بازگشت از آخرین نقطه

با تلاش و مبارزه شجاعانه برای زنده ماندن در برابر یک روند تهاجمی، اکنون کتاب‎فروشی‎ها و دهکده‎ها توانسته‌اند با یکدیگر پیوندی دوستانه و محکم برقرار کنند.

همین‎طور که اتوبوس به بالای کوه ژای‎توئولینگ در بخش سونگ‎یانگ استان ژه‎جیانگ می‎رسد، منظره نی‎های بامبو، درختان سرسبز و دره‎ها از دور نمایان می‎شود. در یک کلمه از همان دست مناظر زیبایی که در هر گوشه و کنار از مناطق جنوب غربی این استان به چشم می‎خورد.

نیم ساعت بعد اتوبوس به یک روستای قدیمی بر فراز قله کوه می‎رسد. خانه‎های روستا که با خاک زرد، چوب و آجرهایی به رنگ خاکستری ساخته شده روی صخره‎های نوک کوه جا خوش کرده‎اند. اینجا در ارتفاع 850 متری از سطح دریا، روستای 640 ساله چن‎جیاپو قرار دارد و تا 200 متر پایین‎تر هم ادامه پیدا می‎کند.

محل قرار گرفتن روستا، شکل طراحی آن و گونه‎ای که ساخته شده، آن را شبیه به یک ارابه کرده، آن هم یک ارابه جداافتاده اما اگر اطراف سونگ‎یانگ را خوب بگردید بیش از 100 روستا به همین شکل پیدا می‎کنید که از آن میان 71 روستا در فهرست روستاهای قدیمی چین قرار گرفته‎اند.

در چن‎جیاپو صد خانوار به ثبت رسیده که جمعیت آن‎ها در حدود 500 نفر است و زندگی خود را از راه کشت چای، تربچه، بامبو و تولید جوانه بامبو و سیب‎زمینی شیرین خشک‎شده می‎گذرانند. امروز در چن‎جیاپو مانند بسیاری از دیگر روستاهای قدیمی و باستانی در سراسر چین، در اثر توسعه شهرها و به امید کسب درآمد بیشتر بسیاری از اهالی برای کار و تحصیل به جاهای دیگر می‎روند و تنها 100 نفر در روستا زندگی می‎کنند که اکثراً کشاورزانی هستند که ممکن است سرانجام روزی شاهد مرگ و از بین رفتن روستای خود باشند.

در گزارش توسعه مناطق روستایی چین که سال گذشته توسط آکادمی علوم اجتماعی چین منتشر شد، آمده است که هر سال با هجوم مردم به شهرها 594 میلیون متر مربع از فضای قابل سکونت در چین خالی از سکنه می‎شود.

در دهه 40 قرن بیستم یک انسان‎شناس چینی به نام فی سیائوتونگ در کتاب خود به نام «بنیان جامعه چین» با در نظر گرفتن این موضوع که چین بیش از دو هزار سال یک جامعه کشاورزی بوده است نوشت«بنیان جامعه چین اساساً روستایی است.»

هنوز هم با توجه به روند سریع شهری شدن در سال‎های اخیر، بیش از 40 درصد جمعیت حدود 1.4 میلیاردی چین در روستاها زندگی می‎کنند و برای بسیاری از ساکنان شهرها نیز آن شکل از زندگی روستا‎یی که در شعرها به تصویر کشیده شده، ایده‎آل‎ترین نوع زندگی است.

به همین خاطر قبولاندن این موضوع به مردم که نجات روستاهای سونگ‎یانگ از نابودی یک کار ارزشمند است، احتمالاً خیلی هم کار سختی نخواهد بود اما با در نظرگرفتن این موضوع که این روستاها علاوه بر نجات یافتن باید آباد نیز بشوند، مردم باید به این روستاها بازگردند، باید شغل ایجاد شود و فاصله میان اقتصاد شهر و روستا به حداقل برسد، واقعیت بخشیدن به نجات روستاها از نابودی را به کاری دشوار تبدیل خواهد کرد.

پیش از این به دامنه چن‎جیاپو که می‎رسیم یک پارکینگ بود و جاده‎‎ای که به سوی روستا می‎رفت و پیش از آنکه به خانه‎های پوشیده از تار عنکبوت روی صخره‎ها برسد مدام باریک و باریک‎تر می‎شد. امروز این سکونت‎گاه‎های قدیمی به طور کلی بازسازی شده و چن‎جیاپو حتی یک کتابخانه مدرن و پیشرفته هم دارد.

ژانگ لِی معمار این کتاب‎فروشی 350 متری می‎گوید که ساختمان کتاب‎فروشی به شکل یک سالن اجتماعات ساخته شده تا در کنار حفظ سازه چوبی قدیمی بنا تنها روحی تازه در آن دمیده شود.

«این کار به این منظور انجام شد که در عین حفظ استحکام کتاب‎فروشی نظر جوان‎‎ها و به خصوص آن دسته که متولد دهه 90 هستند نیز جلب شود.»

