وضعیت کلی منطقه خودمختار اویغور سین جیانگ

منطقه خودمختار اویغور سین جیانگ واقع در شمال غربی چین بوده و در مرکز قاره اروپا و آسیای قرار دارد. مساحت این منطقه بیش از 6 میلیون و 660 هراز کیلومتر بوده و بزرگترین منطقه چین به شمار می رود. سین جیانگ در غرب و شمال با 8 کشور همسایه است و از شرق تا غرب با مغولستان ، روسیه ، قزاقستان ، تاجیکستان ، قرقیزستان ، افغانستان ، پاکستان و هنر هم مرز است. خط مرزی این منطقه از 5400 کیلومتر تجاوز می کند که یک منطقه دارای طولانی ترین خط مرزی و بیشترین بنادر خارجی است.

　موقعیت جغرافیایی سینگ جیانگ

سینگ جیانگ " دارای بزرگترین رودخانه داخلی چین "رودخانه تالی مو " ، بزرگترین دریاچه آب شیرین داخل کشور به نام " دریاچه بوستان " و پایین ترین ارتفاع حوضه " تو روفان " است. ناحیه خودمختار سینگ جیانگ در شمال غرب چین منطقه خشک و کم آب بوده و اختلاف تغییردرجه حرارت هوا در آن بسیار زیاد است . منطقه آلوتای صاحب پایین ترین رکورد درجه حرارت هوا می باشد ، ولی منطقه " توروفان " مدتهای طولانی بالاترین رکورد درجه حرارت هوا در چین را به خود اختصاص داده است .

دو سوم مساحت صحراهای چین در سینگ جیانگ واقع است و در این میان مساحت کویر "تاکلاما کان " به 330 هزار کیلومتر مربع می رسد که بزگترین صحرا ی چین و دومین صحرای روان جهان به به شمار می رود. کویر " گوربا توگوت " واقع در حوضه " جون گر" این ناحیه دومین صحرای بزرگ چین محسوب می شود .

در کویرهای سینگ جیانگ منابع نفت و گاز طبیعی و منابع معدنی غنی ذخیره شده است. کوه های پر از برف ، قله های پربرف در داخل سینگ جیانگ توده یخ بزرگ با ویژگی های خاصی را شکل داده است که مخزن آب جامد طبیعی محسوب می شود. سرانه میزان منابع آب درسینگ جیانگ در ردیف پیشرو در چین قرار دارد.

　سیر تکامل تاریخ

در بیش از دوهزار سال پیش ، سینگ جیانگ بخشی از چین ، کشور متحد و کثیرالمله بوده است. در سال شصت قبل از میلاد ، سلسله هان حوزه اداری " سی یو " تاسیس شد و سینگ جیانگ تحت اداره مستقیم حکومت هان غربی قرار گرفت و چارچوب اداری شامل دریاچه بارکاش تا منطقه پامیر بود. بیش از هزار سال بعد ، منطقه سینگ جیانگ همواره روابط فرعی با دولت مرکزی چین را حفظ کرده و دولت مرکزی با تاسیس ارگان اداری بر امور محلی سینگ جیانگ مدیریت کرده است .

در سلسله چینگ که بیش از 300 سال قدمت دارد ، دولت مرکزی در شهر " هیو یوان " در " یی لی " سینگ جیانگ مقام ژنرالی را ایجاد کرده که بر تمام مناطق سینگ جیانگ تسلط می کرد. در سال 1884 ، استانهایی در سینگ جیانگ ایجاد شد وارتباطات این منطقه با استانهای مختلف دیگر فشرده تر گردید .

در سپتامبر سال 1949 ، سینگ چیانگ رسماآزاد شد. اول اکتبر همین سال ، جمهوری خلق چین تاسیس شد و سینگ جیانگ همانند استانهای دیگر ، به یکی از مناطق اداری استانی با حق خودمختار ملیتی مبدل شد.

پایگاه های انرژی

پایگاههای انرژی منابع سینگ جیانگ بسیار غنی است و میزان ذخیره کشف شده زغال سنگ و نفت سینگ جیانگ یک سوم میزان کل ذخیره چین را دراشغال دارد. ذخیره گاز طبیعی این منطقه نیز بسیار غنی است و بزرگترین میدان نفت در شمال غربی چین بوده و دارای دورنمای تابناکی در زمینه استخراج نفت می باشد . طبق آمار ، میدان نفت و گاز منطقه به مساحت 740کیلومتر مربع دارای 20 میلیارد و 800 میلیون تن منابع نفت و 1000 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی می باشد که 30 درصد میزان کل منابع نفت و گاز درداخل چین را تشکیل می دهد و توسط کارشناسان داخلی وخارجی به دریای امید صنعت نفت چین تشبیه می شود. پروژه انتقال گاز غرب به شرق که اکتبر سال جاری به پایان خواهد رسید گاز طبیعی غنی سینگ جیانگ را به شانگهای و مناطق اطراف آن در شرق چین انتقال خواهد داد.

میزان کل منابع ذغال سنگ سینگ جیانگ بیش از 20 هزار تن است که 40 درصد میزان ذغال سنگ سراسر چین را در اشغال دارد و در مقام اول چین قرار دارد. کارخانه برق بادی منطقه نیز بزرگترین کارخانه برق بادی چین به شمار می رود.

　

صنایع سینگ جیانگ

اقتصاد صنعتی سینگ جیانگ بسرعت توسعه یافته و اکنون یک سیستم صنعتی نسبتا کامل از جمله فولاد ، ذغال سنگ ، نفت ، ماشین آلات ، شیمیایی ، مصالح ساختمانی ، منسوجات ، تولید شکر ، کاغذ سازی ، چرم و سیگار شکل گرفته است. با اعمال برتری های منابع منطقه ای، فراورده ها و صنابع دارای برتری و ویژگی های سینگ جیانگ دراین منطقه ایجاد شده است. اکنون سینگ جیانگ دارای بیش از 60 هزار شرکت صنعتی گوناگون بوده و انواع فراورده های آن به بیش از دوهزار قلم می رسد که زمینه هایی از جمله نفت ، ذغال سنگ ، متالوژی ، نیروی برق ، منسوجات ، صنعت شیمیایی ، ماشین آلات ، مصالح ساختمانی و غلات و غیره را در برمی گیرد . پروژه های بزرگ و مهم صنعتی سینگ جیانگ عبارتند از پروژه اتیلن " دو شان زی " ، پروژه نمک آلی مرکبی با غلظت بالا و در پلاستیک سازی مصرف می شود ، پروژه کود شیمیایی ، پروژه های مرحله اول و دوم کارخانه " ما ناس و دستگاه برق که با آب کار می کند ، کارخانه برق آزمایشی" دا بان چن " که با باد کار کند و بزرگترین کارخانه برق در چین است.

