سوی دیگر، سون وو کون، میمون – خدا و قهرمانی که مؤلف خلق کرده، نسبت به شرارت و اعمال پست و پلید، خشم و انزجار شدیدی دارد و با نیروی ماورائی که دارد و به کمک جین گو بان، چوب دست سحرآمیز خود، بر همۀ شیاطین و اهریمنان ددمنش غلبه می کند. این، در واقع آرزوی نویسنده به زدودن جامعه از هر گونه آلودگی، زشتی، پلیدی و نیروهای بداندیش و ظالم را نشان می دهد.

افسانۀ «سفر به باختر»، اثر وو چن یین، طی سال ها همواره الهام بخش آثار ادبی، فیلم، نمایشنامه و مجموعه های تلویزیونی برای کودکان چین بوده و تأثیر این نویسنده و اثر او بر نسل های بعد از خودش در چین فراوان و خارج از توصیف است.