عوامل بیماری زا از دیدگاه طب چینی (1)

يكى از سوالاتى كه از دوران قديم تا به امروز ذهن بشر را به خود مشغول كرده اين است كه چرا ما مريض ميشويم ، بطوري كه كتاب طب داخلى پادشاه زرد(كه يكى ازقديمى ترين كتب در زمينه پزشكى در دنيا است ) با اين سوال آغاز ميشود : " چطور مردم زمان باستان بدون اينكه دچار ضعف شديدي بشوند صد سال عمر ميكردند ، اما مردم امروز به سن ٥٠ سالگى نرسيده دچار ضعف در انجام كارها ميشوند ؟ آيا اين به خاطر تغيير نسل و شرايط است يا به اين دليل است كه امروزه مردم از اصول حفظ سلامتى پيروى نميكنند ؟ "

آيا واقعا ابتلا به مريضى هاى مزمن و رايج امروز اتفاقى جبرى است كه راه گريزى از آن نيست ؟

مسلما نميتوان سرطان ريه اى كه در اثر مصرف دخانيات روى داده را به مسايلى چون ژنتيك و ... ربط بدهيم . بر اساس تحقيقات انجام شده بسيارى از عادات ناسالم ما در تغذيه و زندگى روزمره ميتواند باعث ايجاد جهش در دي ان اى و انتقال آن به فرزندمان بشود . اما آيا اصول حفظ سلامتي كه مردم باستان از آن ميگفته اند تا اين حد پيچيده ، مبهم و غيرقابل اجرا است كه ما از اجراي آن عاجزيم ؟ آيا واقعا رعايت كردن يا نكردن اين اصول با هم يكى است ؟ براي دادن جواب به اين سوالات ما در زير تعدادى از عوامل منجر به بيمارى را از ديدگاه طب چينى بررسى ميكنيم :

عادات ناسالم غذايى

انسان بدون آب و غذا بيش تر از چند روز نميتواند زنده بماند . عادات غذايي به قدري مهم است كه ضرب المثلي در يوگا ميگويد : " شما آنچه ميخوريد ، هستيد " . طبق تحقيقات انجام شده دليل بروز بسيارى از بيماريهاى مزمن كه امروزه گريبانگير بشر شده عادات ناسالم غذايى است . بي دليل نيست كه آشپزخانه را داروخانه نيز مينامند . پس غدا هم ميتواند باعث سلامت ما و هم ميتواند باعث بيمار شدن ما بشود . در زير به تعدادى از عادات ناسالم غذايى اشاره ميكنيم :

- پرخورى : تجمع غذا در بدن نه تنها بر جريان انرژى حياتى(چى) و عملكرد اعضاى اصلى تاثير ميگذارد بلكه باعث توليد رطوبت و خلط در داخل بدن نيز ميشود . ادامه پيدا كردن اين روند و حضور عوامل بيمارى زايى چون خلط و رطوبت در بدن ميتواند منجر به بروز بيماريهاى قلب و عروق و سيستم گوارشى بشود .

- افراط و تفريط : منظور از افراط و تفريط زياده روى يا كم خوردن بعضى از غذاها است . اين شامل مزه ، سردى و گرمى ، نوع غذا و مصرف مشروبات الكلى ميباشد .

مصرف متعادل هر يك از پنج مزه ترشى ، تلخى ، شيرينى ، تندى و شورى براى پنج عضو اصلى (كبد ، قلب ، طحال ، ريه و كليه) مفيد است ولى مصرف بيش از اندازه هر يك از اين مزه ها باعث آسيب زدن به اين اعضا ميشود . براى مثال در كتاب طب داخلى پادشاه زرد آمده :

" افراط در خوردن شوری باعث ايجاد اختلال در گردش خون و تغییر رنگ چهره و مو ،

افراط در خوردن تلحی باعث خشکی پوست و ریختن موهای ریز بدن ،

افراط در خوردن ترشی باعث ضخیم شدن عضلات و چروکیده شدن آنها و ترک برداشتن لبها و

افراط در خوردن شیرینی باعث درد استخوان و ریزش موی سر میشود . اینها آسیب هایی است که در اثر افراط در خوردن پنج مزه رخ میدهد . قلب میل به تلخی ، کبد به ترشی ، ریه به تندی ، طحال به شیرینی و کلیه میل به شوری دارد .... "

سردى و گرمى غذايى كه ما مصرف ميكنيم بايد در حد تعادل باشد در غير اينصورت باعث بر هم زدن تعال ين و يانگ و در نتيجه بروز بيمارى در بدن ميشود .

غذاهايى كه طبيعت به ما ارائه كرده بسيار متنوع است . بدن ما براى حفظ عملكرد طبيعى اش بايد مواد معدنى و مغزى مورد نيازش را از اين منابع متنوع تامين كند . به همين خاطر اگر ما فقط يك يا چند نوع غذاى خاص را بخوريم بدنمان دچار كمبود مواد مغذى ميشود ، زيرا تامين تمام مواد مورد نياز بدن از طريق مصرف يك يا چند نوع ماده غذايى امكان پذير نيست .

بى تحركى و خستگى بيش از حد

حفظ تعادل يا به عبارت ديگر نگه داشتن اندازه كارى است كه انجامش در تمامى زمينه ها براى ما مفيد است . اين شامل فعاليت هاى جسمى و روحى ما نيز هست . براى مثال ما نميتوانيم غذاى دو روز را در يك روز بخوريم ، همچنين نميتوانيم فعاليت بدنى اى كه بايد در چند روز داشته باشيم را در يك روز انجام دهيم . به همين خاطر است كه بيمارى را خارج شدن بدن از حالت تعادل نيز مينامند . پس ما با پرهيز از انجام هر كارى كه اين تعادل را بر هم بزند ميتوانيم سالم بمانيم .

نويسنده : احسان دوست محمدى ( فارغ التحصيل رشته پزشكى سنتى از دانشگاه طب سنتى چين شاندونگ و دانشجوى فوق ليسانس رشته طب چينی در دانشگاه طب سنتى چين شاندونگ )