صنعت کشاورزی "سینگ جیانگ "

سینگ جیانگ " از گرمای کافی و منابع زمینی غنی برخورداراست.مردم محلی با استفاده از مناطق دارای سرچشمه نسبتا خوب آب ، کشاورزی آبادی را خلق کرده اند . محصولات کشاورزی سینگ جیانگ عبارتند از گندم ، ذرت ، برنج . محصولات اقتصادی شامل پنبه ، چغندر ، ،گیاه رازک وغیره است. در این میان ، میزان تولید پنبه در چین جایگاه برجسته ای دارد. سینگ جیانگ نیز بزرگترین پایگاه تولید پنبه برای تولید پارچه است که میزان تولید آن بیش از 95 درصد میزان کل چین را دراشغال دارد و کیفیت آن قابل رقابت با پنبه مصر است .

سینگ جیانگ از شهرت سرزمین میوه ها برخوردار است. مساحت کشت میوه آن در چین نسبتا زیاد و انواع وکیفیت میوه ها آن نیز بسیار خوب است. میوه های عمده سینگ جیانگ عبارتند از انگور ، خربزه ، هندوانه ، سیب ، گلابی ، زرد آلو، هلو ، انار، گیلاس ، انجیر ، گردو ، بادام وغیره. در این میان ، انگور و هندوانه سینگ جیانگ دارای بوی ویژه بوده و میزان شیرینی آن بالا است.

ظرف سالهای اخیر ، کشاورزی در چین به تدریج به سوی صنعتی شدن توسعه یافته وزنجیره صنعتی شدن با دامنه نسبی شکل گرفته است که مواد خام آن شامل گوجه فرنگی ، چغندر ، هویچ ، گل کافیشه ، فلفل ،انگور و پنبه رنگی است .

　

صنعت دامپروری سینگ جیانگ

سینگ جیانگ از لحاظ انواع حیوانات غنی بوده و منطقه مهم دامپروری چین محسوب می شود. سینگ جیانگ از شهرت منطقه پرورش اسب برخوردار است. حیوانات خانگی ان عمدتا شامل گوسفند ، اسب ، گاو ، الاغ ، استر ، شتر ، گاو ختابی و غیره می شود. میزان تولید گوشت گوسفند سینگ جیانگ مقام دوم در چین را به خود اختصاص داده و شمار حیوانات آن به بیش از 40 میلیون راس رسیده است.

　　

مساحت کل مراتع طبیعی سینگ جیانگ به 570 هزارکیلومتر مربع می رسد که 87 درصد مساحت کل سرزمین های کشاورزی و دامپروری را تشکیل می دهد. منابع مرتعی طبیعی اساسی ترین و مهمترین منابع تولید سینگ جیانگ برای توسعه صنعت دامپروری به شمار می رود.

سینگ جیانگ پایگاه پرورش انوع جدید دام های چین است. اکنون این منطقه دارای انواع جدیدی از جمله گوسفند با پشم نازک ، گوسفند " مای نوی " چین ،بره گوسفند، گاو قهوه ای ، اسب " یی لی " خوک سفید " یی لی " و خوک سیاه سینگ جیانگ و غیره است . این انواع جدید نه تنها دارای ویژگی های خاص بیولوژیک و ارزش بالای اقتصادی بوده بلکه منابع گرانبهای صنعت دامپروری چین و بانک ژنتیک مهمی به شمار می رود .

صنایع دارای خصوصیت سینگ جیانگ

صنایع دارای خصوصیت سینگ جیانگ عبارتند از شراب سازی ،نوشابه ، لبنیات ، شمیایی روزمره ، اسانس و ادویه ، تهیه سنگ قیمتی ، شکر سازی و لوازم ملیتی و غیره . فراروده هایی که شکل اولیه تولید گرفته است شامل گوجه فرنگی ، شراب انگور ، نوشابه ، گیاه رازک ، چغندرقند ، تهیه سنگ قیمتی و فراوردهای دارای خصوصیت ملیتی وغیره است . علاوه بر این ،فراورده هایی که مواد خام آن شراب سیر تازه ماست اسب و لوازم اولیه پزشکی می باشد در بازار مورد استقبال گرم قرار گرفته است.

ملیت اویغور

ملیت اویغور یک ملیت قدیمی درمناطق شمالی چین محسوب می شود. " اویغور به معنای همبستگی و واحد است. " اویغور " ملیت محوری در سینگ جیانگ محسوب می شود که جمعیت آن بیش از 7میلیون نفر است. مردم اویغور در تمام جاهای سینگ جیانگ پراکنده است. ولی اکثر آنان در مناطقی مانند " کاشا " ، هه تیان " و آ که سو " در جنوب کوه آسمان زندگی می کنند. آنها دارای زبان و خط خود می باشند.

درمنطقه اویغور چه مردان و زنان ، چه پیران و کودکان همه دوست دارند یک کلاه بر سر بگذارند. این نوع کلاه از جمله صنایع دستی این ملیت محسوب می شود. در کلاه رنگارنگ از اشیای تزیینی مانند یشم ، مرمر، مرجان و پرطاووس و غیره استفاده می شود . بسیاری اویغورها علاقه دارند تیغهای کوچک و ظریف به کمرشان ببندند. ملیت اویغور از جمله ملیتهایی است که در آوازخوانی و رقص مهارت فوق العاده دارد.

ترانه های محلی سنتی آنها اغلب در برگیرنده مضامین عاشقانه و نغمه های صمیمانه با حرارت و رایحه خوش زندگی است. ملیت اویغور عمدتا به کشاورزی مبادرت می ورزند ولی آنان سنت تجاری دارند و صنایع دستی فوق العاده پیشرفته و صاحب سطح نسبتا بالای هنری است.

قالی ، پارچه گلدوزی ، پارچه ابریشمی ، کوزه مسی ، کارد کوچک ، سازهای موسیقی سنتی که آنان ساخته اند داری خصوصیت ملیت اویغور است.

ملیت قزاق

حدود 2 میلیون و 200 هزار قزاق در ایالت خودمختار قزاق "یی لی " در شمال سینگ جیانگ زندگی می کنند. آنان دارای زبان و خط خاص خود می باشند.

اکثر مردم قزاق به صنعت دامپروری مبادرت ورزیده و قلیلی از آنها مشغول کشاورزی هستند و دائما در این منطقه اقامت دارند . ولی اکثر قزاقها طبق تغییر فصل محلهای زندگی خود را عوض می کنند. ملیت قزاق ملیت مهمان نوازی است. آنها هنگام پذیرایی مهمانان خود ، بهترین غذاها را همراه خود می آورند .

