هنر ایران در موزه سلطنتی اونتاریو

موزه سلطنتی اونتاریو در کانادا یکی از بزرگترین موزه‌های فرهنگ دنیا در آمریکای شمالی به شمار می‌رود. این موزه که در مرکز تورنتو قرار دارد در سال ۱۹۱۴ گشایش یافت و سالانه حدود یک میلیون نفر از آن دیدن می‌کنند.

آثار موجود در موزه سلطنتی اونتاریو در دو بخش اصلی رده‌بندی شده‌اند: "فرهنگ دنیا" و "تاریخ طبیعی". بخش فرهنگ دربرگیرنده مجموعه بزرگی از آثار روم باستان، مصر، میانرودان، ایران، هندوستان، چین و ... است.

آثار ایرانی از دوره‌ها و مناطق گوناگونی گردآوری شده‌اند؛ از ظروف سفالی هزاره چهارم پیش از میلاد و نشان‌های طلایی هخامنشیان گرفته تا سرامیک‌های کاشان در سده دوازدهم میلادی و اشیای نقاشی شدهء دوره قاجار در تهران.

این موزه همچنین به تازگی میزان برنامه‌ای یک روزه برای شناساندن میراث فرهنگی ایران در تورنتو بود؛ برنامه‌ای که هر ماه برای یک کشور در این موزه برگزار می‌شود. کلان‌شهر تورنتو یکی از بزرگترین جوامع مهاجر ایرانی در دنیا را در خود جای داده است. برآورد می‌شود که اکنون حدود صد هزار ایرانی در این منطقه زندگی‌ می‌کنند.

مجموعه هنر ایران در موزه سلطنتی اونتاریو گرچه پرتعداد و غنی است اما از سوی گردانندگان موزه چندان مورد توجه به نظر نمی‌رسد. در این موزه، هنر رومی، چینی، مصری و ... بخش‌های مشخص خود را دارند اما آثار ایرانی در بخشی به نام "خاورمیانه" پراکنده‌اند؛ در صفحه آنلاین "گالری خاورمیانه" در تارنمای موزه نیز گرچه به تمدن‌های پیرامون دجله و فرات به روشنی اشاره شده، نامی از "نخستین امپراتوری دنیای باستان" در این منطقه به میان نیامده است؛ رویکردی که در رابطه با آثار "امپرتواری روم" درموزه به گونه‌ای کاملا متفاوت به چشم می‌خورد.

بیشترین بخش آثار ایرانی در موزه سلطنتی اونتاریو به سفال اختصاص دارد. این آثار سفالین اغلب در کاشان و کرمان شکل گرفته‌اند و توجه پژوهشگران سفال را هم به خود جلب کرده‌اند. در سال ٢٠١٣ کتاب نفیسی نیز درباره این آثار توسط انتشارات بریل در هلند با همکاری موزه سلطنتی اونتاریو به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است.

لیزا گلومبک، از مؤلفان این کتاب می‌گوید: "سفال‌های ایرانی در چندین دوره به موزه سلطنتی اونتاریو آورده شده‌اند؛ در آغاز حدود چهل اثر در فاصله سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۱۰ توسط دلالان مصری، بریتانیایی و فرانسوی همراه با آثاری دیگر از خاورزمین به کانادا آورده شدند. در سال ۱۹۵۰ نیز آلیس نورتون در مونترال بسیاری از اشیا هنری مجموعه‌اش را به چندین موزه بخشید که از آن میان هشت سرامیک از دوره صفویان به موزه سلطنتی اونتاریو رسید. خود موزه هم در چندین دوره نمونه‌هایی را سفارش داد. و در نهایت آن و مورای بل در تورنتو نیز نمونه‌های گرانبهایی را به موزه هدیه کردند."

خانم گلومبگ که پژوهش‌های گسترده‌ای درباره سفال‌های ایرانی انجام داده همچنین می‌افزاید، در کتاب "سفال‌های ایرانی" (Persian Potteries) علاوه بر بررسی سفال‌های ایرانی در موزه سلطنتی اونتاریو، این آثار در موزه بریتانیا، موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن، موزه هرمیتاژ در سنت پترزبورگ و مجموعه‌های خصوصی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.

 

دیگ پخت و پز؛ از منطقه سه گابی در استان همدان. هزاره چهارم پیش از میلاد