مشخصات فنی و تخصصی ایران ۱۴۰؛ هواپیمای سانحه دیده را بهتر بشناسید

هواپیمایی که صبح 10اوت در تهران سقوط کرد، یک هواپیمای اوکراینی‌الاصل است که توسط شرکت هواپیماسازی هسا با نام ایران ۱۴۰ تولید شده است.

صبح یکشنبه یک فروند هواپیمای ایرانی در حوالی محدوده شهرک آزادی سقوط کرد. این هواپیما از فرودگاه مهرآباد تهران در حال عزیمت به سمت طبس بوده که در حین بلند شدن از فرودگاه مهرآباد دچار سانحه شده و اندکی پس از پرواز، دم و بخش‌هایی از بال هواپیما از بدنه جدا شده و در حوالی تهرانسر سقوط کرده و سپس، خود هواپیما نیز در منطقه شیشه مینا - شهرک آزادی سقوط می‌کند.

طبق آمار ، در این حادثه تاکنون 39 تن کشته شده‌اند که 8 نفر از آنها کادر پرواز هستند. البته 3 نفر نیز از هواپیما به بیرون پرتاب شده‌اند که هر سه به بیمارستان منتقل شده‌اند اما رئیس اورژانس گفته که میزان سوختگی این 3 مجروح، بالاست.

حمید حبیبی معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری، این هواپیما را از مدل هواپیماهای ایران 140 که در اختیار شرکت سپاهان ایر بوده، اعلام کرده است.

او گفته است، "صبح امروز یک فروند هواپیمای مسافربری ایران 140 که در ساعت 9:18 دقیقه در مسیر تهران - طبس پرواز کرده بود، دچار سانحه شد. شماره ثبت این هواپیما نیز EP-GPA بوده است."

ایران 140، همان هواپیمای آنتونوف 140 اوکراینی است که توسط شرکت هواپیماسازی ایران (هسا)، تولید شده است. ماجرای ساخت این هواپیما به سال 1374 باز می‌گردد که در این سال یک قرارداد بین ایران و اوکراین امضا می‌شود که طبق آن، دولت کی‌اف متعهد می‌شود که در زمینه تولید هواپیمای آنتونوف 140 در شرکت هسا، با ایران همکاری کند.

پس از انعقاد این قرارداد و با گذشته چند سال، اولین فروند از این هواپیما که نمونه مونتاژ شده آنتونوف اوکراینی بود، رونمایی می‌شود اما طبق قرار داد اولیه و پس از مونتاژ اولین فروند از این هواپیما و انتقال کامل فناوری ساخت این مدل از هواپیماها، نمونه‌های بعدی این هواپیما به دست متخصصان کشورمان و به صورت بومی تولید می‌شود.

اولین فروند از این هواپیماهای ساخته شده در کشور، در سال 2000 میلادی اولین تست پروازی خود را انجام و دو سال بعد و در سال 2002 میلادی رسما رونمایی می‌شود تا ایران نیز رسما به جمع سازندگان این هواپیماها بپیوندد.

با توجه به امکانات موجود در کشور و در همان گام اول، هسا کار ساخت 12 فروند از این هواپیماها را آغاز کرد ولی اندکی بعد، به دلیل مشکلات مالی، عدم استقبال شرکت‌های هواپیمایی داخلی و البته خلف وعده‌های طرف مقابل، کار تولید این هواپیماها در اصفهان با مشکل مواجه شد ولی در عین حال، هسا توانست چندین فروند (طبق اطلاعات منتشره 9 فروند) از این هواپیماها را تولید کند.

یکی از مولفه‌های مهم مدل ایرانی و بومی هواپیماهای آنتونوف، استفاده از تجهیزات به روز و پیشرفته در سامانه‌های این هواپیما نسبت به مدل اوکراینی آن اعلام شده است.