مردان و زنان ملیت قزاق در اسب سواری مهارت دارند . مردان جوان به کشتی گیری و بزکشی علاقه دارند. به مناسبت فرا رسیدن اعیاد ، گله داران مسابقات و نمایش اسب سواری برگزار می کنند." لو نیان جوی" نوعی از نمایش اسب سواری است که در آن دختران به دنبال مردان می دوند ، این ورزش بیشتر ازورزشهای دیگر مورد علاقه جوانان قرار گرفته و فرصت خوبی برای عشق و عاشقی به حساب می اید .

ملیت قزقیز

بیش از 150 هزار قرقیز در سینگ جیانگ زندگی می کنند . آنها دارای زبان وخط خاص خود هستند . ملیت قزقیز عمدتا در ایالت خودمختار قرقیز " که زی له سو " واقع در فلات " پا می آر" در غرب سینگ جیانگ اقامت می کنند و جزو ملیتهای دامپروری هستند. آنها در فصل تابستان در نزدیکی رودخانه ها و فلات اقامت و در فصل زمستان به دره های کوهستانی کوچ می کنند . غذاهای ملیت قرقیز غنی است. لباسهای ملیت قرقیز نیز دارای خصوصیت خاص است. مردان دوست دارند کلاه بر سر بگذارند.

دریاچه کا نا سی

دریاچه " کا ناسی " واقع درروستای " بو آرجین " در مناطق شمال واقع بوده و با مرکز روستا 150 کیلومتر فاصله دارد و یکی از دریاچه های واقع در جنگل انبوه کوه " آرتا " به شمار می رود. " کا ناسی " واژه مغولی است و معنای آن دریاچه در تنگه است. ارتفاع این دریاچه 1374 متر ؛عمق آن 188ممیز 5 متر ومساحت آن 45ممیز 73متر است . منظره این دریاچه خیلی زیبا است .

این منطقه تنها منطقه پراکنده حیوانات و گیاهات ناحیه سیبری جنوبی در چین است که دارای انواع درختان گرانبها مانند کاج اروپایی ، کاج کره ای ، کاج و درخت صنوبر و جنگل درختان توس است .انواع درخت کشف شده به حدود 800 نوع می رسد و انوع حیوانات وحشی آن 39 و پرندگان آن 117 و انواع حیوانات خزنده دو زیست آن 4 و انواع ماهی 7 و انواع حشره آن بیش از 300 عدد است . شمار زیادی از انواعحیوانات در سینگ جیانگ و حتی در چین کمیاب است. به دین سبب ، این منطقه دارای ارزش فوق العاده گردشگری ، حفاظت طبیعی و بررسی علمی است.

شهر قدیمی لئو لان

این شهر در شمال غربی " لو بو با " در جنوب سینگ جیانگ واقع است قبلا نقطه اتصال کلیدی جاده ابریشم بود. اکنون این شهر در محاصره صحرا و شنزارهای نمک قرار دارد و محیط آن متروک و غیر آباد و خطرناک است.

طبق یاداشت های تاریخی ، این شهر در قرن دوم قبل از میلاد یکی از شکوفاترین مناطق نواحی غربی بوده است. ولی تعجب آور این است که این شهر پس از شکوفایی 500 و 600 ساله به طور ناگهانی نابود شده است . این شهر چطور نابود شده است ؟ این مساله مورد توجه ، زمین شناسان و دانشمندان و منطقه مرموز مورد علاقه کاشفان و سیاحان است .

بررسی باستان شناسی نشان می دهد به علت عوامل پیچیده طبیعی و مصنوعی وتغییر مسیر رودخانه ها و وزش توفان این شهر نهایتا به صحرا تبدیل شده است . بررسی ها ثابت می کند که مساحت این شهر120 هزار مترمربع و دارای دیواری ساخته شده با خاک ، نی و شاخه های درختان بوده است . در آرامگاه های این شهر مومیایی " دختر زیبای " لئو لان " با 3800 سال قدمت از خاک بیرون آورده شده است . اکنون در این شهر شمار زیادی از آثار باستانی مانند قطعه های سفالین ، قطعات قالی ، پولهای مسی ، قطعات اسلحه و غیره باقی است.

حفره هزار مجسمه بوایی

در جاده طولانی ابریشم ، شمار زیادی از گذرگاه ههای مهم وراهبردی ، قلعه ها ، معابد " شی کو " ، منزلگاه ها ، آرامگاهها و برجهای آتش برای خبررسانی و غیره باقی است.

حفره هزار مجسمه بودایی " که زی آر " و با زی که لی که" از غارهای صخره ای معروف آن محسوب می شود دا رای نقاشی های دیواری با آمیختگی فرهنگهای چین ، هند و پارس و سبک هنری خاص است.

" با زی که لی که " واژه اویغوری به معنای آن میانه کوه است. سوراخ " بازی که لی که " در شمال شرقی شهر "تو لو فان " قرار دارد که در قرن 6 قبل از میلاد تا قرن 14 میلاد حفر شده است. رنگ نقاشی های دیواری آن با شکوه و اشکال افراد زنده و زیبا است و سبک نقاشی سلسله تانگ را نشان می دهد . هرچند که نقاشی های دیواری به سختی تخریب شده ، ولی مساحت باقی مانده به بیش از 1200 مترمربع رسیده است . این سوراخ یکی از مهمترین و بهترین آثار تحت حفاظت با گسترده ترین نمایندگی در گنجینه هنرهای مذهب بوایی " خوی هه " است که اطلاعات گرانبهایی برای تحقیق و بررسی تاریخ و فرهنگ و هنرهای نواحی غربی به دست می دهد .

توروفان

در حوضه سفلای مرکز سینگ جیانگ ، مکانی به نام " ناحیه آتش " وجود دارد که انگورهای مختلف با کیفیت بالا در آن تولید می شود.

این ناحیه " توروفان " است. محیط ویژه جغرافیایی و ذخایر غنی آب زیر زمینی باعث شده است که میوه های آن متنوع باشد . ولی به دلیل اینکه هوای منطقه خشک و آب آن نیز کم است، میزان قند میوه های آن خیلی بالا است. شمار زیادی از مسافران برای خوردن میوه های خوشمزه به توروفان سفر می کنند. " توروفان " پادشاه انگور نامیده می شود.

شهر در میان انگورها و مردم درمیان انگورها غوطه ورند . تمام مهمانانی که به توروفان سفر می کنند همواره درباره انگور صحبت می کنند. طبق یاداشتهای تاریخی ، در بیش از دو هزار سال پیش انگور در اینجا کشت می شده است .

دولت محلی شهر " توروفان " به ویژه یک خیابان انگور و شمار زیادی از دالان های انگور و موزه های انگور ایجاد کرده است تا مسافران از آنها دیدن کنند.

