چین‎پژوه مشهور ایرانی: برای مردم چین یک زندگی بهتر و زیباتر را آرزوم می‎کنم

فخری دانش‌ پور پرور، باستان شناس معروف ایرانی است که چندین دهه است درباره چین و شناخت هنر این سرزمین پژوهش می‎کند و برای نخستین بار رشته زبان چینی را در دانشگاه‎های ایران دایر کرد. پس از بازنشستگی، وی به تحقیق درباره ظروف چینی موسوم به چینگ هوا (ظروف چینی آبی و سفید) که حدود هزار سال قدمت دارد، پرداخت. وی چندی پیش در آپارتمان خود در تهران با خبرنگاران رادیو و تلویزیون مرکزی چین مصاحبه‎ای را انجام داد که در اینجا می‎خوانیم.

خانه استاد فخری دانش پور مثل یک موزه کوچک آثار باستانی و کتابخانه ای است که در آن بسیاری اشیاء مربوط به چین دیده می شود. روی طاقچه‎ها خانه بسیاری از آثار باستانی مربوط به چین از جمله مجسمه، ظروف چینی، ظروف سنتی چای جا گرفته و روی دیواری دیگر آثار نقاشی و خوش‎نویسی چینی، عکس‎ها و لوح‎های افتخار او را آویزان شده است. روی دیوار دیگر نقشی از کنفوسیوس و نقاشی‎های سنتی چینی، اندیشه نگار چینی «فو» ""福 (به معنای خجستگی و سعادت) و گره‎های سنتی چین به چشم می‎خورد. حضور این همه آثار مربوط به فرهنگ چین از طرف دیگر نشان دهنده خدمات وافر این دانشمند ایرانی در زمینه شناخت چین و پژوهش درباره این سرزمین است. فخری دانش پور درباره سرگذشت خود با افتخار می‎گوید:

«موقعی که در دانشگاه تهران در رشته باستان‎شناسی دانشجو بودم. استادم، شادروان دکتر سیمین دانشور چند واحد به ما درس می‎دادند که یکی دو واحد آن به نام هنر چین، هنر ژاپن و هنر هند بود. با طرز تدریس این استاد که راجع به چین صحبت می‎کردند خیلی علاقه مند شدم به هنر چین؛ از طرفی هم در خانه‎های قدیمی ایران – حالا من خانه خودمان را به یاد دارم – ظرف‎های قدیمی چینی داشتیم که در آن غذا می‎خوردیم و این ظرف‎ها را من خیلی دوست داشتم و در دانشکده هر وقت که در امتحان نمره بالا می‎گرفتم مادرم از این ظرف‎های چینی به من هدیه می‎دادند. من علاقه‎ام بیشتر به ظروف چینی کشور چین بود.»

به گفته خانم فخری دانش پور، وی سال 1971 میلادی به منطقه تایوان چین برای یادگیری بخش هنر چین رفت. پس از بازگشتن به ایران، در دانشگاه تهران، مشغول به تدریس هنر و تاریخ چین شد و هم‎زمان درباره مطالعات چین نیز فعالیت می‎کرد اما استادان ایرانی او می‎گفتند برای آشنایی با هنر چین باید راهی سرزمین اصلی چین بشود؛ به همین دلیل بعد از تلاش بسیار، در سال 1976 میلادی او برای نخستین بار به سرزمین اصلی چین سفر کرد. وی در آن سفر از دیوار بزرگ، شهر ممنوعه و میدان تیان آن من دیدار کرد. او درباره مشاهدات خود از تغییرات بزرگی که در سال‎های اخیر در زندگی مردم چین رخ داده است به خبرنگار ما گفت که در دهه 70 میلادی، مردم چین بیشتر لباس‎های ساده می‎پوشیدند و تمایلی به گفت‎وگو با خارجی‎ها نداشتند اما امروز ثروتمندتر شده‎اند و اعتماد به نفس بیشتری هم پیدا کرده‎اند.

