کشف نسخه‌ای بسیار قدیمی از قرآن در آلمان

کارشناسان پی برده‌اند قرآنی که در کتابخانه دانشگاه توبینگن نگهداری می‌شود، بسیار قدیمی و به احتمال قوی قدیمی‌ترین قرآن موجود است.

به گزارش سایت فارسی بی بی سی ، کارشناسان پس از مطالعه سه برگ از قرآنی قدیمی به این نتیجه رسیده‌اند که تاریخ نگارش آن به قرن هفتم میلادی یا سرآغاز اسلام برمی‌گردد. قرآن یادشده از ۱۵۰ سال پیش در خزانه کتابخانه دانشگاه توبینگن نگه‌داری می‌شود، اما تاکنون کسی به قدمت و اهمیت آن پی نبرده بود.

نسخه‌شناسان با استفاده از تکنیک‌های تازه دریافته‌اند که قرآن مزبور به احتمال بالای ۹۵ درصد، در سال‌های ۶۴۹ تا ۶۷۵ میلادی تحریر شده است. یعنی تنها ۲۰ تا ۴۰ سال پس از وفات حضرت محمد، پیامبر اسلام.

بدین ترتیب این قرآن احتمالا قدیمی‌ترین متن موجود از کتاب مقدس مسلمانان است. متن روی پوستی محکم و مرغوب نوشته شده که توانسته صدها سال دوام بیاورد. دست‌نوشته قسمت پیوسته و بزرگی از کتاب مقدس مسلمانان را در بر دارد: از آیه ۳۷ سوره هفدهم تا آیه ۵۷ سوره سی و ششم.

یک سخنگوی کتابخانه دانشگاه توبینگن گفت که تنها با استفاده از تکنیک‌های کامپیوتری و روش‌های علوم طبیعی، تعیین عمر متن یادشده ممکن شده است. تاکنون گمان می‌رفت که این قرآن به قرن‌های هشتم یا نهم میلادی یعنی سده‌های دوم و سوم هجری برمی‌گردد.

آگاهی دیگری که در حد احتمال به دست می‌آید این است که قرآن مزبور به خط علی بن ابی‌طالب، چهارمین خلیفه مسلمانان و اولین امام شیعیان باشد. این حدس از آنجا قوت می‌گیرد که امام علی در صدر اسلام یکی از نادر افراد باسواد بود که گفته می‌شود "حافظ" بود؛ یعنی قرآن را از بر داشت.

تحقیقی گسترده و پیشرفته

پروژه "کورانیکا"ی دانشگاه توبینگن (Coranica)، مسئولیت ارزش‌یابی قرآن یادشده و چندین متن کهنه را به عهده داشت. چند مؤسسه مطالعات علمی در این پروژه شرکت دارند، مانند "آکادمی دست‌نوشته‌ها و مکاتبات پاریس" و "آکادمی علوم براندنبورگ" در برلین. پروژه از حمایت انجمن پژوهش‌های آلمان و بنیاد ملی تحقیقات علمی فرانسه برخوردار است.

در تحقیقات گسترده‌ای که با هدف بازشناسی و تبارشناسی قرآن صورت می‌گیرد، دریافتن سیر پیدایش و تطور قرآن در بستر تاریخی و با تکیه بر "شواهد مادی" آن دوره مورد نظر است.

در این تحقیقات کارشناسان می‌کوشند در کنار واکاوی و تحلیل شیوه‌ خط و نگارش، با وارسی جنس دست‌نوشته، قدمت آن را هرچه دقیق‌تر مشخص کنند.

انستیتوی مطالعات اشعه‌ای دانشگاه زوریخ با استفاده از روش تشعشعات کربنیک که در تعیین قدمت آثار باستانی به کار می‌رود، در ارزیابی قرآن یادشده نقش مهمی ایفا کرد. عناصر کربنیک با گذشت زمان در مواد آلی به میزان بسیار اندکی ایزوتوپ‌های حاوی رادیواکتیو باقی می‌گذارند. با بررسی این مواد می‌توان قدمت و عمر اشیاء را با دقتی بالا تعیین کرد.

اوراق قرآن یادشده به خط کوفی است که یکی از قدیمی‌ترین خط‌ها در زبان عربی به شمار می‌رود. متن یادشده به یکی از انواع قدیمی‌تر این خط که به "حجازی" معروف است، نوشته شده.

به گفته دانشگاه توبینگن، نمونه‌ای از قرآن قدیمی در پاییز آینده در نمایشگاهی در شهر انتورپ در هلند به تماشا گذاشته می‌شود.

قرآن یادشده در سال ۱۸۶۴ در خاورمیانه خریداری و به آلمان منتقل شد و از آن موقع در مخزن کتاب‌های خطی کتابخانه توبینگن نگه‌داری می‌شود.

نسخه‌های قرآن‌ دست‌نویس کتابخانه دانشگاه توبینگن هم در خزانه کتاب‌های عتیقه و برخی از آن‌ها همچنین به طور دیجیتال در اینترنت در اختیار پژوهشگران قرار دارند.