کاشغر

نام کامل " کاشغر" " کاشغر جر " است که شهرت مروارید جاده ابریشم داشته و یکی از شهر های تاریخی و دیرینه چین محسوب می شود.

" کاشغر" یک از قدیمی ترین واحه های غرب حوضه " تالیمو " و یک پایگاه پنبه های بازرگانی چین به شمار می رود. منابع گردشگری " کاشغر " بسیار غنی است. گردشگری در کویر ، سیاحت در رودخانه یخی و غیره مورد علاقه مسافران کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است.

قدمت " کاشغر " بسیار دیرینه بوده و دارای تعداد زیادی از جاهای دیدنی و آثار باستانی از جمله مسجد "لدکاه " ، آرامگاه "محمد کاشغر جلی " است که فرهنگ ملیت اویغور و ویژگی های معماری این ملیت را نشان می دهد.

شهر " کاشغر " با فرهنگ وتاریخ ، آداب و رسوم و آثار باستانی ویژه نماینده و نمونه شهرهای منطقه سینگ جیانگ بوده و هر سال شمار زیادی از مسافران از کشورهای جهان را به خود جلب می کند . مردم همیشه می گویند اگر به کاشغر سفر نکرده اد ،گویی به سینگ جیانگ نرفته اید .

هه تیان

هه تیان " در دوران قدیم " یو هه " نام داشت که یکی از کشورهای فرهنگی و تاریخی غرب محسوب می شود. " هه تیان "در مرکز قاره آسیا و اروپا و جاده ابریشم واقع است .

ملیت های مختلف دراین شهر اقامت کرده فرهنگ های مختلف شرق غرب دراینجا به هم پیوند خورده و سفرا و تجار کشورهای مختلف از این شهر عبور می کرده اند. یشم ،پارچه ابریشمی ، فرش و میوه های "هه تیان " شهرت ویژه داشته و شهر یشم ، ابریشم و میوه نامیده می شود.

منطقه آمیخته مذهب های مختلف

درتاریخ ، مذاهب بودایی ، نسطوری ، مانی و اسلام دراین منطقه رواج داشتند که سینگ جاینگ را به تنها منطقه آمیخته چهار مذهب در جهان مبدل ساخته است .

در قرن یکم ، مذهب بودا در امتداد جاده ابریشم به شرق راه یافت و در مناطق مرکزی چین نیز رواج گرفت . مذهب نسطوری بخشی از مذهب مسیحی است که در قرن ششم به سینگ جیانگ انتقال یافت. تحقیقات باستان شناسی نشان می دهد که مذهب نسطوری نه تنها در سینگ جیانگ رواج داشته ، بلکه سینگ جیانگ یکی از مراکز این مذهب بود. بعدها همراه با ورود مذهب اسلام به این منطقه ، مذهب نسطوری از بین رفت . در 694 میلادی ، مذهب مانی به چین انتقال یافت. از آغاز قرن نوزدهم به این طرف ، کتب مذهب مانی در غارهای " موگائو " و " توروفان " سینگ جیانگ کشف شد که رواج گسترده و تاثیرات دیرینه مذهب مانی در مناطق شمال غربی چین را اثبات می کند . در اواسط قرن دهم ، مذهب اسلامدر امتداد جاده ابریشم به کاشغر راه یافت. تا قرن شانزدهم تا هفدهم ، مذهب اسلام تمام مناطق سینگ جیانگ را تحت پوشش گرفت . اکنون 10 اقلیت ملی منطقه خودمختار سینگ جیانگ از جمله ، اویغور ، قزاق ، هویی ، ازبک ، تاجیک و تاتار به مذهب اسلام ایمان دارند.

پیروان ادیان در سینگ جیانگ

اکنون سینگ جیانگ یک منطقه چند مذهبی است. مذهب اسلام در زندگی مردم این منطقه تاثیرات زیادی برجای گذاشته است. شمار مساجد و مکان های دیگر فعالیتهای مذهبی در این منطقه به بیش از 23 هزار رسیده و به طور کامل نیاز مسلمانان را برطرف می کند . سازمانهال مذهبی این منطقه عبارتند از انجمن اسلامی ، دانشکده الهیات و انجمن مذهب بودا.

اکنون 10 اقلیت ملی در سینگ جیانگ به دین اسلام اعتقاد دارند که جمعیت آن 56ممیز 3 درصد جمعیت سراسر منطقه را تشکیل می دهد. ملیت مغول سینگ جیانگ معمولا به مذهب بودا ایمان دارند و شمارانها به 80 هزار تن می رسد . شمار پیروان مذهب مسیح در سینگ جیانگ به 30 هزار تن و تعداد کلیساهای آن به 24 باب می رسد .

بیش از 4هزار تن به مذهب کاتولیک ایمان دارند و دارای 25 کلیسا و مکان فعالیت هستند. علاوه بر این ، نزدیک یکصد نفر از ملیت روس در سینگ جیانگ به کلیسای شرقی ارتدکس اعتقاد دارند و دارای دو کلیسا هستند.

وضعیت کلی منطقه خودمختار تبت

منطقه خودمختار تبت یکی از 5 منطقه خودمختار چین بوده و در یاداشتهای کتب از آن عنوان " سی زانگ " یاد می شود. تبت یک منطقه خودمختار ملیتی است که تبتی ها ملیت عمده این منطقه قلمداد می شود. این منطقه در مرز جنوب غربی چین و جنوب غربی فلات " چینگ های- تبت " واقع است. این منطقه در جنوب و غرب با کشورهایی مانند برمه ، هند ، بوتان ، سیکیوم و نپاب هم مرز بوده و خط مرزی آن به حدود 4 هزار کیلومتر می رسد. مساحت کل این ناحیه بیش از یک میلیون و 220 هزارکیلومتر می باشد و 12ممیز 8 درصد مساحت کل چین را تشکیل می دهد.

میانگین ارتفاع منطقه بالاتر از 4 هزارمتر بوده و بخش عمده فلات " چینگ هایی- تبت " است و به بام جهان ملقب می باشد. جمعیت کل این منطقه خودمختار تبت به بیش از 2 میلیون و 600 هزارتن رسید و ملیت تبت با 2 میلیون و 500هزارنفر 96 درصد جمعیت کل منطقه را دربر می گیرد. تبت یک منطقه کم جمعیت و تراکم جمعیت که در چین به شمار می رود. تراکم جمعیت در هر کیلومتر کمتر از دو نفر است.

وضعیت جغرافیایی

فلات " چینگ های -تبت " با سلسله خصوصیت ویژگی های طبیعی جایگاه مهمی درمناطق کوهستانی مرتفع جهان دارد و آن را سومین قطب کره زمین نیز می نامند. دلیل این اسم گذاری ارتفاع بلند وآب و هوای سرد این منطقه است. ارتفاع میانگین فلات بالاتر از 4 هزار متر است.