ژانگ و همکارانش به اندازه‎های اصلی و سازه چوبی بنا دست نزدند اما فضای داخلی آن را به بخش‎های گوناگون برای کاربری‎های متفاوت تقسیم کردند.

مراجعان در طبقه نخست می‎توانند روی مبل‎ها، بالشتک‎ها و حتی پله‎های سیمانی بنشینند، کتاب بخوانند، قهوه بنوشند و با یکدیگر حرف بزنند؛ یا حتی اگر دوست داشته باشند سری به کافه نیمه سرپوشیده‎ای بزنند که با طناب‎های کنفی از فضای کتابخانه جداشده؛ طناب‎هایی که به گفته ژانگ یادآور آن دیوارهای قدیمی پوشیده از تار عنکبوت است.

پرده‎های ساخته‎شده از این طناب‎های کنفی در سه سوی کافه آویزان‎شده و از این طریق با وزیدن باد خنک کوهستانی حتی در گرم‎ترین روزهای تابستان نیز این کافه را به یک جای دنج و راحت برای لم دادن و استراحت کردن تبدیل می‎کند.

در طبقه دوم یک فضای بسته کوچک قرار دارد که به خواست چیان شیائوهوا، مؤسس این کتابخانه، برای مطالعه و مراقبه در نظر گرفته شده است. ژانگ یک پنجره روی سقف درست کرده تا نور طبیعی وارد ساختمان شود و خودش نام اینجا را "مکان آئینی" گذاشته است.

با ورود به فضای باز طبقه دوم کوه‎های اطراف رخ نشان می‎دهند و قله‎های سرسبز این کوه‎ها به یادمان می‎اندازد که چنین طبیعتی بهترین جا برای کسی است که بخواهد دل به کتاب بدهد و چند صفحه‎ای مطالعه کند.

ژانگ می‎گوید: یکی از هدف‎های ما از نوسازی کتابخانه این بود که رابطه انسان، طبیعت و معماری و نگاه مردم به طبیعت را عوض کنیم.

«ما امیدوار بودیم که با این پروژه کوچک یک اثر جدید در این روستای قدیمی بسازیم تا دوباره رشد کند. . . و اکنون نیز امیداوریم که اینجا تبدیل به الگویی برای حفظ و بازسازی روستاهای قدیمی شود. »

وسائل کتاب‎فروشی خیلی ساده هستند اما با سلیقه و زیبا انتخاب و چیده شده‎اند؛ مکانی با نور مناسب و کافی که در آن بیش از 20 هزار جلد کتاب درباره ادبیات، تاریخ چین، خاک و کشاورزی و بسیاری کتاب‎های دیگر و همین‎طور بیش از هزار محصول فرهنگی مثل کارت و دفترچه‎هایی با موضوع سونگ‎یانگ در دسترس اهالی و گردشگران است.

چیان پیش از این کتابخانه آوانگارد نان‎جینگ در استان جیانگ‎سو را بنیان گذاشته است. بخشی از نام کامل این کتاب‎فروشی در زبان چینی شامل عبارت پینگ‎مینگ به معنی مردم عادی یا عوام است و همین موضوع نگاه چیان به مفهوم آوانگارد را نشان می‎دهد.

«آوانگارد واقعی برای مردم عادی است و آینده فروشگاه‎های کتابخانه آوانگارد نیز رابطه‎ای نزدیک با سرنوشت خاک و روستاهای چین دارد. ما باز کردن کتاب‎فروشی در روستاهای چین ایده‎های خود را به شکلی خلاقانه عملی می‎کنیم. برای بازگرداندن زندگی به روستاهای قدیمی چین تنها پشتیبانی و بازسازی کافی نخواهد بود بلکه باید به شکلی نوآورانه این روستاها را تغییر دهیم و ارزش‎های فرهنگی تازه‎ای را در آن‎ها ایجاد کنیم.»

تمام محصولات فرهنگی زیبا و نوآورانه کتاب‎فروشی از جمله کارت‎ها و دفترچه‎هایی که با مناظر زیبای روستا تزئین شده‎اند و کیف‎ها و سایر محصولات تولید خود روستایی‎ها هستند.

یکی از اهالی به نام وانگ شوئوچانگ، سال‎ها است که درباره جاذبه‎های تاریخی و فرهنگی منطقه تحقیق می‎کند. مدتی است که از او خواسته‎اند در کتاب‎فروشی داستان‎های روستا را برای مردم تعریف کند؛ البته نقاشی‎های او هم در میان گردشگرها طرفداران زیادی دارد.

کتاب‎فروشی بی‎شان در 4 سال گذشته میزبان هزاران نفر از گردشگرانی بوده است که به این روستا سفر کرده‎اند. از سال 2014 تا کنون تعداد اقامتگاه‎های گردشگری در روستا نیز به 33 اقامتگاه رسیده است.