مشخصات هواپیمای ایران 140

حداکثر ظرفیت حمل مسافر این هواپیما، 100 نفر است. این هواپیما قابلیت استفاده به عنوان یک هواپیمای منطقه‌ای، ترابری، امدادی و گشت هوایی را دارد.

این هواپیما از موتور دو ملخه استفاده می‌کند که قدرت موتور آن، 2500 اسب بخار است یعنی موتور این هواپیما به اندازه 22 خودرویی که قدرت‌شان 110 اسب بخار است، قدرت دارد.

در این هواپیما به منظور حفظ فضای ظاهری داخلی، از یک دیواره سبک جداکننده بین قسمت بار و مسافر استفاده شده است. بارگیری از در بار که در جلوی هواپیما سمت راست قرار دارد، انجام شده و بارها بر روی پلت‌هایی که کف هواپیما قرار داده شده‌اند، قرار می‌گیرند.

فضای داخلی هواپیمای ایران 140 در مدل‌های صرفا باری-مسافری، در سه مدل با حجم‌های مختلف حمل بار و مسافر، طراحی شده است.

در یک مدل، هواپیما قابلیت حمل 1650 کیلوگرم بار و 36 نفر مسافر دارد، در مدل دیگر، هواپیما قابلیت حمل 2650 کیلوگرم بار و 28 نفر مسافر و در مدل دیگر نیز، هواپیما قادر است 3650 کیلوگرم بار و 20 نفر مسافر را حمل کند که در صورت عدم حمل بار، مجموعاً همه مدل‌ها قابلیت حمل 100 مسافر را دارند.

این هواپیماها از موتور نسبتا خوبی به نام "توربوپراپ (Turboprop)" استفاده می‌کنند که دارای دو ملخ است. موتور توربوپراپ یک موتور توربین گاز یا همان جت است که نیروی جلوبرندگی هواپیما را با چرخش پراپ (ملخ) ایجاد می‌کند. در صورتی که در موتور جت توربوفن، این نیرو توسط عکس‌العمل گاز خروجی از موتور و هوای جابجا شده توسط فن تولید می‌شود.

یکی از مهمترین ویژگی‌های این هواپیما تغییر کاربری داخلی آن است. به طوری که این هواپیما علاوه بر تغییر کاربری از باری به مسافری و از مسافری به باری، قابلیت تبدیل شدن به یک آمبولانس هوایی را نیز دارد.

این هواپیما قادر است که 12 مجروح خوابیده (روی کیت حمل مجروح)، 8 مجروح نشسته، 1 مجروح اورژانسی و 4 کادر پزشکی به اضافه امکانات تخصصی نگهداری و مراقبت از بیمار را حمل کند که این خود نسبت به مدل اوکراینی ویژگی برتری بخش است.

ناگفته نماند که برای هر نوع فعالیتی اعم از خرید قطعات هوایی، تست مجموعه‌ها و نصب روی هواپیما، تست‌های زمینی و پروازی و پروسه‌های رفع عیب، باید مطابق استانداردهای هوایی و با اخذ مجوزهای لازم باشد که در این زمینه، برای تولید ایران 140 نیز گواهینامه تایپ (نوع)، گواهینامه صدا، گواهینامه موتور و گواهینامه تولید از مراجع بین‌المللی و داخلی اخذ شده است.

این هواپیما با طول کلی هواپیما 22 متر، طول بال 24 متر، قادر است با بیشینه وزن برخاست 19 تُن، بیشینه سرعت در حدود 600 کیلومتر بر ساعت و سرعت حرکت 450 کیلومتر بر ساعت، در آب‌ و هوای گرم، خشک و مرطوب پرواز کند.

پیشتر نیز یک نمونه از هواپیماهای ایران 140 در 27 بهمن 1387 در منطقه شاهین شهر اصفهان سقوط کرد. در آن حادثه، یک استاد خلبان در حال آموزش چهار خلبان و در قالب دوره آموزشی تایپ (نوع) هواپیما بود که با سقوط هواپیما، استاد و 4 شاگردش در دم کشته شدند.