میانگین درجه حرارت هوای مناطق مرکزی این فلات که ارتقاع آن بالاتر از 4500 متر است پایین تر از صفر بوده و در گرم ترین زمان ، درجه حرارت هوای نیز پایین تر از 10 درجه سانتیگراد است. ارتفاع فلات" چینگ های- تبت" بیش از 4000 متر بوده و شگل گیری آن مربوط به جنبش های شدید پوسته زمین ازجمله جنبش شکلگیری کوههای هیمالیا است . تعداد زیادی از قله های کوه این فلات 6000 تا 8000 متر ارتفاع دارد .

این فلات جوان ترین فلات در جهان بوده و سرچشمه شمار زیاد از رودخانه های بزرگ آسیا محسوب می شود.

تاریخ و وضعیت کنونی

قبل از میلاد ، تبتی ها که در فلات " چینگ های-تبت " زندگی می کردند با مردم ملیت هان در خاک اصلی ارتباط داشتند. پس از سالها، قبیله های پراکنده فلات تبت به تدریج متحد شده و ملیت تبت کنونی شکل گرفت.

در اوایل قرن هفتم میلاد ، تاریخ بیش از 300 ساله هرج ومرج در خاک اصلی چین به پایان رسید. " سون زان گان بو" قهرمان ملی ملیت تبت بعدها سلسله " تو فان" را ایجاد کرد و پایتخت آن را " لهاسا" خواند. " سون زان گان بو" در دوران زمامداری خود با آموختن فنون پیشرفته و سیاست و فرهنگ" سلسله تان"، در زمینه های سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی روابط دوستانه با سسله تان را حفظ کرده بود.

در اواسط قرن سیزدهم ، منطقه تبت رسما به سرزمین چین پیوست. هرچند که چین شاهد تغییر چند سلسله ها بود ، ولی تبت همواره تحت مدیریت دولت مرکزی قرار داشته است.

پس از تاسیس سلسله "چینگ" در سال 1644 میلادی ،مدیریت بر تبت بهبود یافته و اجرای حق حاکمیت ارضی در این منطقه توسط دولت مرکزی بیش از پیش سیستماتیک تر و قانونی تر بود. در سال 1722 میلادی ، سلسله "چینگ " پست وزیری را در تبت ایجاد کرد که به نمایندگی از طرف دولت مرکزی بر امور اداری محلی تبت نظارت می کرد.

در سال 1949میلادی ، جمهوری خلق چین تاسیس شد. دولت مرکزی خلق طبق تاریخ و وضعیت کنونی تبت تصمیم گرفت که رهنمود آزادی صلح آمیز را اجرا کند. دولت مرکزی طبق خواست مردم تبت ضمن اجرای اصلاحات دموکراتیک و لغو نظام برده داری فئودالی ،یک میلیون دهقانان برده و بردگان را آزاد کرد . پس از سالهای توسعه با ثبات ،منطقه خودمختار تبت رسما در سپتامبر سال 1965 تاسیس شد.

وضعیت کلی

جمعیت اصلی منطقه خودمختار تبت را تبتی ها تشکیل می دهند. جمعیت تبتی ها 45 درصد جمعیت کل منطقه تبت چین را تشکیل می دهد. علاوه بر ملیت تبت ، دهها ملیت دیگر مانند "هان" ، "هوی" ، "من با" ،" لو با" ، " نا سی " ، " نو" و " دو لون" با تبتی ها همزیستی می کنند

ملیت تبت

ملیت تبت یکی از اقلیتهای ملی است که در آواز خوانی و رقص مهارت فوق العاده ای دارد . در هر جا و هر منطقه ای که مردم این ملت زندگی می کنند ، آهنگ و ترانه های دلنشین به سمع می رسد و گروه های متعدد پایکوبان مشاهده می شوند . ملیت تبت حدود 4 میلیون و 600هزار تن جمعیت دارد و دراین میان حدود 2 میلیوین و 100هزارنفر در منطقه خودمختار تبت و دیگران نیز بطور پراکنده در استان های " چینگ های " ؛ " سی چوان " ، " گان سو " و " یون نان " زندگی می کنند . ملت تبت زبان خاص خود دارد . این زیان قبل از قرن هفتم میلادی خلق شده و نوعی زبان الفبائی به حساب می آید. از سمت چپ به راست نوشته می شود و در تمام مناطق ملت تبت رایج است .

مذهب بودا در تبت که تبتیها به آن اعتقاد دارند آمیخته ای از مذهب بودا با مذهب قبلی ملت تبت به حساب می آید و در عین حال ویژگیهای خود را نیز حفظ کرده است . برای نمونه سیستم تناسخ در جسم به این معنا که پس از مرگ بودای بزرگ کودکی بعنوان جانشین وی توسط هئیت داوران لامائی تعیین می شود . اگر شما مهمان تبتی ها باشید ؛ از مهمانوازی آنان با چای " سو یو" که بسیارخوشمزه است خوشحال خواهید شد و جالب اینجا ست که شما در این مراسم پذیرائی هرچه بیشتر میل کنید ، میزبان خوشحال تر می شود .

ملیت من با

ملیت "من با" از ملیت اصلی ساکن فلات تبت است که بطور عمده در ناحیه "من یو "در جنوب منطقه خود مختار تبت پراکنده است .بخشی از این ملیت در شهرستان های "موتو"،"لین جی"و "تسو نا" سکونت دارند . مردان و زنان ملیت "من با" همه ملبس به جامه بلند بوده و بر سر خود کلاه قهوه ای و ملایم به زرد رنگ و یا کلاه نمدی زمخت سیاه می پوشند. زنان با تزئینات گوناگون مانند النگو و حلقه خود را می آرایند و مردان چاقو را بر کمر خود میزنند . همه انها به شراب و انفیه علاقمند ند . این ملیت بطور عمده یزنج ،ذرت وگندم سیاه می خورند . اکثر من باها پیرو بودیسم تبتی هستند . طرز تشییع جنازه بیشتر آبی و نیز خاکی ، با آتش و یا در هوا میباشد.

ملیت "لو با"

ملیت "لو با" که به طور عمده در ناحیه " لو یو" در جنوب شرقی منطقه خودمختار تبت سکونت دارد معمولا به کشاورزی و نی بافی مشغولند. مردم ملیت " لو با" علاقه دارند کت دراز پشمی بدون آستین بپوشند و کلاهشان کلاه خود خصیری یا چربی است. زنان بلروز کوتاه با آستین تنگ و یقه گرد و دامن کوتاه و تنگ بر تن دارند. خوراک عمده شان ذرت، رنج و گندم سیاه می باشد.

