زنان فروشنده افغان و مشکلات رقابت در بازار

زنان افغان در شهر کابل در این اواخر به حرفه‌های روی آورده‌اند که قبلا فقط مردان وارد این حیطه می‌شدند.

زنان پایتخت افغانستان در این روزها به دست فروشی رو آورده‌اند، از کارت اعتباری موبایل گرفته تا سبزی و لوازم منزل را می توان در بساط آنها یافت.

در یکی از محله‌های پر رفت و آمد موسوم به 'سر چوک' در مرکز شهر کابل که روزانه ده‌ها دست فروش و کارگر روزمزد تجمع می‌کنند، چهره زنان نیز در این میان دیده می‌شود که در حال دست فروشی هستند.

یکی از پیر زنان دست‌فروش که نخواست نامی از او برده شود، دستمالی را روی جاده پهن کرده و لوازم دست دوم منزل، می‌فروشد.

او می‌گوید که از چند ماه تاکنون برای حمایت مالی از کودکان‌ش با همسرش دوشا‌دوش کار می‌کند.

این خانم دست‌فروش وضعیت زندگی خودش را چنین توصیف می‌کند:"کودکانم کوچک هستند، آنان نیاز به کتابچه و قلم دارند. پدرش هم ناتوان است، باید برای پیدا کردن نان و سرپناه، رسیدگی به امور کودکانم کار کنم."

در چند متری بساط این خانم، زن دست‌فروش دیگری سبزی می‌فروشد.

این زن بی‌بی‌گل نام دارد. او برای اینکه بتواند سبزی را به قیمت مناسب بگیرد، صبح زود سبزی‌ها را از دهقانان ارزانتر می‌خرد تا بتواند به قیمت مناسب به مشتریانش بفروشد.

او از کارش راضی است و می‌گوید که روزانه دوصد افغانی (حدود ۴ دلار) در آمد دارد.

بی‌بی‌گل از وضعیت کار و بارش می‌گوید و از اینکه در دنیای کاری‌اش با چه مشکلاتی روبرو است:" کسی ما را آزار نمی‌دهد ما می‌رویم بر سر زمین‌ها، سبزی را جمع می‌کنیم و بعد پاک کرده و می‌آوریم اینجا و می‌فروشیم. مردم با ما رفتار خوب دارند."

زنان تنها دست‌فروشان روی خیابان‌ها نیستند، بلکه ده‌ها زن دیگر در فروشگاه‌های بزرگ شهر نیز مشغول فروشندگی‌ اند.

سکینه، بانوی جوان در پیاده رو یکی از فروشگاه‌های بزرگ شهر کابل، کارت اعتباری موبایل می‌فروشد تا از این طریق به خانواه اش کمک کند.

در جامعه‌ای که به گفته رئیس جمهور غنی، تفکر زن‌ستیزی بر اندیشه نسل نو کشورش هنوز حاکم است، کار برای دختران به دور از مشکلات نیست.

سکینه می‌گوید:"من کارت موبایل را به صورت الکترونیکی به فروش می‌رسانم اما در روزهای اول، مردم بسیار تعجب می‌کردند، گاهی شوخی. مرا آزار می‌دادند و گاهی هم توهین نثارم می‌شد، اما حالا رفته رفته مردم با کار زنان عادت کرده‌اند."

کار زنان در افغانستان پدیده تازه است ولی روز به روز شمار بیشتری زنان به این کار می‌پردازند.

وحیده فروشنده دیگری در یکی از نقاط شلوغ شهر کابل است، او لباس‌های زنانه می‌فروشد. دو سال است که فروشندگی می‌کند اما با گذشت هر روز به گفته او زنان بیشتر وارد این عرصه می‌شوند.

هرچند که حضور زنان فروشنده برای برخی از مردان "زن ستیز" افغان خوشایند نیست، ولی وحیده می‌گوید که زنان مشتری از حضور فروشندگان زن خوشند و در مغازه‌های که فروشنده آنها زنانند، خانم‌ها احساس راحتی می‌کنند.

خانم وحیده می گوید:"خانم ها بسیار رضایت دارند. روزانه سه تا پنج خانم برای خرید می‌آیند و می‌گویند که خوب است، شما خانم ها فروشنده هستید و ما بسیار به راحتی می‌توانیم لوازم مورد نیاز خود را از شما بخریم."

شماری از زنان فروشنده بازارهای کابل، دختران جوان و تحصیل کرده هستند که به دلیل نبود فرصت های شغلی در ادارات دولتی به فروشندگی رو آورده‌اند.

فاطمه یکی از این زنان است که در مدت کوتاهی توانسته سرمایه‌اش را سه برابر افزایش دهد. او گفت سلیقه خانم ها بهتر از مردان است و به همین دلیل روز به روز مشتریانش رو به افزایش است.

او باور دارد که "فروشندگی زن و مرد ندارد. یک شغل است که در افغانستان به آن زیاد ارزش داده نشده و بر مشکلات که خانم ها در جامعه دارند افزوده است و خانم‌ها واقعا می‌توانند به راحتی با خانم ها هم کلام شوند و خرید کنند."

آغاز به کار زنان در محیط های مردانه، خبری خوش برای اتاق تجارت افغانستان نیز است. این نهاد اعلام کرده که حضور زنان درعرصه تجارت و اقتصاد در سالهای اخیر نسبت به گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است.

میرزمان پوپل، مسئول توسعه صنایع صادرات این اتاق می‌گوید اگر زمینه برای زنان بیشتر فراهم شود، آنان مانند مردان در توسعه اقتصاد کشور سهم خواهند گرفت.

آقای پوپل گفت:" زنان تجارت پیشه در بخش های گوناگون فعالیت دارند به ویژه در بخش‌های صنایع دستی و تولید زیورات فعالیت شان چشمگیر است و اگر زمینه برای شان بیشتر فراهم شود، آنان می‌توانند مانند مردان در تجارت و اقتصاد کار کنند."

بعد از سقوط گروه طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون در افغانستان فرصت‌های زیادی برای زنان ایجاد شده ولی هنوز هم این کشور با چالش‌های زیادی در زمینه اشتغال و آموزش زنان روبرو است. ولی با تمام این رقابت، فروشندگان زن افغان که نه سرمایه آنچنانی در اختیار دارند و نه ساختار اجتماعی مناسب برایشان وجود دارد، دشواری‌های زیادی دارند.