« . . . دفعه بعد که رفتم زمان المپیک بود و چهار پنج نفر بودیم؛ سه تا از دوستانم از موزه ایران باستان آمده بودند که ظروف دوره مغول یوان را از ایران برای نمایش به آنجا بردند و من هم با آنها رفتم و سخنرانی من هم راجع به همین ظروف دوره مغول چین بود؛ چینی آبی و سفید . . . دفعه اولی که قبل از المپیک رفتم فقیر زیاد می‎دیدم ولی بار دوم که برای المپیک رفتم حس کردم که تغییرات زیادی انجام شده در چین؛ یکی روحیه مردم بود که برایم خیلی جالب بود و یکی ارتباطی بود که [با ما] می‎گرفتند . . . الان که از آن موقع که 2008 بود فکر می‎کنم و فاصله زیادی گذشته، مسلماً الان باید پیشرفت چین خیلی بیشتر از آن موقع باشد. یک زمانی من در آنجا حس کردم که مردم از نظر مادی تنگدست بودند ولی الان بعضی از چینی‎ها را که در اینجا می‎بینیم هم از نظر مادی و هم از نظر هنر و تفکر در وضعیت خیلی خوبی هستند.»

به غیر از مطالعه هنر چین، خانم فخری دانش پور بنیانگذار رشته زبان چینی در ایران نیز هست. سال 1996 میلادی، دانشگاه شهدی بهشتی به عنوان نخستین دانشگاه ایران رشته زبان چینی را ایجاد کرد و خانم فخر دانش پور نخستین مدیر گروه این رشته شد. وی با حقوق کم 11 سال در این سمت خدمت کرد که خود درباره آن با غرور می‎گوید:

«اول خیلی مشکل داشتیم ولی الحمدلله کار روی روال افتاد و ادامه پیدا کرد. من حقوق بسیار ناچیزی می‎گرفتم و باید تلاش زیادی برای آوردن کتاب می‎کردم. در آن زمان یک یا دو کتاب می‎آمد که باید آن را زیراکس می‎کردیم و خیلی مشکل بود. یادم هست که من به اتفاق یکی دو نفر از دانشجویانم به سفارت چین رفتیم و گفتیم که به ما کمک کنید و کتاب در اختیارمان بگذارید. [تعدادی کتاب در ] یک مکان کوچک بود که گفتند قدمت بعضی از این کتاب‎ها خیلی زیاد است. من گفتم هر کتابی که باشد ما می‎بریم. تعداد کتاب‎ها خیلی بود و اقلاً صد جلد می‎شد. من یک کتابخانه خیلی خوب آنجا درست کردم و در زمان خودم حداقل ما هفت یا هشت دانشجو را فرستادیم به چین.»  چندی پیش، چانگ هوا، سفیر چین در ایران مهمان خانم فخری دانش پور بود و از تلاش‎هایش برای تدریس زبان چینی سپاسگذاری کرد. سفیر چین در ایران به او گفت که ملت چین بسیار به دوستان قدیمی اهمیت می‎دهند و هرگز دوستان قدیمی و کسانی که در گسترش دوستی بین چین و ایران سهم داشته‎اند را فراموش نمی کند. ماه اکتبر سال جاری مصادف با هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین است و به همین خاطر سفیر چین از خانم فخری دانش پور برای شرکت در ضیافت سفارت چین دعوت کرد. خانم فخری بسیار تشکر کرد و گفت که عاشق چین است و حتما ضیافت جشن هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین شرکت می کند.

امروز، خانم فخری دانش پور با بیش از 80 سال سن بازنشسته شده است اما همچنان به مطالعات خود درباره فرهنگ چین علاقه دارد و برای برقراری ارتباطات فرهنگی بین دو کشور تلاش می کند. وی در پایان گفت‎و‎گو با اشاره به هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین ابراز امیدواری کرد که زندگی مردم چین روز به روز بهتر شود و گفت:

«این روز برای مردم چین خیلی با ارزش است و من به همه چینی‎ها عزیز که در هر کجای دنیا هستند آن را تبریک می‎گویم.»

۷۳سال قبل، در خیابان ری تهران به دنیا آمد، با گرفتن دو دیپلم علوم طبیعی و ادبی، در سال ۱۳۳۷ در وزارت فرهنگ یا آموزش و پرورش استخدام شد و هشت سال بعد تحصیل خود را در رشته‌ی باستان‌شناسی دانشگاه تهران آغاز کرد و این آغاز تحول مهمی در زندگی او بود.

او دوره فوق لیسانس با رتبه نخست بین دانشجویان ادبیات و علوم‌انسانی به پایان رساند و از دانشگاه و وزارت فرهنگ سابق در جشن فارغ‌التحصیلی حکم و مدال درجه یک فرهنگی به او اهدا شد.