　صنایع تبت

در گذشته تبت فقط دارای صنایع دستی سنتی مانند فرش تبتی ، پیش بند رنگی و پوتین تبتی بود. پس از آزادی این منطقه درسال 1951 میلادی ، به ویژه پس از اجرای اصلاحات دموکراتیک در سال 1959میلادی ، ضنایع این منطقه به زودی شکل گرفته و اکنون بخشهای صنعتی مانند نیرو برق ، استخراج و ذوب فلزات ، زغال سنگ ، ماشن آلات ، پتروشیمی ، مصالح ساختمانی ، جنگلداری ، منسوجات، خوراک ، کاغذسازی و غیره در این منطقه ایجاد شد که عمدتا در شهرهای مانند لهاسا ، "لین زی" و " ژه کا تزی" واقع است.

در سال 2003 ، ارزش کل تولیدات صنایع تبت به 2 میلیارد و 770 میلیون یوان رسید و نسبت صنعت در اقتصاد ملی تبت به 15 درصد رسید. تبت در آینده فعالانه ضمن توسعه صنعت ، تعدیل ساختار صنعتی ، سرگرم توسعه و استفاده از سه منابع معدنی ، جنگل و محصولات دامپروری ، تقویت تجدیدسازی فنی موسسات صنعتی ، نسبت ارزش صنعتی خود در اقتصادی ملی را افزایش خواهد داد.

　صنعت کشاورزی

دامپروری بخش عمده صنعت کشاورزی تبت است. صنعت کشت تبت عمودتا در مناطق دارای شرایط نسبتا مطلوب متمرکز است.محصولات کشاورزی تبت شامل جوکوهی ، گندم ، کلم روغن دار ،نخود و شمار کمی از برنج و ذرت است. در این میان ، مساحت کشت جوکوهی در این منطقه بسیار گسترده است.

صنعت دامپروری

دامپروری کلید اقتصاد کشاورزی تبت است. تاریخ آن دیرینه و دارای نیروهای بالقوه عظیم توسعه است. مساحت مراتع طبیعی این منطقه به 82 میلیون هکتار می رسد، دراین میان ، مساحت مراتع طبیعی قابل استفاده از 56 میلیون هکتار تجاوز کرده است و یک پنجم مساحت کل سراسر کشور را تشکیل می دهد.

ارزش صنعت دامپروری 60 درصد ارزش کل کشاورزی این منطقه را در اشغال دارد. گاو ختاییی ، گوسفند تبتی و بز تبی بخش عمده دامهای این منطقه است، در این میان ، شمار گاو ختایی بیشتر از دیگران است. گاو ختاییی نوع ویژه حیوان فلات است و کشتی فلات نامیده می شود.

صنعت جنگلداری

مساحت جنگلی تبت بیش از 6 میلیون و 300هزار هکتاراست و 5 درصد مساحت کل زمین منطقه را تشکیل می دهد. این رقم تا اندازه زیادی پایین تراز میانگین سراسر کشور است. میزان ذخیره چوب این منطقه به بیش از 1 میلیارد و 400 ملیون متر مکعب می رسد در مقام دوم سراسر کشور قرار دارد و مهمترین پایگاه ذخیره چوب چین است. منابع جنگلی این منطقه درحوضه پایین تر رودخانه " یان لو زان بو " متمرکز است.

منطقه خودمختار تبت به بهیود محیط زیست فوق العاده اهمیت می دهد و تاکنون 18 منطقه حفاظت از طبیعی در سطح کشوری و استانی ایجاد کرده است که مساحت آن 33 میز 9 درصد مساحت کل این منطقه را تشکیل می دهد و محیط زیست و محیط زندگی تبت را تحت حفاظت نسبتا مطلوب قرار گرفته است. اکنون محیط زیست تبت در مراحل اولیه شکل گیری قرار دارد و حفاظت از محیط زیست آن بهتر از مناطق دیگر صورت می گیرد.

پروژه های کمکرسانی به تبت

تبت که بام جهان نامیده می شود و به دلیل محدودیت های تاریخی و طبیعی ، توسعه اقتصادی و اجتماعی آن عقب مانده است. از سال 1984 تا 1994 میلادی ، میزان سرمایه گداری دولت و استان چین در 43 پروژه کمکرسانی به تبت به 480 میلیون یوان رسید. در سال 1994 میلادی ، دولت مرکزی با برگزاری سومین نشست کارهای تبت 62 پروژه کمکرسانی به تبت را مشخص کرد که مربوط به زمینه های کشاورزی ، دامپروری و جنگلداری ، انرژی ، ترافیکی و مخابراتی است که سرمایه کل آن از 4 میلیارد و 860 میلیون یوان تجاوز کرده است. اکنون این پروژه ها کاملا به پایان رسیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است .

به دنبار اجرای 62 پروژه کمکرسانی به تبت ضمن مساعدت به توسعه اقتصادی تبت ، اکنون در لهاسا مرکز منطقه تبت ، مردم می توانند برنامه های ماهواره ای را تلویزیون دریافت کنند. در شرق تبت ، توسعه جامع کشاورزی بیابان های این منطقه را سرسبز کرده است ، در جنوب این منطقه ساختمان بلند مدارس جایگزین خانه های یک طبقه شده است و کودکان روستایی در کلاسهای بزرگ و روشن درس می خوانند.

نا مو تسو

دریاچه در زبان تبتی " تسو" نامیده می شود. منطقه خودمختار تبت دارای بیش از 1500 دریاچه کوچک و بزرگ بوده که مساحت آنها به 240 کیلومتر می رسد که یک سوم مساحت کل دریاچه های چین را در اشغال دارد. دریاچه ها در فلات نه تن پنهاور واقع بوده و عمق زیادی دارد و میزان ذخیره آب آن بسیار فراوان است. بزرگترین دریاچه در تبت " نا موتسو" است. معنی " نا موتسو" دریاچه آسمانی و دریاچه خدا ست و محل مقدس معروف بودایی تبت است.

کاخ پودالا

سال 1994 میلادی این کاخ درفهرست میراث جهانی یونسکو گنجانده شد. کاخ پودالا در کوهی واقع در شمال غربی شهر لهاسای تبت قرار دارد و معنای ان " مهد مقدس دین بودایی" است . این کاخ در قرن هفتم میلادی ساخته شد. در ان زمان پادشاه تبت بنام"سوزانگابو " به خاطر شاهدخت "وین چن" از سلسله " تانگ داخلی چین که عروس وی شده بود، برای نخستین بار در این کاخ اقامت گزید.

بعدها در این ناحیه کارهای ساختمانی انجام شد. در اواسط قرن هفدهم میلادی دالایی پنجم توانست این لقب را از طرف سلسله "چینگ" اخذ کند و سپس پروژه توسعه وتجدید ساخت این کاخ انجام گردید وساخت ان نزدیک 50 سال طول کشید وضع کنونی را پیدا کرد. مساحت این کاخ 41هکتار وبنای اصلی ان 13 طبقه به بلندای 115 متر وطول شرقی و غربی ان360 متر و ترکیبات ان تماما از سنگ و چوب است. تمامی معماریهای کنار کوهسار ساخته شده ومجموعه بناها یکی بالای دیگری قرار گرفته و بسیار پرجلال و باشکوه به نظر می اید و ویژگی بارز معماریهای تبتی وبعضی سبک آمیختگی فرهنگ هان و تبت را منعکس می کند.

معبد "دا چائو سی " و خیابان "با چائو چیه

ساخت معبد"داچائو سی"واقع در مرکز شهر لهاسا را ملکه تبتی به نام " سوزان کانبو" برای پرنسس "ون چن " سلسله "تان " که بمنظور ازدواج با این ملک وارد تبت شده بود ، از سال 647میلادی آغاز کرد .در این معبد ساختمانهائی از قبیل کاخهای بودا و سالن قرائت کتابهای مقدس دارد . کاخ اصلی بودا بنای 4طبقه با شیروانی مسی زراندود بسیار شکوهنند و مجلل بنظرمیرسدکه از نظر معماری دارای سبک معماری دودمان "تان " بوده و با خصلت هنر معماری نپال و هند تلفیق یافته است . درمیان کاخ اصلی مجسمه مسی زراندود" ساکیامونی"(موسسه دین بودا) به ارتفاع 4 قد وی در سن 12سالگی قرار دارد. این تمثال را پرنسس سلسله "تان " "ون چن " ازپایتخت "تان " همراه آورده بود .برروی دیوارهای راهرو و قصرهای این معبد نقشه های دیواری تبتی به چشم می خورد که جریان پرشکوه ورود پرنسس "ون چن " به تبت و داستانهای افسانه ای بسیار زنده را ترسیم می کنند. طول این نقشه ها به یکهزارمتر میرسد.

در خیابان "داجایو چیه " در حاشیه معبد "دا چائو سی" دکانهای کوچک تجار محلی و نپالی وهندی متقاطع یکدیگر است و در آن انواع رنگارنگ اشیای هنرهای دستی ویژه به فروش میرسد. آنچه که جالب به نظر می رسد ، اشخاصی هستند که در خیابان به زانو در آمده و بر زمین بوسه میزنند.آنها کف های دو دست را بهم چسبانده ، زانو بر زمین زده و در حین بوسه زدن بر زمین ، به جلو حرکت میکنند.این عالی ترین طرزعبادت دین لاما بشمار میرودو دینداری و ایمان آنان را نشان میدهد. عده ای از انها از راه دور در حالیکه مرتبا بزانودر آمده و بر زمین بوسه می زنند ،به معبد می رسند و عده ای دیگر از اهالی این شهر هستند که صبح زود حدود نیم ساعت به دور معبد "داچائو سی" عبادت میکنند و سپس به خانه برگشته صبحانه میخورند و سرکار میروند.گوئی اینگونه طرز عبادت نوعی ورزش مانند "چیگون " است و علاوه بر یک رسم مذهبی محتوای نوین پیدا کرده و به یک طرززندگی خاص اهالی لهاسا مبدل گردیده ست .

　

معبد" لا پو لن"

فلات" چینگ های-تبت " و نواحی پیرامون آن در غرب چین ،از مناطق تبتی نشین چین است. در این منطقه پهناور چشم انداز طبیعی رود ها و کوههای پوشیده از برف و سر چشمه های رودها و معابد بودایی تبتی بسیار دیده می شود. در شرق این فلات معبد "لا پولن" مجموعه معماریهای درخشان - معماریهای کنار کوهها و روبروی رود جای گرفته است.

در این معبد قصرهایی با بام طلایی رنگ و برجهایی رزاندود و مجموعه بناهایی با کاشیکاری سبز رنگ به چشم می خورد. این معبد یکی از معابد معروف دین بودای تبت چین است که در سال 1709 ایجاد شده و مرکز دین بودای تبت و عالی ترین مدرسه بودایی در شمال غربی چین محسوب می شود. شمار راهبان این معبد در دوران شکوفایی ان به 4000 نفر می رسید.

وضعیت کلی

چین درتبت آموزش و پرورش رایگان اجرا می کند. شهریه دانش آموزان تبت از دبستان تا دانشگاه را کشور می پردازد. این گونه تسهیلات در چین به تبت محدود است. تبت قدیم ، هیچ فاقد مدرسه وجود بود ، ولی اکنون این منطقه دارای 4 دانشگاه است.

برای کمک به توسعه آموزش و پرورش تبت ، از سال 1985 به این طرف ، دولت مرکزی در 21 شهر و یا استان تبت کلاس تبت را ایجاد و ده هزار دانشجو برای این منطقه پرورش داده است. تمام هزینه های آنان را کشور پرداخته است.

تا اواخر سال 2003 ، شمار آموزشگاه های مختلف تبت در سطوح مختلف به 1011 و شمار دانشجویان به 453 هزار و 400 تن رسید. درصد ورود کودکان به مدارس به 91 ممیز 8 درصد و درصد بی سوادی به پایین تر از 30 درصد کاهش یافت و پس از اجرای پروژه " امید " که هدف آن کمکرسانی به کودکان محروم در تبت در سال 1992 ، بیش از 180 دبستان امید در منطقه ایجاد شده و به بیش از 36کودک کمک گردیده است.

دین بودای تبتی و معابد لاما

دین بودای تبتی در نواحی سکونت تبتیها و مغول ها رایج است و موسوم به دین لاما می باشد. دین بودای تبتی که صاحب خصوصیات محلی تبت است ،از هند باستانی و خاک داخلی چین به تبت رواج یافته و با دین کهن محلی در هم آمیخته است .براثر تاثیر پذیری دین بودیسم ملت "هان " و هند، معابد دین بودای تبتی اغلب به سبک کاخهای ملیت "هان "ساخته می شود و مقیاس آنها بسیارعظیم و پرابهت است . اینگونه بناها بسیار ظریف با ستونها و تیرهای سقف و رنگرزی و منقوش است .

"کاخ بودالا" ،معبد "جه بان "لهاسا و معبد"تار"چینگ های" از اثار ممتاز وعالی معماری باستانی محسوب میشود. در معابد بودیسم تبت رنگ مرموز غلیظ مذهبی مشاهده می شود . کاخها در این معابد معمولابسیار بلند و عرضی بوده و تابلوها ،پرده ها و نوارهای پارچه ای رنکارنگ در اطراف آن آویخته است. روی ستونهای کاخ قالیچه های نمدی رنگی آویزان ا ست.

کم نوری ،سحر ومرموزی و خفی بر این کاخها حکمفرماست . اما در ظاهر این معابد تناسب رنگها را مورد توجه قرارداده است : دیوار معبد با قرمزرنگ است و روی دیوار قرمز نوار سفید و قهوه ای رنگ کشیده می شود ، سالن قرائت کتابهای مقدس و برجها سفید رنگ بوده و روی دیوار سفید رنگ قالبهای سیاه پجره دیده می گردد . تناقض رنگی سحرآمیز بودن بنا رانمایان میسازد.

آداب و رسوم مردم تبت

مردم تبت از آزادی اعتقادات مذهبی بهرمندند. اکثر مطلق ملیت تبت ، "من با" و ناسی منطقه خودمختار تبت به دین بوای تبتی ایمان دارند. ضمنا شمار زیادی ازمردم همچین پیرو مذهب اسلام و مسیح هستند. اکنون این منطقه دارای بیش از 1700 مکان فعالیت مذهب بودای تبتی بوده و پیروان مذهب بودای تبتی به 46 هزار تن می رسد . این منطقه همچین دارای 4 مسجد و حدود 3 هزار مسلمان و یک کلیسا و 700 مسیحی است. فعالیتهای مذاهب مختلف به طور عادی برگزار می شود.

آداب و رسوم مردم تبت مورد احترام وحفاظت قرار گرفته است. ملیت تبت و اقلیتهای ملی دیگر طبق آداب ورسوم خود زندگی می کنند و از حقوق و آزادی کامل برخوردارند. آنان ضمن حفظ و ادامه سبک سنتی خود در زمینه های لباس ، خوراکی و مسکن ، رسوم جدید معاصر در زمینه های مختلف را جلب کرده اند. درمنطقه خودمختار تبت ، اعیاد سنتی مانند سال نو به تقویم تبت ، عید" سا له داوا" ، عید " وانگ گوان" مورد حفاظت قرار گرفته و اعیاد جدید چین و جهان نیز دراین منطقه برگزار می شود. معبد " داجا" و خیابان " با جیو" معبد " دا جا" واقع درمرکز شهر لهاسا در واقع است که " سوزا گان بو" پادشاه تبت برای ازدواج با " شاهزاده" ون چن" در سال 647 میلادی تاسیس کرد.

تانگ کا

ملیت تبت چین نوعی تولیدات صنعتی و هنرهای دستی به نام " تانگ کا" دارند. "تانگ کا" زبان تبتی است که به نوعی نقاشی اطلاق می شود که روی پاچه ویا پارچه ابریشمی کشیده و پشت آن کاغذ خخیم چسبانده می شود .

ماده رنگی" تانگ کا" با مواد معدنی وگیاهی خاص ملیت تبت ساخته شده است. بعضی از هنرمندان تبت با پودر طلایی نقاشی می کنند و با جواهر و یشم سبز آن را آرایش می دهند تا " تانگ کا" را شکوهتر و درخشانتر بسازند. موضوع " تانگ کا" گسترده است. ولی تعداد زیادی از آنها نشانگر موضوعات مذهبی است. مثلا مجسمه بودا ، مجسمه بودیسم ، معبدهای مذهبی، شخصیتهای مذهبی ، داستان مذهبی و افسانه ها . به غییر از موضوعات مذهبی ، برخی از" تانگ کا" رویدادهای مهم تاریخی تبت را نشان می دهد.

سو یو حواگلهای تهیه شده با کره مخصوص تبتی

سو یو حوا " به عبارت دیگر هنر مجسمه سازی کره ای موضوعات اجتماعی بسیار را ترسیم میکند. مثلا داستانهایی درباره بودا، درباره ساکیمونی ، روایات تاریخی و اپراهاو غیره

.قالبها و مدلها و تزئینات درست شده با کره مخصوص تبتی نیز بیشمارند از قبیل :خورشید و ماه و ستارگان ، گلهاو درختان و گیاهان گرانبها ،پرندگان و جانوران ،قصرها و آلاچیق و برجهاو همچین آدمکها مانند بوداها، روحانیون ،مامورین و ژنرالها .شیوه مجسمه سازی نیز از سطح عالی هنری برخوردار است .

اپرای تبت

اپرای تبت نوعی هنر مردمی ملیت تبت است ،اپرای تبت پس از ظهورآن در هفتصد سال پیش با زندگی تبتیان به طور فشرده پیوند خورده است ، بسیاری از تبتیان به این اپرا علاقه داشته و آن را بخشی از زندگی خود می دانند .

هنگام اشاره به اپرای تبت قبل از همه باید به راهب معروفی به نام " تانگ دون جه بو" اشاره کرد . آورده اند که در قرن 14م ،" تانگ دون جه بو" می خواست در تبت یک پل آهنی بسازد ، اما با مشکلات مالی و نیروی انسانی مواجه شد. اندیشه ای به خاطرش خطور کرد ، وی هفت دختررا که در آوازخوانی و رقص مهارت داشتند ، گرد آورده و طبق داستان های دین بودا اپرای آواز و رقص را خلق کرد . هفت دختر زیبا برای جمع آوری وجوه ساخت پل اپرا هایی در نقاط مختلف نمایش دادند . این شکل اولیه اپرای تبت است . تبتیان برای گرامیداشت " تانگ دون جه بو" وی را موسس اپرای تبت می دانند . از سوی دیگر اپرای تبت توسط هفت دختر زیبا اجرا می شد و به همین دلیل مردم این اپرا را " آجیلام " بزبان تبتی " زنان آسمانی" می خوانند.

اپرای تبت در ابتدا عمدتا حرکات رقص را شامل می شد . هنرمندان مردمی تدریجا موضوع آوازخوانی و گفتگو را به آن افزودند و اپرای تبت کم کم به نوعی اپرا با ویژگی ملیتی تبدیل شد . " بازار اپرای تبت در این منطقه بسیار خوب است ، علاوه بر هنرمندان سالخورده ، بسیاری جوانان نیز از کودکی این اپرا را آموخته و تماشا می کنند و لذا این هنر قدیمی نسل به نسل حفظ شده است.

　　

این تانگ کا" برای تحقیق یپشرفت فرهنگ و تاریخ ، نجوم و علم پزشکی مدارک زنده ای فراهم آورده است. اینکه " تانگ کا" از چه زمانی سرچشمه می گیرد، کاملا مشخص نیست. ولی دانشمندان عقیده دارند که دوران مهم پیشرفت هنر" تانگ کا" در دو سلسله مینگ و چینگ یعنی حدود سال 1300 تا 1900 میلادی بوده است. در آن زمان ، دولت مرکزی چین درتبت حکمرانی می کرد.

لذا جامعه آرام تبت و اقتصاد این منطقه به یپشرفت های زیادی نائل آمد و هنر" تانگ کا" نیز به شکوفایی بی سابقه ای رسید.